Vợ tôi bán tạp hóa doanh thu một tỷ một năm, tháng lãi 5 triệu

Hiện nay, theo quy định, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng một năm được miễn thuế. Từ mức doanh thu trên 200 triệu đến dưới một tỷ đồng một năm, các hộ vẫn phải nộp thuế khoán. Riêng các hộ có doanh thu từ một tỷ đồng một năm trở lên sẽ phải tính thuế dựa trên doanh thu thực tế, căn cứ theo hóa đơn được phát hành từ máy tính tiền có kết nối trực tiếp với cổng thông tin của Cục Thuế.

Nhiều người khi nghe đến con số một tỷ đồng một năm thường cho rằng đây là một mức doanh thu "rất lớn". Tuy nhiên, thực tế cho thấy, với doanh thu này, thu nhập mà người kinh doanh hộ gia đình thu về không hề cao. Từ kinh nghiệm thực tế và quan sát cá nhân, tôi xin chia sẻ ước tính lợi nhuận từ hai mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay: buôn bán tạp hóa và bán đồ ăn sáng.

Gia đình tôi có một cửa hàng tạp hóa nhỏ do vợ tôi trực tiếp quản lý. Tôi thấy rằng phần lớn các mặt hàng tạp hóa hiện nay có tỷ suất lợi nhuận gộp dưới 10%, thậm chí nhiều mặt hàng thiết yếu như bia, gạo còn thấp hơn, chỉ khoảng 5-7%. Ví dụ: Bán một thùng bia giá 260.000 đồng, lãi chỉ khoảng 12.000–15.000 đồng; một bao gạo 25 kg bán giá khoảng 400.000 đồng, lãi từ 15.000–25.000 đồng; một số mặt hàng như thẻ điện thoại, lãi chỉ còn 2–3%.

Dù có một vài mặt hàng có biên lợi nhuận trên 10%, nhưng những mặt hàng này thường chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng doanh thu. Qua đó, tôi ước tính tỷ lệ lãi gộp trung bình của cửa hàng tạp hóa chỉ ở mức 7–8%.

>> Tuổi 30 gồng gánh cửa hàng đồ cũ

Có lần tôi thắc mắc với vợ: "Bán rẻ như vậy thì lời lãi gì?". Vợ tôi bảo rằng nếu không bán giá đó thì không thể cạnh tranh nổi, vì khách hàng rất "sát giá". Cụ thể, có khách quen thường mua cháo gói, hôm đó hỏi mua một thùng (50 gói) với giá hơn 140.000 đồng, vợ tôi chỉ lãi khoảng 5.000 đồng, nhưng khách vẫn từ chối vì chênh 2.000 đồng so với cửa hàng khác cách đó chỉ 500 m, rồi quay xe sang mua bên kia.

Với doanh thu một tỷ đồng một năm, người kinh doanh tạp hóa như vợ tôi chỉ thu về khoảng 70–80 triệu đồng một năm, tức khoảng 5,8–6,6 triệu đồng một tháng. Và đó là trong điều kiện sử dụng nhà làm mặt bằng, tự làm tất cả công việc, không thuê nhân công. Sau khi trừ thuế VAT và thuế thu nhập cá nhân (1,5% trên doanh thu), phần thu nhập thực tế còn lại chỉ khoảng 55–65 triệu đồng/năm (tức 4,5–5,4 triệu đồng/tháng). Nếu có vay vốn kinh doanh hoặc gặp rủi ro như hàng hư hỏng, hết hạn, bị nợ xấu..., thì thu nhập thực tế còn thấp hơn nữa.

Một loại hình kinh doanh phổ biến khác là bán đồ ăn sáng, ví dụ như phở, bún, hủ tiếu, cơm tấm... Các món này thường có giá bán khoảng 30.000 đồng một phần. Để đạt doanh thu một tỷ đồng một năm, người bán cần tiêu thụ khoảng 30 phần một ngày. Với giá bán như vậy, người bán có thể lãi gộp khoảng 6.000–9.000 đồng mỗi phần, tương đương 20–30% lợi nhuận gộp. Tuy nhiên, để duy trì mức bán này mỗi ngày, cần ít nhất hai người cùng làm (vợ chồng, người thân hoặc thuê thêm người).

Sau khi trừ các chi phí: tiền điện, nước, khấu hao nồi niêu xoong chảo, than, gas, nước rửa chén..., lợi nhuận còn lại cũng không đáng kể. Nếu thuê mặt bằng và nộp thuế khoán theo quy định hiện hành (4,5% trên doanh thu), thì thu nhập của người bán hàng ăn sáng thậm chí thấp hơn mức lương công nhân trong các khu công nghiệp.

Cần nhấn mạnh rằng, để có được mức thu nhập được coi là "tối thiểu" như trên, những người kinh doanh nhỏ lẻ phải lao động cực nhọc, không ngày nghỉ, thức khuya dậy sớm. Ví dụ, người bán đồ ăn sáng thường phải thức từ 2-3 giờ sáng để chuẩn bị. Họ không có bảo hiểm xã hội, không có chế độ thai sản, nghỉ lễ hay ốm đau, và thường xuyên đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt, rủi ro tài chính, sức ép từ thị trường...

Ngoài ra, hầu hết hộ kinh doanh nhỏ không được đào tạo bài bản về tài chính, kế toán, không biết rõ các khái niệm như điểm hòa vốn, lợi nhuận thuần, sau thuế..., dẫn đến dễ gặp rủi ro và thất bại dù doanh thu vẫn ổn định. Có không ít tiểu thương sau vài năm kinh doanh vẫn âm vốn hoặc phá sản.

Tất nhiên, con số tôi nêu ra không thể đại diện cho mọi loại hình kinh doanh hay địa phương khác nhau. Có nơi tỷ lệ lợi nhuận cao hơn, cũng có nơi thấp hơn. Nhưng tôi tin rằng, rất nhiều người đang kinh doanh với doanh thu dưới 1 tỷ đồng một năm, nếu có được công việc ổn định khác với thu nhập tương đương, họ sẽ từ bỏ công việc kinh doanh đầy áp lực này.

Lê Quảng Đại