AI định hình lại toàn bộ hành trình đào tạo phi công

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi căn bản cách thức đào tạo phi công trên toàn thế giới. Từ lý thuyết trên lớp, buồng lái mô phỏng đến môi trường thực tế hỗn hợp, AI không chỉ giúp rút ngắn thời gian học mà còn nâng cao hiệu quả, độ an toàn và cá nhân hóa từng chặng huấn luyện.

Từ chương trình lý thuyết đến mô phỏng thực hành

Một trong những đơn vị đi đầu trong xu hướng này là CAE – tập đoàn hàng không vũ trụ có trụ sở tại Canada, đang đào tạo hơn 150.000 phi công mỗi năm tại hơn 240 trung tâm toàn cầu. Theo đại diện CAE, trí tuệ nhân tạo hiện được tích hợp sâu vào toàn bộ chu trình đào tạo ADDIE (Phân tích – Thiết kế – Phát triển – Triển khai – Đánh giá), đóng vai trò như một người hướng dẫn thứ hai bên cạnh giảng viên truyền thống.

AI được sử dụng để phân tích điểm mạnh, điểm yếu của từng học viên nhằm thiết kế chương trình đào tạo phù hợp. Những tình huống mô phỏng phức tạp, trước đây đòi hỏi nhiều giờ chuẩn bị và quan sát thủ công, giờ đây có thể được tái tạo chính xác bằng các thuật toán học máy. Thậm chí, AI có thể phản hồi theo thời gian thực, giúp người học điều chỉnh hành vi ngay trong buổi huấn luyện.

Rise – Nền tảng tự động hóa kết hợp giám sát của con người

Một trong những ứng dụng nổi bật của CAE là nền tảng Rise, cho phép thu thập dữ liệu bay bằng công nghệ đo từ xa kết hợp theo dõi chuyển động mắt của học viên. AI thực hiện toàn bộ việc ghi nhận các chỉ số kỹ thuật, từ đó huấn luyện viên có thể tập trung vào đánh giá tâm lý, hành vi xử lý tình huống – những yếu tố ngày càng quan trọng trong huấn luyện hiện đại. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc nâng chuẩn chất lượng đào tạo phi công thương mại toàn cầu.

Không dừng lại ở mô phỏng, AI còn đang mở rộng ảnh hưởng đến mô hình Đào tạo dựa trên bằng chứng (Evidence-Based Training – EBT). Đây là hướng tiếp cận mới trong ngành hàng không, khi nội dung huấn luyện được xây dựng dựa trên dữ liệu thực tế thay vì các quy trình mang tính lý thuyết. AI đóng vai trò phân tích hàng triệu giờ bay từ các đội phi hành, đưa ra mẫu hành vi, sự kiện và xu hướng rủi ro, từ đó tinh chỉnh giáo trình một cách linh hoạt, sát với thực tiễn vận hành.

Từ đánh giá hiệu suất đến huấn luyện từ xa

Không chỉ CAE, nhiều tổ chức trong ngành cũng đang chuyển mình theo làn sóng AI. Astra – một ứng dụng do Acron Aviation phát triển – là ví dụ điển hình. Ứng dụng này cho phép phi công theo dõi dữ liệu hiệu suất bay trước và sau mỗi chuyến. Thay vì chỉ dựa vào ghi chú cá nhân hay phản hồi từ giảng viên, Astra sử dụng kho dữ liệu từ hơn 45 triệu chuyến bay để đưa ra so sánh và gợi ý cải thiện cho từng cá nhân – một hình thức "huấn luyện thông minh" mà không cần lớp học truyền thống.

Axis Flight Simulation – nhà sản xuất thiết bị mô phỏng có trụ sở tại châu Âu – cũng đã đưa AI vào các mô hình huấn luyện thực tế ảo (VR) và đào tạo trực tuyến. Hệ thống AI ở đây hoạt động như một "trợ lý giáo viên", theo dõi sát thao tác của học viên, đối chiếu với tiêu chuẩn ngành và đưa ra phản hồi ngay tức thì, bao gồm cả phản hồi bằng giọng nói. Điều này giúp tiết kiệm thời gian cho huấn luyện viên, đồng thời đảm bảo đánh giá khách quan và liên tục.

Điểm đặc biệt của Axis là họ xây dựng hệ thống này trên nền tảng game engine – công nghệ thường thấy trong ngành công nghiệp trò chơi. Điều này giúp tối ưu chi phí vận hành, linh hoạt mở rộng và không đòi hỏi nâng cấp phần cứng lớn – một lợi thế lớn trong bối cảnh hậu đại dịch, khi các cơ sở đào tạo phải tính toán kỹ lưỡng chi phí nhưng vẫn phải duy trì chất lượng cao.

Axis hiện đang hướng đến mô hình đào tạo liên tục 24/7, cho phép học viên huấn luyện tại nhà trong môi trường thực tế hỗn hợp (Mixed Reality). Từ đó, học viên có thể luyện tập trong không gian mô phỏng có chi phí thấp nhưng độ chân thực tương đương buồng lái thật – một bước tiến đột phá trong cá nhân hóa học tập.

Từ Montreal đến Frankfurt, từ thiết bị mô phỏng dưới đất đến màn hình iPad trong buồng lái ở độ cao 10.000 mét, trí tuệ nhân tạo đang hiện diện ở khắp nơi trong ngành đào tạo phi công. Không còn là công nghệ của tương lai, AI đã trở thành nền tảng không thể thiếu trong hành trình đào tạo thế hệ phi công mới – hiệu quả hơn, an toàn hơn và sát với thực chiến hơn bao giờ hết.