Áp lực của thế hệ thích 'chiều lòng' người khác

Gen Z lớn lên trong thời đại công nghệ số, nơi mà mỗi hành động trực tuyến đều có thể mang lại cảm giác được công nhận hoặc bị từ chối. Ảnh minh họa: Anthonyshkraba Production/Pexels.

Meg Josephson, nhà trị liệu tâm lý và tác giả cuốn sách Are You Mad at Me? (tạm dịch: “Bạn có giận tôi không?”), từng là một “người làm hài lòng người khác” điển hình. Cô lớn lên trong một gia đình hỗn loạn, luôn căng thẳng theo dõi cảm xúc của cha và tìm mọi cách để xoa dịu.

“Làm người hoàn hảo và luôn cảnh giác là cách duy nhất giúp tôi kiểm soát được tâm trạng của ông ấy”, cô nói với Business Insider.

Cũng chính vì thế, phản ứng mặc định của cô trước nỗi sợ không phải là “đối đầu” hay “tránh né”, mà là “chiều lòng” (fawning), phản ứng sinh tồn ít được nhắc đến bên cạnh các phản ứng phổ biến như đấu tranh, chạy trốn hay bất động.

Sau khi chữa lành chính mình, Josephson trở thành nhà trị liệu. Cô nhận thấy nhiều khách hàng thuộc Gen Z, những người sinh ra và lớn lên trong kỷ nguyên mạng xã hội, cũng có xu hướng “làm vừa lòng người khác” để cảm thấy an toàn trong các mối quan hệ.

Áp lực tìm kiếm sự công nhận

Khác với thế hệ trước, Gen Z không chỉ chịu áp lực từ gia đình mà còn từ môi trường số, nơi mọi hành vi, biểu cảm đều dễ bị hiểu lầm hoặc bị bỏ qua.

“Chúng ta có quá nhiều cách để kết nối, và vì thế cũng có quá nhiều cách để cảm thấy bị lãng quên”, Josephson nói.

Một tin nhắn không được hồi âm, một bài đăng bị bỏ qua, hay một bức ảnh tụ họp bạn bè không có mặt mình, đều có thể khiến người trẻ rơi vào trạng thái lo lắng, thúc đẩy họ gửi thêm nhiều tin nhắn giải thích, chỉ với hy vọng bạn bè không giận mình.

“Phản ứng này xuất phát từ nhu cầu được công nhận từ bên ngoài để cảm thấy an toàn”, chuyên gia giải thích.

Thêm vào đó, mạng xã hội tràn ngập những bài đăng về cách con người “nên” hành xử, đồng thời cũng tạo ra vô số cơ hội để bị hiểu lầm.

Josephson lớn lên trong một gia đình mà cô phải theo dõi phản ứng của cha mình, cố gắng xoa dịu căng thẳng để giữ hòa khí. Ảnh: David Goddard.

“Chúng ta không còn nhiều chỗ cho sự tinh tế, bởi mọi người muốn thông tin ngắn gọn, dễ hiểu”, Josephson nói. Điều này đặt ra những tiêu chuẩn cao ngất ngưởng, khiến Gen Z dễ rơi vào vòng xoáy tìm kiếm sự chấp thuận không ngừng.

Một điều Josephson thường nhấn mạnh với khách hàng là việc chiều lòng ai đó không phải một phần không thể thay đổi của tính cách. Nó chỉ là một phản xạ của phần “trẻ con” trong mỗi người, đã từng học cách nhạy cảm và chiều lòng người khác như một chiến lược sinh tồn.

Điều đáng lo là nhiều người vô tình giữ lấy nhãn “người làm hài lòng” như một bản sắc. “Chúng ta sống trong thời đại của những tiêu chuẩn nội tâm phi lý, và mạng xã hội chỉ khiến điều đó tệ hơn”, Josephson nói.

Trên TikTok, có hơn 140 triệu bài viết gắn thẻ #peoplepleaser (người làm hài lòng người khác). Điều này cho thấy cộng đồng đang bình thường hoá cảm giác cần được yêu quý, chấp nhận bằng mọi giá.

Cách thoát khỏi nhãn ‘người chiều lòng’

Bước đầu tiên để thay đổi, theo Josephson, là tạm dừng.

“Hãy đặt điện thoại xuống, hít thở trong 10 giây, và nhận thức được nỗi sợ mà không phản ứng ngay lập tức”, cô gợi ý. Việc này giúp bạn xác định điều mình thực sự muốn nói, thay vì để “fawning” chi phối.

Một khoảng lặng vài giây cũng đủ để bạn thay đổi phản ứng. Từ đó, việc chấp nhận mâu thuẫn, thiết lập ranh giới, và học cách chịu đựng cảm giác khó chịu sẽ trở nên dễ dàng hơn.

Những người luôn cố làm hài lòng người khác thường rơi vào vòng xoáy tìm kiếm sự an ủi. Ảnh minh họa: Karolina Grabowska/Pexels.

Tuy nhiên, Josephson cũng cảnh báo về cái bẫy của “sự trấn an vô tận”, khi người trẻ liên tục tìm kiếm sự xác nhận từ bên ngoài, từ bạn bè, người yêu, mạng xã hội, thậm chí là chatbot.

“ChatGPT có thể đưa ra phản hồi đồng cảm nhưng đó không phải một mối quan hệ thật. Công cụ này không thể nói cho bạn biết rằng bạn đang hỏi điều này quá nhiều lần”, cô nói.

Cuối cùng, cô nhấn mạnh rằng việc thoát khỏi thói quen làm vừa lòng người khác có thể bắt đầu từ những điều rất nhỏ, như học cách dừng lại, chấp nhận im lặng thay vì vội vàng hỏi “Bạn có giận tôi không?”.