Nguy cơ khi phụ thuộc chip nước ngoài trong chuyển đổi số quốc gia

Hội thảo “Đảm bảo an ninh và tự chủ công nghệ sản xuất chip của Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia” vừa diễn ra tại Hà Nội vào ngày 22/8.

Hội thảo được tổ chức bởi Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) và Tập đoàn CT Group, với sự tham gia của lãnh đạo cấp cao, nhà khoa học và chuyên gia an ninh từ Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Công Thương.

Nhiều quốc gia dấy lên lo ngại về rủi ro trong việc bảo mật thông tin an ninh khi sử dụng các dòng chip ngoại. Theo đó, thế giới đang đứng trước mối đe dọa mới trong lĩnh vực an ninh mạng với sự xuất hiện của dạng mã độc (ransomware) hoạt động ở cấp độ CPU, có khả năng ẩn mình sâu trong phần cứng và vượt qua hầu hết giải pháp bảo mật truyền thống.

Việt Nam đang ở trong quá trình chuyển đổi số và đã hoàn tất chuyển đổi số trục thứ nhất - công dân, đang sang trục thứ hai - tổ chức. Trục thứ ba là giai đoạn cuối cùng - chuyển đổi số không gian cận biên, đa tầng, gồm toàn bộ lớp hạ tầng từ dưới mặt đất, trên mặt đất đến thiên nhiên, sông núi, thành phố. Trục này còn được gọi là chuyển đổi số địa điểm, chuyển đổi số môi trường hay bản sao số quốc gia (Digital Twin).

Ở trục này, khối lượng dữ liệu và số lượng thiết bị phần cứng tham gia sẽ tăng trưởng vượt bậc so với hai trục trước. Tuy nhiên, Việt Nam đang dùng hoàn toàn chip nước ngoài và sự phụ thuộc vào nguồn cung này tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Chương trình tọa đàm nằm trong khuôn khổ sự kiện.

Đại tá, Tiến sĩ Lê Hải Triều - Viện trưởng Viện Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ, Cục Công nghiệp An ninh, Bộ Công an nói: “Chúng ta cần nhận diện và phân tích các rủi ro về an ninh quốc gia”.

Theo ông Triều, về an ninh phần cứng, Trojan/Backdoor ở mức mạch, logic ẩn kích hoạt theo điều kiện, rất khó phát hiện bằng kiểm thử chức năng thông thường. Trong khi đó, firmware do nhà cung cấp kiểm soát, nguy cơ tính năng điều khiển từ xa... dẫn đến hậu quả xâm nhập bí mật, vô hiệu hóa thiết bị khi khủng hoảng, mất khả năng kiểm soát chuỗi khởi động tin cậy. Chuỗi cung ứng và địa chính trị như phụ thuộc xưởng đúc và gói - kiểm (OSAT) ở nước ngoài hay rủi ro thiên tai, xung đột, chế tài xuất khẩu gây đứt gãy nguồn cung, tăng chi phí/độ trễ, rủi ro “thao túng” ở khâu cuối.

“Khóa chặt công nghệ và phụ thuộc tiêu chuẩn khi phụ thuộc ISA/IP lõi và EDA hoặc phụ thuộc stack phần mềm - driver-toolchain riêng và giảm linh hoạt tùy biến cho quốc phòng/hạ tầng, sẽ gây mất tự chủ lộ trình kỹ thuật. Nếu linh kiện giả len vào chuỗi, test không đầy đủ, sai hỏng sớm, SEU/EMI chưa được đánh giá đúng chuẩn lĩnh vực có thể dẫn đến sự cố vận hành, mất an toàn chức năng. Trong trường hợp module mật mã chưa đạt FIPS 140-3/Common Criteria, tấn công side-channel chưa được harden, gây hậu quả bẻ khóa, nghe lén, leo thang đặc quyền”, Đại tá Lê Hải Triều chia sẻ thêm.

Cũng tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Trần Thuật - Viện trưởng Viện Bán dẫn và Vật liệu tiên tiến - ĐHQGHN, chia sẻ đơn vị đã làm được chip cảm biến, chip nhớ...

“ĐHQGHN đã triển khai hợp tác ba nhà từ rất sớm. Chúng tôi có sứ mệnh quan trọng là trung tâm khoa học - công nghệ. Chúng tôi cần những tập đoàn như CT Group”, GS.TS Lê Quân - Giám đốc ĐHQGHN - chia sẻ thêm.

Trước đó, Nghị quyết 57 chỉ rõ cần có cơ chế khuyến khích mua sắm công đối với sản phẩm, hàng hóa là kết quả nghiên cứu khoa học do doanh nghiệp trong nước tạo ra. Để hiện thực hóa Nghị quyết 57 và quy định liên quan, Việt Nam cần hình thành liên minh chiến lược giữa Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp, tức mô hình “ba nhà”, nhằm tạo sức mạnh tổng hợp cho đổi mới sáng tạo quốc gia.

CT Group và ĐHQGHN trao thỏa thuận hợp tác chiến lược.

Hiện nay, CT Group là đơn vị duy nhất tại Việt Nam có khả năng thực hiện toàn bộ quy trình từ thiết kế chip cao cấp, gia công quang khắc tại Đài Loan (Trung Quốc), đưa wafer về Việt Nam để cắt, lắp ráp, đóng gói, kiểm thử và cho ra đời con chip hoàn chỉnh “Make in Vietnam”.

“Theo thiển ý của chúng tôi, loại chip đầu tiên cần được phát triển là chip phục vụ quá trình chuyển đổi số giai đoạn hai và ba, tức chip chuyển đổi dữ liệu từ analog sang digital (ADC), cùng dòng chip IoT khác. Thứ hai là MCU - con chip vi xử lý. Thứ ba chip SAI (AI tại biên). Ngoài ra, chip viễn thông và viễn thám cũng quan trọng, tức là chip về tần số”, ông Trần Kim Chung - Chủ tịch CT Group - nói.

Trong hội thảo lần này, CT Group đưa ra hai đề xuất. Cụ thể, tập đoàn đề xuất Bộ Công an và Bộ Quốc phòng xác định rõ dòng chip thiết yếu cần phát triển trong nước. CT Group cùng ĐHQGHN sẵn sàng nghiên cứu, thiết kế, gia công, lắp ráp và kiểm thử để tạo ra chip hoàn chỉnh.

Thứ hai, tập đoàn đề xuất cùng ĐHQGHN, Bộ Công an và Bộ Quốc phòng hợp tác xây dựng phòng thí nghiệm kiểm định chip. Cả ba đơn vị sẽ phối hợp phát triển chip về SIM cho máy bay không người lái để phục vụ công tác đăng kiểm và thu phí.