'Vũ khí' bất ngờ giúp Trung Quốc tăng sức mạnh trên toàn cầu

Nhờ cơn sốt Labubu, Trung Quốc dần khẳng định được hình ảnh "dễ gần, sáng tạo" hơn trong mắt giới trẻ, qua đó vươn lên trở thành quốc gia sở hữu "sức mạnh mềm" lớn thứ 2 thế giới.

Labubu liên tục "cháy hàng" thời gian qua. Ảnh: EPA.

Trong nhiều năm qua, Trung Quốc thường bị gắn liền với hình ảnh hàng giá rẻ, kiểm soát chặt và bộ máy chính trị đầy bí ẩn. Cách nhìn này khiến Bắc Kinh gặp không ít khó khăn trong việc gia tăng "sức mạnh mềm" trên trường quốc tế, theo CNBC.

"Sức mạnh mềm", theo học giả Joseph Nye, là khả năng tạo ra sức hút và lôi cuốn để người khác tự nguyện thay đổi hành vi theo điều mình muốn, thay vì bị ép buộc bằng kinh tế hay quân sự.

Nhưng vài năm trở lại đây, diện mạo ấy dần thay đổi. Các thương hiệu nội địa Trung "ăn nên, làm ra" trên thị trường quốc tế, nhanh chóng tăng độ phủ và trở thành các "đại sứ văn hóa" không chính thức, mang đến "một Trung Quốc sáng tạo và gần gũi hơn".

Điều gây bất ngờ nhất là "vũ khí" tạo nên bước ngoặt ấy không phải là AI, xe bay hay các trò chơi tỷ USD, mà là một món đồ chơi nhồi bông nhỏ bằng lòng bàn tay: Labubu.

Tình cờ trở thành biểu tượng "sức mạnh mềm"?

Hơn một thập kỷ qua, chính phủ Trung Quốc dồn lực cải thiện hình ảnh thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường, mở rộng du lịch nhờ miễn thị thực hay quảng bá các thương hiệu nội địa. Song, không chiến dịch nào có được sức ảnh hưởng tự nhiên mạnh mẽ như Labubu.

Nhân vật này xuất thân từ loạt tranh The Monsters và chỉ thực sự trở thành hiện tượng toàn cầu khi Pop Mart đưa vào mô hình "blind box" (hộp mù) vào năm 2019.

Từ một chiếc móc khóa "xấu mà dễ thương" giá 30 USD trên túi xách của Rihanna hay Lisa (BlackPink), Labubu nhanh chóng "cháy hàng" trên mọi kênh bán. Người hâm mộ muốn mua phải xếp hàng nhiều giờ. Một con Labubu phiên bản hiếm thậm chí có thể được đấu giá hàng trăm nghìn USD. Labubu là món đồ chơi yêu thích của nữ ca sĩ thần tượng Lisa (BlackPink). Ảnh: @lalalalisa_m. Vài tuần trước, Pop Mart khai trương cửa hàng đầu tiên tại Đức, nâng tổng số cửa hàng lên hơn 500 điểm toàn cầu. Nhờ trào lưu "blind box", hãng dự báo lợi nhuận nửa đầu năm tăng 350%, còn Goldman Sachs ước tính doanh thu dài hạn của công ty này có thể đạt 11,3 tỷ USD - ngang ngửa Lego, thậm chí thách thức vị thế của những "ông lớn" như Sanrio, "cha đẻ" của Hello Kitty, hay Bandai, nổi tiếng với Gundam và Pac-Man. Điều khiến Labubu vươn lên thành biểu tượng văn hóa tiêu dùng nằm ở cơ chế "blind box". Đây không chỉ là bán một món đồ chơi, mà là bán cảm xúc: cảm giác hồi hộp khi mở hộp, khoảnh khắc vỡ òa nếu gặp bản hiếm, thậm chí giá trị đầu tư. Theo Michelle Cheng, đồng trưởng nhóm nghiên cứu tiêu dùng châu Á tại Goldman Sachs, thành công của Pop Mart đến từ sự kết hợp giữa IP (Intellectual Property: Sở hữu trí tuệ) các nhân vật, thương hiệu độc quyền, với xu hướng tìm kiếm "những niềm vui nhỏ". Giữa nhịp sống hiện đại đầy áp lực, việc bỏ ra vài chục USD cho một hộp đồ chơi ngẫu nhiên trở thành một cách giải tỏa cảm xúc. Chính yếu tố này đã giúp Pop Mart chiếm trọn tình cảm của giới trẻ toàn cầu. Khi người tiêu dùng tự nguyện xếp hàng dài để mua sản phẩm "made in China" ở những thành phố lớn như Berlin, New York, những định kiến rằng hàng Trung Quốc chỉ rẻ và kém chất lượng vô tình được phá vỡ. Có thể thấy nhờ "vũ khí mềm" Labubu mà hình ảnh Trung Quốc trở nên gần gũi, sáng tạo và "ngầu" hơn - đúng với cách mà sức mạnh mềm hoạt động. Nhìn ra thế giới, Hàn Quốc là ví dụ điển hình về sức mạnh mềm có chiến lược. Làn sóng Hallyu, từ K-drama (điện ảnh) như Ký sinh trùng đến K-pop với những biểu tượng toàn cầu như BTS, giúp tái định vị hình ảnh quốc gia và mang về hàng chục tỷ USD/năm. BTS trong album "Proof". Ảnh: BTS. Theo báo cáo của Korea Economic Research Institute, từ năm 2017 đến 2021, Hallyu đã tạo ra ảnh hưởng kinh tế (gồm sản xuất, việc làm, giá trị gia tăng) lên tới 37.000 tỷ won (20 tỷ USD) cho kinh tế Hàn Quốc. Trong khi đó, Nhật Bản chọn "Cool Japan" để hệ thống hóa văn hóa đại chúng, còn Labubu đại diện cho mô hình thứ ba: sức mạnh mềm tình cờ, là kết quả nhờ việc Trung Quốc ngày càng chú trọng IP, phong cách sống và xu hướng tiêu dùng mới. Không chỉ Labubu Sức mạnh mềm của Trung Quốc không dừng lại ở ngành đồ chơi. Trò chơi điện tử cũng là minh chứng rõ ràng. Black Myth: Wukong, lấy cảm hứng từ Tây Du Ký, đã bán được 20 triệu bản ngay trong tháng đầu phát hành, trở thành một trong những tựa game ăn khách nhất lịch sử. Trong khi đó, Genshin Impact - trò chơi "gacha" đình đám - thu về 2 tỷ USD chỉ trong năm đầu tiên. Doanh thu từ Nhật Bản và Mỹ còn vượt cả thị trường nội địa. Những thành công ấy góp phần thay đổi nhận thức toàn cầu về Trung Quốc. Theo báo cáo mới nhất của Brand Finance, Trung Quốc đã vươn lên vị trí thứ 2 trong bảng xếp hạng Chỉ số Sức mạnh mềm Toàn cầu, vượt Anh và chỉ xếp sau Mỹ. Khách hàng xếp hàng dài để mua Labubu trước cửa hàng Pop Mart ở Jarkarta (Indonesia). Ảnh: Shutterstock."Giới trẻ ngày nay không còn mặc định gắn thương hiệu Trung Quốc với cái nhìn tiêu cực. Thành công lớn nhất của các sản phẩm này là giúp thế giới nhìn nhận thương hiệu Trung Quốc đúng với giá trị vốn có", chuyên gia tiêu dùng Yaling Jiang nhận định. Labubu không chỉ là món đồ chơi, mà là minh chứng cho cách văn hóa tiêu dùng có thể trở thành công cụ định hình lại hình ảnh quốc gia. Theo The Conversation, để thật sự bứt phá, Trung Quốc vẫn cần thêm thời gian. Nhưng nếu Labubu được xem như một phép thử thành công, thì con đường phía trước có lẽ sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào sức mạnh văn hóa được cộng đồng nuôi dưỡng, thay vì những chiến dịch áp đặt từ nhà nước. Nền kinh tế với độ mở lớn như Việt Nam không thể tránh khỏi những tác động từ xu hướng kinh tế thế giới. Trong thế giới kinh doanh phức tạp và thay đổi liên tục như hiện nay, việc cập nhật kiến thức và hiểu biết về các xu hướng kinh doanh trên thế giới là rất quan trọng. Để độc giả có thể tiếp cận những thông tin kinh tế quốc tế mới nhất, Tri Thức - Znews giới thiệu Tủ sách kinh tế thế giới với những cuốn sách và câu chuyện kinh doanh đáng chú ý. Từ việc nghiên cứu các công ty hàng đầu đến việc khám phá những xu hướng kinh tế mới, Tủ sách sẽ là nơi cập nhật các thông tin mới nhất về hoạt động kinh tế toàn cầu.