'Vô hiệu hóa' AI trên chiến trường

Trước vai trò ngày càng nổi bật của trí tuệ nhân tạo (AI) trong thời đại số hóa quân sự, Trung Quốc lần đầu công bố các chiến thuật mới nhằm làm suy yếu và chống lại năng lực AI của đối thủ trên chiến trường.

3 cấp độ tấn công

Để ngăn chặn hoạt động của các hệ thống AI, Trung Quốc sẽ tập trung tấn công vào 3 cấp độ chính gồm: dữ liệu, thuật toán và khả năng tính toán.

Đầu tiên, Quân đội Trung Quốc (PLA) có thể dùng chiến thuật "làm nhiễu" hoặc "làm ô nhiễm" dữ liệu đầu vào thông qua việc thay đổi cách phân phối, sử dụng dữ liệu giả, hoặc tung thông tin sai lệch trên không gian mạng. Phương pháp này khiến các mô hình học máy của đối thủ trở nên kém chính xác, từ đó dẫn đến các quyết định sai lầm trên chiến trường, theo báo PLA Daily.

Một chiến thuật khác nhằm vô hiệu hóa AI là "lừa dối logic" các thuật toán, tức là chủ động hành động ngoài phạm vi học tập hoặc đưa ra những hành vi phi logic để đánh lạc hướng hệ thống AI. Trong các hoạt động chiến đấu thực tế, PLA có thể điều khiển các đàn máy bay không người lái (UAV) thực hiện các thao tác bất thường và phi logic nhằm khiến hệ thống học máy của đối thủ khó thể xác định chính xác tuyến đường hoặc đội hình.

Ngoài ra, PLA còn có thể tạo ra "tiếng ồn" hoặc dữ liệu dư thừa dưới các dạng như hình ảnh, âm thanh, đoạn phim và trường điện từ nhằm làm giảm hiệu suất tính toán của đối thủ. Trên chiến trường, PLA có thể mở rộng chiến thuật này bằng cách tấn công trực tiếp vào các trung tâm điện toán, cơ sở dữ liệu cũng như cơ sở hạ tầng hỗ trợ khác.

Các chuyên gia nói gì?

Bình luận về các chiến thuật trên, ông Lyle Goldstein, Giám đốc sáng kiến Trung Quốc tại Viện Watson, Đại học Brown (Mỹ), nhận định bài học ứng dụng UAV tại chiến trường Ukraine và những cảnh báo gần đây của Tư lệnh Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương Mỹ Samuel Paparo về kịch bản xung đột tại Đài Loan là nguyên nhân dẫn đến việc PLA phát triển năng lực chống AI. Tờ South China Morning Post dẫn lời ông Goldstein đánh giá những chiến thuật trên của PLA cho thấy sự kết hợp linh hoạt giữa "năng lực chiến đấu cứng và mềm".

Trong khi đó, ông Song Zhongping, cựu quan chức PLA và hiện là nhà phân tích quân sự, cho rằng việc tiến hành các nghiên cứu chống hệ thống AI của đối thủ và ngăn chặn họ thu thập dữ liệu là điều "tự nhiên và tất yếu" trong chiến lược quốc phòng của Trung Quốc. Điều này hoàn toàn phù hợp với triết lý "vừa giáo vừa khiên" trong chiến lược quân sự của Trung Quốc.

Trong một quan điểm khác, chuyên gia quốc phòng Timothy Heath, tổ chức phi lợi nhuận RAND (Mỹ), đánh giá cả quân đội Mỹ và Trung Quốc vẫn đang ở giai đoạn đầu tích hợp AI vào các nền tảng vũ khí, và nhiều khả năng chống AI được đề cập trên hiện mới chỉ là khung nghiên cứu và chưa ứng dụng thực tiễn. Ông Heath cũng nhấn mạnh rằng các lỗ hổng trong hệ thống AI, không chỉ trong quân sự mà cả dân sự, đã được biết đến rộng rãi và không quá mới mẻ.