13 đặc khu của Việt Nam: Đặc khu Bạch Long Vĩ nằm giữa vịnh Bắc Bộ

Đặc khu Bạch Long Vĩ thuộc Hải Phòng. Đây là đặc khu nằm giữa vịnh Bắc bộ, quan trọng trong chiến lược kinh tế, an ninh - quốc phòng.

Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025, cả nước có 13 đặc khu, chính thức vận hành từ ngày 1.7.2025, gồm: Cô Tô, Vân Đồn (Quảng Ninh); Cát Hải, Bạch Long Vĩ (TP.Hải Phòng); Cồn Cỏ (Quảng Trị); Lý Sơn (Quảng Ngãi); Hoàng Sa (TP.Đà Nẵng); Trường Sa (Khánh Hòa); Phú Quý (Lâm Đồng); Côn Đảo (TP.HCM); Phú Quốc, Kiên Hải, Thổ Chu (An Giang).

Đặc khu anh hùng

Đến đầu thế kỷ 20, Bạch Long Vĩ chỉ có ngư dân vào trú bão. Năm 1937, vua Bảo Đại lập đồn canh và thực hiện chế độ lý trưởng trên đảo.

Ngày 15.2.1957, Chính phủ ban hành Nghị định số 049 quy định đảo Bạch Long Vĩ là xã trực thuộc Ủy ban hành chính TP.Hải Phòng. Giai đoạn 1957 - 1959, xã Bạch Long Vĩ thuộc huyện Cát Hải (TP.Hải Phòng).

Từ 1958 - 1964, trên đảo có 160 hộ dân đánh cá và bộ đội Tiểu đoàn 152, Quân khu Tả Ngạn (nay là Quân khu 3) canh giữ, bảo vệ đảo.

Ngày 5.8.1964, sau "sự kiện vịnh Bắc bộ", Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc và đảo Bạch Long Vĩ là mục tiêu đánh phá. Thực hiện chỉ đạo của cấp trên, TP.Hải Phòng đã sơ tán 160 hộ dân Bạch Long Vĩ vào Cát Bà. Trên đảo chỉ còn bộ đội và dân quân bảo vệ đảo.

Trong hơn 10 năm chiến tranh, quân và dân Bạch Long Vĩ đã bám trụ kiên cường, anh dũng chiến đấu 118 trận, bắn rơi 23 máy bay. Ngày 31.12.1973, Tiểu đoàn 152 được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang và đảo Bạch Long Vĩ được nhận danh hiệu "đảo anh hùng".

Một trong những ấn tượng lớn nhất trong thời kỳ chiến tranh là đầu tháng 7.1965, Bộ Quốc phòng cử đoàn văn nghệ sĩ, văn công xung kích và đoàn quay phim quân đội, ra công tác tại đảo Bạch Long Vĩ trong hơn 1 tháng. Cảm phục trước tinh thần chiến đấu ngoan cường của quân dân trên đảo, nhạc sĩ Huy Du đã sáng tác bài hát Bạch Long Vĩ đảo quê hương, trở thành bài ca đi cùng năm tháng.

đặc khu mang dấu ấn thanh niên xung phong

Ngày 9.12.1992, Thủ tướng Võ Văn Kiệt ký ban hành Nghị định số 15 thành lập huyện Bạch Long Vĩ thuộc TP.Hải Phòng. Do có vai trò đặc biệt về quốc phòng - an ninh, nên đảo không có đơn vị hành chính cấp xã và được thành lập cơ quan đại diện huyện Bạch Long Vĩ tại số 24 Hồ Xuân Hương, phường Minh Khai, quận Hồng Bàng, TP.Hải Phòng.

Ngày 8.1.1993, ông Đào An (Chủ tịch UBND TP.Hải Phòng) ký quyết định tạm thời một số chế độ chính sách cho cán bộ, viên chức, thanh niên xung phong và hộ nhân dân tình nguyện đi xây dựng huyện Bạch Long Vĩ.

Cuối tháng 2.1993, Tổng đội thanh niên xung phong xây dựng kinh tế Hải Phòng đã thành lập Đội thanh niên xung phong xây dựng huyện Bạch Long Vĩ gồm 62 cán bộ - đội viên (32 nam, 30 nữ), do ông Nguyên Nhung (Phó giám đốc xí nghiệp 26.3) làm đội trưởng. Ngày 25.2.1993, đội làm lễ xuất quân ra đảo Bạch Long Vĩ lần thứ nhất với 32 cán bộ, đội viên.

Nặng gánh bảo vệ chủ quyền 

Tháng 3.1993, đoàn cán bộ cao cấp thuộc Ủy ban Quốc phòng - an ninh của Quốc hội (khóa IX) do trung tướng Lê Minh Hương, Thứ trưởng Bộ Nội vụ (sau là thượng tướng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Nội vụ - nay là Bộ Công an) dẫn đầu, ra khảo sát khu vực Bạch Long Vĩ.

3 tháng sau đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ ra quyết định giao Bộ đội biên phòng Hải Phòng thành lập Đồn biên phòng 58 - Bạch Long Vĩ. Ngay sau khi đi vào hoạt động, Bộ đội biên phòng Bạch Long Vĩ đã tập trung vào đấu tranh chống các tàu cá Trung Quốc vi phạm chủ quyền, sâu vào vùng biển Bạch Long Vĩ để khai thác trái phép hải sản (nhất là bào ngư).

Tháng 12.2000, Chính phủ ký kết Hiệp định phân định vịnh Bắc bộ và Hiệp định hợp tác nghề cá với chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa. Sau thời điểm này, bộ đội biên phòng phối hợp với lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư, hải quân xua đuổi hàng nghìn tàu cá Trung Quốc vi phạm chủ quyền Việt Nam, sâu trong vùng biển Bạch Long Vĩ.

Thời điểm 2005 - 2006, bộ đội biên phòng phối hợp với trạm ra đa 490 (Vùng 1 hải quân) phát hiện 34.476 lượt/chiếc tàu cá Trung Quốc hoạt động quanh khu vực bạch Long Vĩ (trong đó có 4.339 lượt/chiếc vi phạm chủ quyền, đánh bắt trộm thủy hải sản) và xua đuổi được 1.874 lượt/chiếc.

Những năm gần đây, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền trên vùng biển Bạch Long Vĩ được đặt lên hàng đầu. Trên đảo, ngoài tiểu đoàn phòng thủ đảo Bạch Long Vĩ, còn có trạm radar phòng không 27 (Trung đoàn 295, Sư đoàn 363, Quân chủng Phòng không - Không quân), trạm ra đa cảnh giới biển 490 (Trung đoàn 151, Vùng 1 hải quân), trạm 1 cảnh sát biển (vùng cảnh sát biển 1), Đồn biên phòng Bạch Long Vĩ và các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Quốc phòng, Quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân…

Hình ảnh Bạch Long Vĩ, đặc khu xưa và nay, khám phá vẻ đẹp lịch sử và hiện đại