Bất đồng của tình báo phương Tây về vụ UAV xâm nhập Ba Lan

Giới chức Ba Lan cho biết ít nhất 19 máy bay không người lái (UAV) nghi của Nga xâm nhập nước này vào rạng sáng 10/9. Quân đội Ba Lan và các đơn vị đồn trú của NATO đã bắn hạ ít nhất 4 UAV, những chiếc còn lại tự rơi sau khi cạn nhiên liệu.

Ba Lan và một số nước châu Âu cho rằng đây là hành động có chủ đích của Nga, nhằm thách thức và đánh giá khả năng phản ứng của NATO.

Tuy nhiên, CNN hôm 19/9 dẫn lời hơn 10 quan chức ngoại giao, tình báo và quốc phòng cấp cao tại Mỹ và các nước đồng minh thừa nhận nội bộ NATO vẫn còn bất đồng quan điểm về bản chất sự việc. "Khả năng Nga cố tình cho UAV xâm phạm không phận NATO là 50-50", một quan chức quốc phòng cấp cao Mỹ cho biết.

Theo giới chuyên gia quân sự, đưa ra kết luận với độ tin cậy cao trong trường hợp này gần như là bất khả thi nếu không có được thông tin cụ thể từ Nga, vốn là một trong những hoạt động khó nhất đối với tình báo phương Tây. Điều này khiến NATO rơi vào tình huống khó xử khi phải tìm cách phản ứng với sự việc chưa từng có tiền lệ.

"Chúng tôi không thể thu thập đủ thông tin tình báo theo bất cứ cách nào", một quan chức Mỹ am hiểu tình hình cho hay.

Một số quan chức tình báo phương Tây nhận định đường bay của UAV cho thấy chúng đã bị Ukraine gây nhiễu và lạc đường, thay vì có lộ trình hướng thẳng vào không phận Ba Lan. Dù vậy, số khác tin rằng vẫn có những dấu hiệu cho thấy đây là hành động có tính toán từ Moskva.

"Phần lớn UAV xâm nhập là phi cơ mồi bẫy không mang đầu đạn, đồng nghĩa với Nga muốn thăm dò hệ thống phòng không Ba Lan mà không gây thương vong", một số quan chức nêu quan điểm.

Tuy nhiên, Nga vẫn thường triển khai lượng lớn UAV mồi bẫy Gerbera để gây khó khăn cho phòng không Ukraine trong các trận tập kích quy mô lớn, điều này khiến tình huống UAV mồi bẫy bay vào không phận Ba Lan vẫn có thể là sự việc ngoài ý muốn.

Các quan chức phương Tây nhấn mạnh số lượng UAV xâm nhập vùng trời Ba Lan không phải yếu tố giúp kết luận về bản chất của sự việc. "Chúng thường được lập trình hàng loạt, với tham số chiến đấu giống nhau. Trong cuộc tập kích quy mô lớn với hàng trăm phi cơ, việc 19-20 phi cơ mồi bẫy bị tác chiến điện tử Ukraine gây nhiễu là bình thường", một người cho hay.

Một quan chức cấp cao phương Tây cho biết các cơ quan tình báo đang nghiêng về kết luận UAV xâm nhập Ba Lan là do vô ý. Nguồn tin thân cận với tình báo Mỹ cũng đồng tình với quan điểm này.

Tuy nhiên, một quan chức quốc phòng và một quan chức quốc hội Mỹ lại nói có thông tin cho thấy đây là hành động có chủ đích. "Chiến dịch này giúp thăm dò hệ thống phòng không phương Tây để đánh giá thời gian phản ứng, tìm hiểu cách NATO ứng phó kịch bản này, cũng như lập bản đồ các tuyến đường chuyển vũ khí vào Ukraine và xác định mục tiêu tương lai", một người nói.

Giới chức Ukraine xác nhận đã triển khai các hệ thống gây nhiễu để đối phó đòn tập kích của Nga và có thể khiến UAV đối phương bay chệch lộ trình đã định. Một quan chức cấp cao Ukraine khẳng định "chưa bao giờ chứng kiến lượng lớn UAV bay chệch hướng như vậy" trong suốt xung đột.

Các quan chức Ukraine ban đầu cũng hy vọng sự việc sẽ khiến đồng minh phương Tây phản ứng mạnh mẽ và tăng viện trợ quân sự. Tuy nhiên, họ giờ đây lại lo ngại nguồn cung vật tư quân sự, đặc biệt là vũ khí và tên lửa phòng không, sẽ chuyển hướng sang các nước thành viên NATO giáp với Ukraine.

Samuel Bendett, chuyên gia về công nghệ quân sự Nga, chỉ ra rằng UAV tự sát Geran-2 thường được trang bị hệ thống định vị có khả năng kháng nhiễu, thậm chí là miễn nhiễm với các biện pháp tác chiến điện tử của Ukraine. Trong khi đó, UAV mồi bẫy bay vào Ba Lan chỉ có hệ thống định vị GPS và cảm biến rẻ tiền, không thể kháng nhiễu.

Giới chức Ba Lan cho biết Belarus, quốc gia láng giềng và đồng minh của Nga, cũng phát cảnh báo rằng UAV chệch hướng đang bay tới nước này.

Sau sự việc ngày 10/9, quân đội Nga tuyên bố chỉ tập kích mục tiêu tại Ukraine và không có ý định nhắm vào lãnh thổ Ba Lan. Moskva khẳng định sẵn sàng tham vấn với Warsaw về vấn đề này.

"Những yếu tố trên là lý do khiến chúng đánh giá vụ UAV xâm nhập Ba Lan là sự việc ngoài ý muốn. Nếu quân đội Nga chủ đích làm vậy, họ sẽ không bàn luận về điều đó", một quan chức tình báo phương Tây cấp cao cho hay.

Nguyễn Tiến (Theo CNN, AFP, AP)