Xây dựng nghị quyết đặc thù cho Đặc khu kinh tế Vân Đồn

Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đang báo cáo cấp có thẩm quyền về chủ trương xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Đặc khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.

Thông tin trên được Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu khi báo cáo thẩm tra các tờ trình về đề án sáp nhập tỉnh, thành và sắp xếp, sáp nhập xã năm 2025, tại phiên họp 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 5.6.

Ông Hoàng Thanh Tùng đề nghị Chính phủ cho biết thêm thông tin về vấn đề này, làm rõ thực hiện chủ trương này có làm ảnh hưởng gì đến phương án sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Quảng Ninh hiện nay hay không để có phương án xử lý phù hợp.

Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, là cơ quan giao nhiệm vụ thẩm tra nghị quyết của Quốc hội về Đặc khu kinh tế Vân Đồn, ông đề nghị phải có cách tiếp cận đặc biệt hơn với Đặc khu kinh tế Vân Đồn, chứ không nên coi Vân Đồn như các xã, phường, đặc khu khác.

"Đặc khu kinh tế Vân Đồn sẽ là một trung tâm kinh tế quốc gia, không nên chỉ coi là đơn vị hành chính cấp xã", ông Mãi nói. 

Theo ông Mãi, cần phải "mở ra" vì nếu chỉ coi Vân Đồn là phường đặc biệt hơn một chút "sẽ rất khó". Phải hình dung đây là một khu kinh tế đặc biệt tầm quốc gia, thậm chí quốc tế tại Vân Đồn để nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của đơn vị này", ông Mãi đề nghị.

Vân Đồn hiện là một huyện đảo thuộc tỉnh Quảng Ninh. Tại Quyết định số 759 ngày 14.4 của Thủ tướng phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, huyện đảo Vân Đồn được xác định là một trong 13 đặc khu của cả nước. Đặc khu theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thuộc cấp xã (gồm xã, phường, đặc khu).

Cả nước sắp xếp còn 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu

Tại tờ trình đề án, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho hay, trong tổng số 10.035 đơn vị hành chính cấp xã hiện nay của cả nước, có 9.907 đơn vị hành chính cấp xã (7.571 xã, 1.719 phường và 617 thị trấn) sẽ thực hiện sắp xếp.

Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025, cả nước còn tổng số 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị hành chính cấp xã (đạt tỷ lệ giảm 66,91%).

Có 157/3.193 đơn vị hành chính cấp xã (chiếm tỷ lệ 4,92%) chưa đạt định hướng tiêu chuẩn nhưng không thể sắp xếp thêm với các đơn vị hành chính cấp xã liền kề.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, việc đặt tên các xã, phường, đặc khu sau sáp nhập còn chưa thống nhất. Phần lớn các đơn vị hành chính cấp xã hình thành sau sắp xếp được giữ tên gọi của một trong các đơn vị hành chính trước khi thực hiện sắp xếp hoặc sử dụng tên gọi của đơn vị hành chính cấp huyện. 

Có đơn vị hành chính được sử dụng tên gọi mới gắn với yếu tố lịch sử, văn hóa tại địa phương. Một số đơn vị sử dụng tên gọi theo hướng lấy tên gọi của đơn vị hành chính trước đây gắn với số thứ tự như hướng dẫn của Chính phủ.

Cũng có trường hợp ghép tên xã kèm tên huyện hiện nay khiến tên gọi của đơn vị hành chính bị kéo dài (ví dụ như P.Xuân Hương - Đà Lạt, P.Cam Ly - Đà Lạt...)

Theo ông Tùng, cũng có trường hợp đặt tên kèm số thứ tự nhưng cách thể hiện lại thiếu thống nhất ngay trong một tỉnh. Ví dụ như đặt tên P.1 Bảo Lộc, P.2 Bảo Lộc trong khi có xã Bảo Lâm 1, Bảo Lâm 2 ngay cùng tỉnh Lâm Đồng.

Cá biệt, có trường hợp thay đổi tên gọi đơn vị hành chính nhưng không gắn với sắp xếp, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính (như xã Bà Gia thuộc tỉnh Lâm Đồng), có thể làm phát sinh nhiều thủ tục hành chính không cần thiết...

Chuyển cơ bản biên chế cấp huyện về xã, phường, đặc khu

Về phương án bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức, người lao động sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, sẽ chuyển cơ bản biên chế cấp huyện hiện nay để sắp xếp, bố trí biên chế cho đơn vị hành chính cấp xã mới sau sắp xếp.

Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp huyện hiện nay nghiên cứu để cơ bản bố trí làm nòng cốt tại các đơn vị hành chính cấp xã mới; đồng thời tăng cường một số cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã.

Trước mắt, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp không vượt quá tổng số cán bộ, công chức có mặt tại các đơn vị hành chính cấp xã trước sắp xếp (không tính số lượng cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp huyện được bố trí làm việc tại đơn vị hành chính cấp xã). 

Sau khi sắp xếp, thực hiện rà soát, tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm trong thời hạn 5 năm cơ bản theo đúng quy định.

Cùng đó, sẽ kết thúc hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thực hiện giải quyết chế độ, chính sách theo quy định của Chính phủ.

Bà Trà cũng cho hay, việc bố trí, sử dụng trụ sở, xử lý tài chính, tài sản công sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã thực hiện theo quy định của Chính phủ về sắp xếp lại, xử lý tài chính, tài sản công, chỉ đạo của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính; bảo đảm thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Theo bà Trà, tại các đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của từng địa phương, UBND các tỉnh, thành phố đã có phương án, kế hoạch sắp xếp, bố trí, sử dụng, đầu tư sửa chữa, cải tạo, nâng cấp trụ sở làm việc, bảo đảm điều kiện làm việc của các cơ quan, tổ chức, đơn vị tại đơn vị hành chính cấp xã mới.