8 nhóm sản phẩm, dịch vụ đường sắt được đề xuất đặt hàng tư nhân làm

Bộ Xây dựng đang dự thảo Quyết định của Thủ tướng ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt thực hiện theo phương thức đặt hàng.

Việc ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt được đặt hàng, giao nhiệm vụ sẽ là cơ sở để doanh nghiệp Việt từng bước làm chủ thiết kế hệ thống. Ảnh: Minh Hoàng.

Bộ Xây dựng đang lấy kiến về dự thảo Quyết định của Thủ tướng ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt thực hiện theo phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ.

Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất danh mục gồm 8 sản phẩm, dịch vụ. Cụ thể, 4 nhóm theo phương thức giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng trong lĩnh vực đường sắt gồm nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn; nghiên cứu, phát triển sản phẩm, hàng hóa; đánh giá sự phù hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; đào tạo, tiếp nhận chuyển giao công nghệ.

4 nhóm còn lại theo phương thức đặt hàng gồm sản xuất, lắp ráp ray, ghi, phụ kiện liên kết; hệ thống thông tin, tín hiệu đường sắt; hệ thống cấp điện sức kéo đường sắt; phương tiện giao thông đường sắt.

Bộ Xây dựng nhìn nhận việc ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt được đặt hàng, giao nhiệm vụ sẽ là cơ sở để doanh nghiệp Việt từng bước làm chủ thiết kế hệ thống, xây dựng, bảo trì, sửa chữa công trình đường sắt và sản xuất được vật tư, vật liệu cho công trình.

Tại dự thảo, Bộ Xây dựng cho biết mạng lưới đường sắt quốc gia hiện có 7 tuyến chính và 12 tuyến nhánh, với tổng chiều dài 2.703 km đường chính. Tuy có những thành tựu nhất định nhưng hiện ngành công nghiệp đường sắt chỉ đáp ứng nhu cầu bảo trì, sửa chữa các phương tiện có tốc độ thấp. Việc sản xuất, chế tạo vật tư, thiết bị cơ khí lạc hậu.

Hệ thống đường sắt đô thị đã có 3 tuyến Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội và Bến Thành - Suối Tiên đưa vào khai thác, sử dụng nhưng còn đang trong quá trình bảo hành hoặc chưa có nhu cầu về thay thế thiết bị.

Bên cạnh đó, dù có 35 cơ sở tham gia ngành công nghiệp đường sắt, hầu hết máy móc và linh kiện vẫn phải nhập khẩu, khiến ngành còn thiếu đồng bộ và lạc hậu.

Ngoài ra, hệ thống công nghiệp đường sắt chưa có điều kiện để tham gia với loại hình điện khí hóa, thiếu trang thiết bị, công nghệ và nhân lực để phục vụ đường sắt điện khí hóa.

Vừa qua, Quốc hội ban hành Nghị quyết về đầu tư đường sắt tốc độ cao, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP.HCM. Cùng với đó, các quy hoạch đã được phê duyệt cho thấy tiềm năng và nhu cầu thị trường với sản phẩm công nghiệp đường sắt rất lớn, tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia.

Nghị quyết 68 cũng xác định nhiệm vụ về hoàn thiện hệ thống pháp luật, xóa bỏ các rào cản tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp trong nước. Trong điều kiện các doanh nghiệp trong nước hầu hết chưa có kinh nghiệm, cơ hội tham gia chuỗi sản phẩm công nghiệp đường sắt, nếu cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài sẽ không đủ sức cạnh tranh, không có khả năng tiếp cận thị trường.

Do vậy, theo Bộ Xây dựng, cần có các chính sách đặc biệt ưu tiên và khuyến khích. Các chính sách này dựa trên cơ chế nhà nước bảo đảm thị trường đầu ra ổn định cho doanh nghiệp nghiên cứu, sản xuất chế tạo và phát triển sản phẩm đồng bộ cả 4 nhóm chuyên ngành (xây dựng công trình, thông tin tín hiệu, phương tiện, điện sức kéo). Từ đó, doanh nghiệp có thể phát triển sản phẩm để từng bước tăng dần tỷ lệ nội địa hóa.