Bất ngờ kênh liên lạc ngầm Ukraine - Nga ngay giữa chiến sự

Ukraine và Nga đã đàm phán về việc trao đổi tù nhân thông qua một kênh liên lạc bí mật giữa các cơ quan tình báo quân sự của hai nước, được thiết lập ngay từ đầu chiến sự.

Báo The Wall Street Journal mới đây tiết lộ rằng hoạt động trao đổi tù binh lớn nhất ở châu Âu kể từ sau Thế chiến thứ hai đã diễn ra trong cuộc xung đột ở Ukraine nhờ việc thiết lập một kênh liên lạc bí mật giữa tình báo quân sự Ukraine và Nga.

Mọi chuyện bắt đầu một cách tình cờ: vào tháng 3.2022, chuẩn tướng Dmytro Usov thuộc Cục Tình báo Quốc phòng Ukraine (DIU), đã tìm thấy một chiếc điện thoại trong túi của một sĩ quan Nga đã thiệt mạng gần Kyiv.

Sử dụng điện thoại, ông đã liên lạc với bộ chỉ huy Nga và đưa ra đề xuất đầu tiên về việc “trao đổi” thi thể quân nhân. Thỏa thuận này đã phát triển thành các cuộc đàm phán thường xuyên và một hệ thống trao đổi tù binh chiến tranh quy mô lớn.

Trong những tháng đầu của cuộc chiến, không có sự tin tưởng giữa các bên. DIU không có liên hệ trực tiếp với tình báo Nga nên rất khó để đạt được thỏa thuận nào.

Tình hình đã thay đổi sau khi tướng Nga Alexander Zorin, người ra đời ở Ukraine và từng đại diện cho Nga trong các cuộc đàm phán ở Syria, liên lạc và trở thành người đối thoại thường xuyên của tướng Ukraine Usov.

Theo The Wall Street Journal, sự tồn tại của một “kênh ngầm” hiệu quả giữa hai bên dường như là nghịch lý, bởi Ukraine và Nga vẫn đang ở hai bên chiến tuyến, và chưa thể đạt được nhất trí về lệnh ngừng bắn hoặc tương lai của các vùng lãnh thổ đang tranh chấp.

Việc trao đổi tù binh diễn ra thường xuyên cho phép quân nhân bị bắt giữ được trả về kể cả khi các cuộc đàm phán hòa bình không thành công.

Các nhà sử học quân sự cũng rất ngạc nhiên trước hoạt động hậu cần và trao đổi được tổ chức bài bản trong một cuộc chiến đang diễn ra, điều gần như chưa từng thấy trong các cuộc xung đột hiện đại. Để so sánh, Iran và Iraq dù đã kết thúc chiến tranh vào năm 1988, nhưng những tù binh cuối cùng chỉ được trao trả ba ngày trước khi Mỹ đưa quân vào Iraq năm 2003.

Tướng Usov nói: “Mặc dù chúng tôi là đối thủ, chúng tôi đã thiết lập được một mức độ giao tiếp nhất định”.

Mới đây nhất, vào ngày 14.8 đã diễn ra cuộc trao đổi lần thứ 67 trong cuộc xung đột, mỗi bên nhận lại 84 người.