6 yếu tố có thể âm thầm làm tăng mỡ máu - Báo VnExpress

Cholesterol là một loại lipid (chất béo) có mặt trong tất cả tế bào của cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong các chức năng sinh lý. Cơ thể cần một lượng cholesterol nhất định để tạo ra màng tế bào, vitamin D, nhiều chất thiết yếu khác. ThS.BS Đinh Vũ Phương Thảo, khoa Nội tim mạch, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết mức cholesterol trong máu quá cao có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe, nhất là các bệnh tim mạch. Một người được chẩn đoán tăng cholesterol máu khi chỉ số này ≥ 200 mg/dL. Mức cholesterol khỏe mạnh là dưới 200 mg/dL.

Nhiều người lầm tưởng chỉ có chế độ ăn nhiều chất béo xấu mới thúc đẩy tăng mỡ máu. Song, bác sĩ Thảo cho biết có nhiều yếu tố đến từ sở thích, thói quen, lối sống... góp phần khiến mỡ máu tăng cao. Nếu không điều chỉnh, bệnh sẽ diễn tiến âm thầm, gây ra nhiều biến chứng như xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, hẹp động mạch cảnh, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não...

Uống nhiều cà phê

Uống cà phê điều độ, vừa phải thường không gây tăng mỡ máu, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Tuy nhiên, uống cà phê quá mức hoặc kết hợp với các thành phần khác không lành mạnh có thể làm tăng mỡ máu. Cà phê chứa các hợp chất tự nhiên gọi là diterpenes, có khả năng làm tăng LDL-cholesterol (mỡ máu xấu) và triglyceride khi uống thường xuyên với lượng lớn.

Những cách pha cà phê có dùng giấy lọc như cà phê phin giấy hoặc máy pha nhỏ giọt, thường loại bỏ phần lớn diterpenes. Cà phê lọc ít ảnh hưởng đến mức cholesterol hơn. Ngược lại, lạm dụng các loại cà phê không lọc như cà phê sữa, cà phê muối, cà phê kem béo... làm cho LDL-cholesterol tăng trung bình 10-14 mg/dL.

Căng thẳng kéo dài

Stress khiến cơ thể mệt mỏi, mất ngủ, âm thầm gây hại tim mạch. Căng thẳng tâm lý có thể làm tăng LDL-cholesterol và cholesterol toàn phần. Bác sĩ Thảo giải thích khi căng thẳng, tuyến thượng thận tiết ra cortisol và adrenaline để chuẩn bị đối phó với áp lực. Hai hormone này báo hiệu cho gan giải phóng glucose cùng axit béo vào máu, làm cho nồng độ triglyceride và LDL-cholesterol tăng, trong khi cholesterol tốt (HDL-c) giảm xuống, gây mất cân bằng lipid máu.

Hút thuốc lá

Khi hút thuốc, chất độc hại như nicotine và carbon monoxide xâm nhập vào máu gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu đồng thời kích thích gan sản xuất nhiều LDL-cholesterol, triglycerid, làm giảm nồng độ HDL-cholesterol. Hút thuốc lá còn gây rối loạn điều hòa insulin, suy giảm khả năng chuyển hóa chất béo dẫn đến rối loạn mỡ máu.

Một số loại thuốc

Bác sĩ Thảo cho hay thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế SGLT2, thuốc chống co giật, thuốc ức chế miễn dịch, thuốc kháng virus, hormone tăng trưởng... cần thiết trong điều trị các bệnh lý. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, chúng làm tăng nồng độ cholesterol trong máu bằng cách thay đổi chuyển hóa lipid. Các loại thuốc chống loạn thần cũng có thể làm tăng cholesterol bằng cách thúc đẩy tình trạng tăng cân.

Mang thai

Trong thai kỳ, tăng cholesterol máu khoảng 30-40% là bình thường nhằm hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Cholesterol có vai trò quan trọng trong cơ thể mẹ và em bé. Mức cholesterol cao trong thai kỳ có liên quan đến gia tăng nồng độ của estrogen, progesterone và lactogen nhau thai. Mỡ máu tăng quá mức dẫn đến vấn đề như tăng huyết áp, tiểu đường thai kỳ, suy tim. Nếu người mẹ có tiền sử mắc bệnh tim mạch hoặc nguy cơ cao, bác sĩ yêu cầu kiểm tra và điều trị.

Giảm cân nhanh

Một nguyên nhân tiềm ẩn khác gây tăng mỡ máu là giảm cân nhanh, liên quan đến những thay đổi trong quá trình trao đổi chất. Người áp dụng chế độ ăn ketogenic để giảm cân nhanh chóng cũng có nguy cơ tăng đột biến nồng độ cholesterol. Mỗi người nên tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để quá trình giảm cân an toàn.

Thu Hà