Vụ buôn gà lôi trắng bị phạt 6 năm tù: Có thể được miễn trách nhiệm hình sự

Căn cứ theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ ngày 1.7, đối tượng Thái Khắc Thành trong vụ án buôn bán gà lôi trắng trái phép bị phạt 6 năm có thể được xem xét miễn trách nhiệm hình sự.

Trao đổi với Thanh Niên chiều 12.8, bà Bùi Thị Hà, Phó giám đốc Trung tâm Giáo dục thiên nhiên (ENV - tổ chức bảo vệ động vật hoang dã), đã chia sẻ quan điểm điểm của ENV trong vụ án buôn bán gà lôi trắng trái phép bị phạt 6 năm tù gây xôn xao dư luận những ngày vừa qua.

Dẫn chứng các quy định pháp luật, bà Bùi Thị Hà cho biết, gà lôi trắng là loài động vật hoang dã thuộc Nhóm IB Danh mục động vật rừng, thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 84/2021/NĐ-CP) - văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực tại thời điểm ông Thái Khắc Thành bị phát hiện có hành vi nuôi nhốt, buôn bán trái phép 13 cá thể gà lôi trắng.

Tại thời điểm đó, hành vi nuôi nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép gà lôi trắng (không đảm bảo nguồn gốc hợp pháp) tùy theo số lượng cá thể, tính chất, mức độ nghiêm trọng, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt lên tới 400 triệu đồng đối với cá nhân theo quy định tại các điều 21, 22, 23 Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức hình phạt lên tới 15 năm tù đối với cá nhân theo quy định tại điều 244 bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025 - Bộ luật hình sự) - có hiệu lực tại thời điểm hành vi phạm tội bị phát hiện. 

Theo đó, với hành vi vi phạm liên quan đến 13 cá thể gà lôi trắng, ông Thái Khắc Thành có thể bị xử phạt từ 5 - 10 năm tù theo quy định tại khoản 2 điều 244 bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, từ ngày 1.7, gà lôi trắng được liệt kê trong Nhóm IIB Danh mục động vật rừng, thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT. Theo đó, hành vi vi phạm liên quan đến loài này (trong trường hợp vi phạm lần đầu) có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt lên tới 300 triệu đồng đối với cá nhân theo quy định tại các điều 21, 22, 23 Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức hình phạt lên tới 12 năm tù đối với cá nhân theo quy định tại điều 234 bộ luật Hình sự tùy theo giá trị bằng tiền của tang vật gà lôi trắng.

Trong khi đó, theo quy định tại điểm a khoản 1 điều 29 bộ luật Hình sự, người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

Do đó, theo ENV, trong trường hợp này, ông Thái Khắc Thành có thể được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định tại điều 244 bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, hành vi vi phạm của đối tượng vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại điều 234 bộ luật Hình sự hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) như đã nêu trên.

Định giá tang vật 13 cá thể gà lôi trắng để xác định vi phạm

Cũng theo bà Hà, trong vụ án này, cơ quan chức năng chưa xác định giá trị tang vật, vì theo điều 244 bộ luật Hình sự thì không cần xác định giá trị tang vật vi phạm mà căn cứ theo số lượng 13 cá thể. Theo quy định điều 244, đối với cá thể là bò sát chim thì từ 7 trở lên là có thể xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp ông Thành kháng cáo, cơ quan chức năng sẽ tiến hành định giá tang vật để xác định xử phạt với hành vi vi phạm.

Đại diện ENV khẳng định, hiện nay, Nhà nước không nghiêm cấm hoạt động nuôi thương mại hay kinh doanh gà lôi trắng có nguồn gốc gây nuôi, nhưng yêu cầu người nuôi, kinh doanh phải đảm bảo các điều kiện theo quy định. Trong các điều kiện này, quan trọng nhất là người nuôi, kinh doanh phải có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của cá thể động vật hoang dã được nuôi nhốt, kinh doanh. 

"Tất cả các loài động vật hoang dã đều được bảo vệ ở những cấp độ khác nhau và việc nuôi nhốt phải đảm bảo điều kiện theo quy định của pháp luật. Không phải ai cũng may mắn khi chính sách bảo vệ của gà lôi trắng có sự thay đổi tại thời điểm xét xử như trường hợp của đối tượng Thành. ENV hy vọng qua vụ việc này, mỗi người dân sẽ đều có ý thức chấp hành đầy đủ quy định pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã để tránh những rủi ro pháp lý đáng tiếc", bà Hà nói.

Luật sư Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia, Đoàn Luật sư TP.Hà Nội, cho rằng trong vụ án này, bị cáo nuôi nhốt 13 cá thể gà lôi (trong đó 3 cá thể mua bất hợp pháp, 10 cá thể do sinh sản), không đăng ký với cơ quan chức năng và bị tòa sơ thẩm tuyên 6 năm tù. Nếu bị cáo kháng cáo, Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể xem xét áp dụng chính sách mới kết hợp các tình tiết giảm nhẹ như: thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; phạm tội lần đầu; hoàn cảnh gia đình khó khăn; hợp tác với cơ quan chức năng trong việc xác định nguồn gốc và tình trạng các cá thể. Khi đó, hình phạt hoàn toàn có thể được giảm nhẹ đáng kể.