'Ba mũi giáp công' của Ngân hàng Nhà nước nhằm kìm hãm đà tăng tỷ giá

Trong bối cảnh tỷ giá USD/VND liên tục tăng vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9, Ngân hàng Nhà nước đã đồng thời triển khai nhiều biện pháp nhằm hạ nhiệt. Tuy nhiên, áp lực tỷ giá tăng được đánh giá là vẫn còn lớn dù Fed gần như chắc chắn sẽ giảm lãi suất tại cuộc họp tháng 9 này.

Trong nửa cuối tháng 8/2025 và đầu tháng 9/2025 chứng kiến diễn biến tăng nóng của tỷ giá USD/VND, đặc biệt trên thị trường tự do. Theo đó, giá bán USD tại các ngân hàng đã liên tục niêm yết kịch trần và duy trì ở vùng cao kỷ lục trên 26.500 đồng. Giá USD tự do cũng không ngừng leo thang và chạm mức lịch sử 27.000 đồng vào ngày 10/9.

Tỷ giá USD/VND bật tăng mạnh bất chấp chỉ số DXY – thước đo sức mạnh của đồng bạc xanh - tiếp tục trượt dốc trong tháng 8 và đầu tháng 9, dưới áp lực từ kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ sớm hạ lãi suất. Đến ngày 16/9, chỉ số này còn 96,7 điểm, tương đương mức giảm 1% so với đầu tháng 8 và gần 11% kể từ đầu năm.

Theo giới phân tích, nguyên nhân chính của diễn biến này đến từ nhu cầu ngoại tệ trong nước gia tăng, đặc biệt khi các doanh nghiệp đẩy mạnh nhập khẩu nguyên vật liệu cho mùa sản xuất cuối năm. Bên cạnh đó, xu hướng găm giữ USD trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước (NHNN) duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế cũng góp phần tạo sức ép lên tỷ giá.

"Ba mũi giáp công": Hạ trần, tăng cung USD, siết thanh khoản VND

Trong bối cảnh trên, NHNN đã đồng thời triển khai nhiều biện pháp nhằm hạ nhiệt tỷ giá USD/VND.

Đầu tiên, NHNN đã liên tiếp điều chỉnh giảm tỷ giá trung tâm từ cuối tháng 8 đến nay. So với mức đỉnh 25.298 VND/USD ghi nhận vào ngày 22/8, tỷ giá trung tâm hiện đã giảm 100 đồng.

Động thái này không chỉ mang tính kỹ thuật khi buộc các ngân hàng phải giảm tỷ giá niêm yết theo mức trần quy định (tỷ giá trung tâm + 5%), mà còn là thông điệp chính sách: Nhà điều hành sẵn sàng "neo kỳ vọng" thị trường, ngăn tâm lý găm giữ USD lan rộng. Việc hạ trần định hướng giúp tỷ giá bớt "hưng phấn", qua đó giảm nhiệt một phần áp lực đầu cơ.

Bên cạnh đó, ngày 22/8, NHNN đã phát đi thông báo kế hoạch bán ngoại tệ thông qua hợp đồng kỳ hạn, có huỷ ngang trong 180 ngày. Theo ước tính của MBS, trong hai ngày 25-26/8, NHNN đã bán kỳ hạn khoảng 1,5 tỷ USD cho các tổ chức tín dụng có trạng thái ngoại tệ âm, với giá 26.550 VND/USD.

Giới chuyên môn đánh giá biện pháp can thiệp này là liều thuốc tức thời giúp giải quyết nhu cầu thanh khoản USD của hệ thống trong ngắn hạn, nhất là trong bối cảnh áp lực tăng cao. Quan trọng hơn, hành động này thể hiện rõ quyết tâm "sẵn sàng cung ứng ngoại tệ khi cần thiết" mà NHNN đã nhiều lần nhấn mạnh.

"Đây được đánh giá là biện pháp linh hoạt, vừa giúp ổn định tâm lý thị trường, vừa bảo toàn dự trữ ngoại hối trong trường hợp các ngân hàng hủy giao dịch khi áp lực tỷ giá giảm về sau", Chứng khoán MBS đánh giá.

Không chỉ can thiệp trực tiếp trên thị trường ngoại tệ, NHNN cũng gián tiếp giảm sức ép cho tỷ giá thông qua nghiệp vụ thị trường mở. Trên kênh cho vay cầm cố giấy tờ có giá (OMO), NHNN đã giảm khối lượng chào thầu và duy trì trạng hút ròng thanh khoản VND suốt 3 tuần liên tiếp (25/8 – 12/9). Qua đó, đưa lượng OMO lưu hành về 148.736 tỷ đồng, từ mức cao kỷ lục 225.430 tỷ đồng ghi nhận vào cuối tháng 7.

Thanh khoản VND bớt dồi dào, kéo lãi suất qua đêm trên liên ngân hàng tăng từ mức 2% cuối tháng 8 lên vùng trên 4%. Việc nâng mặt bằng lãi suất nội tệ làm giảm sức hấp dẫn của USD khi chênh lệch lãi suất được thu hẹp, gián tiếp giảm sức ép lên tỷ giá USD.

Ba biện pháp được triển khai đồng bộ, vừa "mềm" trong việc điều chỉnh kỳ vọng, vừa "cứng" ở việc điều tiết thanh khoản USD - VND, đã góp phần giúp tỷ giá USD/VND hạ nhiệt trong những phiên gần đây.

Tại các ngân hàng thương mại, giá USD niêm yết đã giảm gần 80 đồng so với đỉnh căng thẳng hồi cuối tháng 8, xuống còn 26.457 VND/USD ở chiều bán ra. Giá USD tự do cũng lao dốc mạnh gần 500 đồng trong tuần qua xuống còn 26.540 VND/USD.

Áp lực tỷ giá tăng vẫn còn hiện hữu

Dù đà tăng đã chững lại, áp lực tỷ giá tăng được đánh giá là vẫn còn lớn dù Fed khả năng cao sẽ giảm lãi suất trong cuộc họp tháng 9 này. Và trong giai đoạn "nhạy cảm" hiện nay, khi hầu hết các ngân hàng vẫn niêm yết ở mức kịch trần cho phép, tỷ giá USD có thể bật tăng trở lại nếu đối mặt với yếu tố không thuận lợi.

Chứng khoán MBS tin rằng có 4 yếu tố nội tại sẽ tiếp tục duy trì áp lực tăng tỷ giá trong thời gian tới

Thứ nhất, chênh lệch lãi suất VND-USD vẫn cao ngay cả khi Fed giảm lãi suất xuống 4%. Thứ hai, nhu cầu nhập khẩu tăng khi thuế 0% với hàng hóa Mỹ có hiệu lực, trong khi xuất khẩu chậm lại, khiến thặng dư thương mại thu hẹp.

Thứ ba, dòng vốn FDI có xu hướng chậm lại do chờ đợi chính sách thuế quan rõ ràng hơn. Cuối cùng là chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới tiếp tục lớn.

"Chúng tôi dự báo tỷ giá trung bình năm 2025 sẽ dao động trong khoảng 26.600 – 26.750 VND/USD, tăng 4,5-5% so với đầu năm", MBS cho hay.

Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cũng dự báo áp lực tỷ giá trong tháng tiếp theo sẽ tiếp diễn, tuy nhiên đà tăng sẽ chậm lại so với tháng trước khi kỳ vọng Fed sớm hạ lãi suất trong kỳ họp tháng 9.

Vào thời điểm gần cuối năm, VCBS kỳ vọng thị ngoại hối sẽ có diễn biến tích cực hơn, trong bối cảnh kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất, căng thẳng thương mại dịu đi so với giai đoạn trước. Theo đó, các dòng tiền sẽ tự tin đầu tư vào Việt Nam, thay vì tâm lý thận trọng như hiện nay.

"VND có thể giảm giá tương đối so với đồng USD với mức biến động hợp lý khoảng 5% cho cả năm 2025", VCBS dự báo.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 7 trực tuyến với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức ngày 7/8 do Thủ tướng chủ trì, bà Nguyễn Thị Hồng, Thống đốc NHNN cho biết, tỷ giá chịu áp lực khá lớn, do tác động kép từ yếu tố kinh tế và tâm lý thị trường. Trong bối cảnh đó, Thống đốc cho biết nếu áp lực tiếp tục tăng mạnh, Ngân hàng Nhà nước sẽ cân nhắc không tiếp tục giảm lãi suất để tránh ảnh hưởng đến ổn định tỷ giá – từ đó gây bất ổn vĩ mô.

"Chúng tôi sẽ theo dõi sát diễn biến, tùy từng giai đoạn mà đặt ưu tiên phù hợp, hướng tới mục tiêu chung là ổn định vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách bền vững", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định.