5 môi trường dễ lây bệnh não mô cầu cho thanh thiếu niên

Môi trường tập trung đông người, tiếp xúc gần và chia sẻ đồ dùng cá nhân tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn não mô cầu lây lan, tăng nguy cơ mắc bệnh.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Mác Toàn -, quản lý y khoa Vùng 1 khu vực miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống tiêm chủng VNVC, vi khuẩn não mô cầu lây lan qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt nhỏ hoặc dịch tiết mũi họng khi nói chuyện, tiếp xúc gần với nguồn bệnh gồm người lành mang trùng và người bệnh.

Trường học

Trường học là môi trường tập trung đông học sinh, sinh viên, thường xuyên diễn ra các hoạt động nhóm và sinh hoạt gần gũi tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn não mô cầu lây lan.

Tại Mỹ, một nghiên cứu thực hiện từ năm 2013-2017 ở 45 trường đại học cho thấy có 80 ca mắc bệnh não mô cầu do các nhóm huyết thanh A, B, C, Y, W, 11 ca tử vong.

Một nghiên cứu dịch tễ học tại thành phố Tô Châu (Trung Quốc) từ năm 2013-2017 cho thấy mật độ lớp học dày đặc được xác định là yếu tố nguy cơ chính khiến vi khuẩn phát tán.

Khu tập thể, ký túc xá sinh viên

Không gian chật hẹp, chia sẻ các tiện nghi chung và đồ dùng ăn uống cùng với điều kiện vệ sinh không đảm bảo dễ tạo thành "ổ dịch" não mô cầu trong ký túc xá, khu tập thể.

Một nghiên cứu tại ký túc xá của một trường đại học ở Incheon (Hàn Quốc) cho thấy tỉ lệ mang vi khuẩn não mô cầu ở sinh viên đã tăng từ 2,7% lúc ban đầu lên 6,3% sau 1 tháng và đạt 11,8% sau 3 tháng

Từ đầu năm đến nay, nước ta cũng vừa ghi nhận hai trường hợp thiếu niên 13 và 17 tuổi mắc não mô cầu nặng, lần lượt điều trị tích cực tại Bệnh viện TP Thủ Đức (TP.HCM) và Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội).

Các trường hợp tiếp xúc gần ở gia đình và trường học với các bệnh nhân được theo dõi sức khỏe.

Câu lạc bộ, quán bar, pub

Các câu lạc bộ, quán bar, pub thanh thiếu niên thường lui tới thiếu không gian thông thoáng, có nhiều tiếp xúc gần, tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan, khó kiểm soát nguồn lây.

Ngoài ra, thanh thiếu niên có xu hướng tham gia các hoạt động tiếp xúc thân mật như ôm, hôn và quan hệ tình dục. 

Điều này làm tăng khả năng lây nhiễm vi khuẩn não mô cầu. Theo báo cáo của Bộ Y tế, Bộ GD-ĐT và Tổ chức Y tế thế giới (WHO), góp phần làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.

Lễ hội

Thanh thiếu niên thường tham gia các hoạt động vui chơi, giao lưu, tiếp xúc gần với nhau trong các lễ hội hay sự kiện tụ tập đông người như hành hương, sự kiện thể thao, tang lễ, nhạc hội... làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn não mô cầu.

Ví dụ, ở trại họp Ban Hướng đạo thế giới năm 2015 tại Nhật Bản có sự tham gia của hơn 33.000 hướng đạo sinh từ 162 quốc gia. Sự kiện này đã ghi nhận 6 trường hợp mắc não mô cầu nhóm W, đồng thời 40 người tiếp xúc gần phải sử dụng thuốc phòng ngừa.

Lễ hội

Não mô cầu được xếp là 1 trong 10 bệnh gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Khoảng 50% người bệnh do não mô cầu tử vong nếu không được điều trị đúng cách.

Dù được điều trị kịp thời, bệnh cũng có tỉ lệ tử vong cao, lên đến 15%. Có đến 20% bệnh nhân sống sót sau viêm màng não do não mô cầu phải chịu nhiều di chứng về thể chất và tinh thần như cắt cụt chi, điếc, mù lòa, chậm phát triển tâm thần và hành vi…

Bác sĩ Nguyễn Văn Mác Toàn khuyến nghị chủ động phòng bệnh cho thanh thiếu niên cũng như các thành viên trong gia đình để đẩy lùi bệnh do não mô cầu.

Các nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu phổ biến là A, B, C, W, Y đã có vắc xin phòng ngừa tại Việt Nam gồm vắc xin phòng nhóm A, C, Y, W-135 của Mỹ, nhóm B của Ý và nhóm B, C của Cuba.

Một nghiên cứu tại Mỹ về tỉ lệ tử vong theo nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu được báo cáo trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2021, nhóm W có tỉ lệ tử vong cao nhất, chiếm 21,5%, tiếp theo là nhóm C (14,6%), nhóm Y (9,8%) và B (9,6%).

Từ khi đưa vào sử dụng, vắc xin cộng hợp tứ giá A, C, Y, W-135 đã giúp giảm đến 90% số ca mắc bệnh ở nhóm thanh thiếu niên do các nhóm huyết thanh chính C, Y, W.