Băn khoăn chuyện thịt nóng, thịt mát

Lùm xùm của Công ty C.P. Việt Nam bị tố bán thịt heo bệnh ra ngoài thị trường gần đây đã đặt ra dấu hỏi: Thịt heo - thực phẩm thiết yếu hàng ngày đang được kiểm soát thế nào.

Thị trường thịt heo tại Việt Nam chia làm hai nhóm chính: Thịt nóng và thịt mát. Thịt heo nóng là loại thịt được tiêu thụ ngay sau giết mổ, không qua khâu làm mát. Loại thịt này hiện chiếm lượng tiêu thụ lớn chủ yếu bán tại chợ truyền thống. Thịt heo mát được giết mổ, làm mát ở nhiệt độ 0-4oC trong vòng 16-24h, rồi mới đưa ra thị trường. Thịt heo mát được phân phối qua các kênh hiện đại như siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch.

Kiểm soát đang làm chưa đủ?

Để được gọi là thịt mát phải đảm bảo quy định khá nghiêm ngặt trong tất cả các khâu: Vận chuyển đến nơi giết mổ, chờ giết mổ, làm mát, pha lóc, đóng gói, vận chuyển, bảo quản sản phẩm.

Tham gia vào thị trường thịt heo mát có các doanh nghiệp lớn như: Masan MEATLife, C.P, BAF Việt Nam, Vissan, Dabaco… Các doanh nghiệp này đầu tư quy trình khép kín: Từ con giống - thức ăn - chăn nuôi - giết mổ - vận chuyển - bán lẻ.

Người tiêu dùng lựa chọn thịt mát trong siêu thị. Ảnh: Lưu Trinh.

Việc người tiêu dùng phản ánh về thịt heo mát kém chất lượng như trong vụ C.P cho thấy, dù mô hình hiện đại có ưu thế, nếu khâu kiểm soát, phân phối không được giám sát nghiêm ngặt, vẫn có thể gây mất an toàn thực phẩm và ảnh hưởng nghiêm trọng tới niềm tin người tiêu dùng. Đã đến lúc cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng phải cùng nhìn nhận lại cách kiểm soát chất lượng đầu ra - để thịt heo không chỉ là thực phẩm thiết yếu, mà còn là thực phẩm an toàn đúng nghĩa.

Ông Nguyễn Xuân Dương - (nguyên quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi) Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho rằng, vụ việc Cty C.P Việt Nam bị “tố” bán thịt heo bệnh ra thị trường không phải là một hiện tượng.

“Việc phải quan tâm kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm là vấn đề chưa bao giờ cũ. Thực tế, vấn đề này đang được làm ở mức độ chừng mực, vì thế chúng ta chưa hoàn toàn yên tâm về chất lượng, an toàn thực phẩm”, ông Dương nói.

Theo ông Dương, kiểm soát đầu ra thịt heo đảm bảo chất lượng, an toàn đã được cảnh báo từ lâu nhưng vì nhiều lý do mà chưa làm tốt, bây giờ cần phải tập trung một cách quyết liệt, bài bản, chuyên nghiệp, thường xuyên như công việc thường nhật, chứ không theo kiểu phong trào.

“Đây là thời điểm chúng ta phải làm mạnh mẽ quyết liệt kiểm soát chất lượng đầu ra sản phẩm thịt heo, không thể chờ đợi nữa. Đất nước chúng đang bước vào kỷ nguyên phát triển; một trong những yêu cầu trong ngành chăn nuôi là phải công nghiệp hoá, tập trung hoá giết mổ”, ông Dương nói. Ông cho biết, hiện tại, cả nước có hơn 24.000 cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, chiếm hơn 80%; còn giết mổ công nghiệp tập trung mới chỉ chiếm khoảng 15%.

Không ai gần lò mổ bằng cán bộ

Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho rằng chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm là trách nhiệm chung của cộng đồng. Trong đó, hai đối tượng phải chịu trách nhiệm chính là người sản xuất và cơ quan quan quản lý, tiếp đó mới đến người tiêu dùng.

Người sản xuất phải chấp hành pháp luật, còn cơ quan quản lý phải kiểm tra, giám sát chặt chẽ xem cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có tuân thủ quy trình, thực thi quy định pháp luật trong quá trình kinh doanh, sản xuất, phân phối sản phẩm hay không.

Theo đó, phải tăng cường vai trò tự chịu trách nhiệm của người sản xuất kinh doanh trước cộng đồng, pháp luật về chất lượng, an toàn sản phẩm của mình, bằng các chế tài kiểm soát, xử phạt hành chính, thậm chí là hình sự, tuỳ mức độ vi phạm.

“Người tiêu dùng cũng phải có ý thức lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không nên tham rẻ . Chúng ta phải thay đổi thói quen tiêu dùng thịt heo. Trước giờ người tiêu dùng có thói quen dùng thịt nóng, còn bây giờ phải là thịt mát, mới đảm bảo an toàn, vệ sinh thực phẩm”, ông Dương nói.

Hình ảnh thịt heo của C.P bị tố giác không đảm bảo chất lượng.

Ông Dương đề xuất, Nhà nước nên có chủ trương mát hoá thịt heo, thông qua các chính sách khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp làm thịt mát. Nhà sản xuất, kinh doanh cũng cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất để tiến tới công nghiệp hoá quy trình giết mổ.

“Người sản xuất, cơ quan quản lý, người tiêu dùng phải thay đổi thói quen mạnh mẽ, hướng tới công nghiệp hoá, tập trung hoá quy trình giết mổ và thay đổi thói quen tiêu dùng thì mới giải quyết được căn bản vấn đề chất lượng, an toàn sản phẩm chăn nuôi”, ông Dương nói.

Theo ông Dương, thực tế, Việt Nam đã có hệ thống pháp luật đầy đủ về sản xuất, chăn nuôi, nhưng quan trọng là khâu tổ chức thực hiện. “Trong tổ chức thực hiện đang yếu khâu hậu kiểm. Trong hậu kiểm, vai trò của chính quyền địa phương đóng vai trò quan trọng nhất, bởi không ai gần lò mổ, không ai gần các điểm bán thịt bằng cán bộ địa phương”, ông Dương nói.

Thực tế, biên chế nhân lực kiểm soát chất lượng thực phẩm thiếu rất nhiều, đặc biệt là ở khu vực cửa khẩu biên giới. Bên cạnh đó, điều kiện trang thiết bị cho anh em làm việc cũng còn nhiều thiếu thốn nhưng không vì thế mà cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ. Nhất định yếu tố con người đặt lên trên hết, phải tập trung trí tuệ tập thể, phát huy tinh thần trách nhiệm để làm tròn nhiệm vụ của mình”.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến

Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam đề xuất, thời gian tới, cần tăng cường hơn nữa, làm tốt hơn nữa khâu hậu kiểm, xem đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất để kiểm soát đầu ra chất lượng, an toàn thịt heo. Nhà nước cần tăng cường đầu tư, hỗ trợ về kinh phí, công cụ để địa phương làm tốt khâu hậu kiểm hơn nữa; Cùng đó, áp dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo AI để truy xuất nguồn gốc từ trang trại đến bàn ăn.

TS. Đặng Thị Thanh Quyên, Giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học và Vệ sinh an toàn thực phẩm, Trường Đại học Kinh tế Kĩ thuật Công nghiệp cho rằng, chỉ có người sản xuất mới biết thành phần chính xác của sản phẩm như thế nào.

Do đó, người sản xuất thực phẩm phải làm bằng cái tâm, bằng trách nhiệm. Nếu chỉ tính lợi nhuận, sẽ không bền. Cơ chế quản lí nhà nước phải thật sự chặt chẽ, đủ tính răn đe thì mới giúp ngành thực phẩm ổn định.

Bà Quyên cho rằng, chính sách hiện nay chưa đủ mạnh. Để đảm bảo giám sát đầu ra thịt heo đảm bảo chất lượng, an toàn, mang lại niềm tin cho người dân; cơ quan quản lí cần tăng cường công tác kiểm tra giám sát, không nên ỷ lại công tác hậu kiểm.

“Thực phẩm khác với những ngành, lĩnh vực khác, khi ra thị trường, trực tiếp lên bàn ăn là đã tác động tới sức khỏe của rất nhiều người. Do đó, bản thân cơ quan quản lí không chỉ quản lí trên giấy tờ, sổ sách mà phải mục sở thị tại cơ sở. Khi phát hiện cơ sở vi phạm phải công khai”, bà Quyên nói.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp, hộ sản xuất cũng cần đầu tư để đào tạo kiến thức chuyên môn cho người sản xuất và chủ cơ sở. Bởi chỉ khi được thực hành, thực tế, họ mới nhận biết đầy đủ thực phẩm bẩn nguy hại thế nào.

Bà Quyên khuyến cáo cần có quy định chặt chẽ về chuỗi cung ứng sản phẩm, từ đó, khi thực phẩm có vấn đề có thể truy xuất nguồn gốc lỗi ở khâu nào.

Chia sẻ với báo PV Tiền Phong, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định, nhất định sẽ xử lý triệt để vụ việc người dân “tố” Cty C.P Việt Nam bán thịt heo bệnh.

Liên quan kết quả xác minh việc đóng dấu sai sản phẩm heo bệnh của Cty C.P Việt Nam, ông Tiến thừa nhận hiện còn tình trạng một bộ phận cán bộ yếu chuyên môn, thiếu trách nhiệm, chưa kể có những tiêu cực khác.

“Thực tế, biên chế nhân lực kiểm soát chất lượng thực phẩm thiếu rất nhiều, đặc biệt là ở khu vực cửa khẩu biên giới.

Bên cạnh đó, điều kiện trang thiết bị cho anh em làm việc cũng còn nhiều thiếu thốn nhưng không vì thế mà cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ. Nhất định yếu tố con người đặt lên trên hết, phải tập trung trí tuệ tập thể, phát huy tinh thần trách nhiệm để làm tròn nhiệm vụ của mình”, ông Tiến nói.