Võ đài đỉnh cao sẽ phải cải cách vì quá tàn khốc

Chỉ trong vòng một năm, võ đài đỉnh cao liên tiếp chứng kiến những ca thiệt mạng đầy thương tâm vì những lý do liên quan tập luyện, thi đấu.

Quá nhiều mất mát trên võ đài đỉnh cao

Giọt nước tràn ly đến từ võ đài Nhật Bản vào đầu tháng 8-2025, khi 2 võ sĩ boxing, Shigetoshi Kotari và Hiromasa Urakawa, lần lượt qua đời vì chấn thương não sau khi thượng đài ở cùng 1 sự kiện diễn ra tại Tokyo.

Kotari phải mổ khẩn do tụ máu dưới màng cứng sau trận tranh đai kết thúc với tỉ số hòa; Urakawa cũng được phẫu thuật não sau trận thua knock-out kỹ thuật. Nhưng rồi cả hai đều không qua khỏi. 

Thảm kịch thực sự khiến làng quyền Anh rúng động. WBO gửi lời chia buồn, trong khi Ủy ban Quyền Anh Nhật Bản (JBC) và Liên đoàn Quyền Anh châu Á - Thái Bình Dương (OPBF) ngay lập tức rút ngắn các trận tranh đai từ 12 hiệp xuống 10 hiệp và triệu tập họp khẩn về an toàn võ sĩ. 

“Chúng tôi sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo đảm an toàn”, Tổng thư ký JBC Tsuyoshi Yasukochi khẳng định.

Trước 2 tai nạn thương tâm này, giới võ đài chuyên nghiệp từ khắp thế giới, gồm cả MMA, boxing và muay Thái đã phải ghi nhận liên tiếp những mất mát.

Ngày 29-3-2025 tại Accra (Ghana), võ sĩ người Nigeria Gabriel Oluwasegun Olanrewaju đổ gục giữa trận đấu thuộc hạng nhẹ, dù trước đó không hứng đòn trực tiếp ở thời điểm ngã. 

Anh được đưa tới bệnh viện nhưng được xác nhận tử vong sau khoảng 30 phút. Ủy ban Quyền Anh Ghana ra thông cáo, còn Bộ Thể thao nước này lập tổ điều tra quy trình y tế, cho thấy lo lắng về các “lỗ hổng” phản ứng khẩn cấp trong các sự kiện quyền Anh địa phương.

Ở châu Âu, quyền Anh Ireland đón nhận mất mát lớn khi võ sĩ John Cooney, 28 tuổi, qua đời vào tháng 2-2025 vì xuất huyết não sau trận đấu bảo vệ đai tại Belfast. 

Trường hợp này một lần nữa gióng lên hồi chuông về chấn thương sọ não cấp trong quyền Anh chuyên nghiệp - rủi ro luôn tồn tại dù y học thể thao đã tiến bộ.

Cùng thời gian, cộng đồng Muay Thái bàng hoàng trước cái chết của võ sĩ người Lào Singfangkhong Petchtawan (Tor) vì suy thận cấp trong quá trình ép cân gắt để dự Thai Fight.

Vụ việc của Singfangkhong làm bùng lên làn sóng phẫn nộ trước “truyền thống ép cân” ở các môn đấu võ đài, phân chia hạng cân.

Và trên võ đài muay Thái, võ sĩ người Anh Joseph Itai Rinonmota đã ngã quỵ sau khi trúng liên tục 10 cú đá, để rồi mãi mãi không gượng dậy được, trong một giải đấu tại Thái Lan hồi tháng 4. 

Rinonmota không quá đau đớn khi trúng đòn, nhưng sau khi trận đấu kết thúc, anh khó thở, mắt đờ đẫn, và các bác sĩ đã không thể cứu anh khỏi cơn nguy kịch.

3 cải cách lớn?

Những vụ việc trên không phải các tai nạn rời rạc. Chúng phản chiếu hai trục rủi ro chính của các môn đối kháng hạng cân: chấn thương sọ não trong thi đấu, và tổn hại đa cơ quan do những tác động liên quan đến việc tập luyện đấu võ đài.

Nghiên cứu tổng quan đăng trên cơ sở dữ liệu y khoa của WHO nhấn mạnh: giảm cân bằng cách nhịn uống nước sẽ gây mất nước - dù ở mức vừa phải, vẫn có thể làm tăng nguy cơ vấn đề tim mạch cấp.

Trạng thái mất nước còn kéo theo suy giảm nhận thức và phản xạ, đẩy võ sĩ vào thế nguy hiểm khi thi đấu. 

“Giảm cân bằng mất nước gây hại cho mọi đấu thủ”, khuyến cáo chuyên môn của cơ quan quản lý thể thao bang Tây Úc nêu rõ trong chiến lược an toàn đối phó ép cân nhanh.

Các nhà quản lý và chuyên gia y học thể thao cũng đang lên tiếng mạnh mẽ hơn. Sau thảm kịch ở Tokyo, truyền thông ghi nhận JBC không chỉ rút ngắn hiệp đấu mà còn đưa vấn đề “mất nước vì ép cân” vào chương trình nghị sự phiên họp khẩn ngày 11-8.

Nhiều chuyên gia võ thuật nêu lên nhận thức mới về mối liên hệ giữa quá trình chuẩn bị cân nặng và độ an toàn khi thượng đài. 

Nỗ lực cải cách này làm gợi nhớ cuộc vận động kéo dài nhiều năm trời ở Anh sau ca chấn thương sinh tử của cựu võ sĩ lừng danh Michael Watson, vào năm 1991. Watson đã được bác sĩ ngoại thần kinh Peter Hamlyn (London, Anh) cứu sống một cách thần kỳ.

Cũng sau sự kiện này, cả bác sĩ Hamlyn lẫn Watson đã đề ra nhiều giải pháp thay đổi hệ thống cấp cứu, và thực sự tạo nên dấu ấn đáng kể cho vấn đề an toàn võ đài.

Trong góc nhìn của các nhà khoa học, chuyện ép cân ở võ đài đỉnh cao không bao giờ được ủng hộ. 

Mô hình cân - kiểm tra độ hydrat hóa mới mẻ kiểu ONE Championship từng được kỳ vọng, nhưng rồi các võ sĩ vẫn tìm được kẽ hở để nhịn nước, giảm cân một cách hiệu quả trước khi lên sàn. 

“Vấn đề là họ vẫn vào trận trong tình trạng thiếu nước”, ông Mike Craignan, một chuyên gia về hydrat hóa cảnh báo. 

Bên cạnh đó nhiều chuyên gia cũng kêu gọi một cuộc cách mạng về hệ thống y tế cho võ đài đỉnh cao, tương tự như cuộc cách mạng mà bác sĩ Hamlyn từng đề ra hơn 3 thập niên trước.

Theo đề xuất này, mọi trận đấu giờ đây sẽ phải có bác sĩ thần kinh góp mặt, trang bị hồi sức hiện đại, sẵn sàng xử lý bước đầu những ca chấn thương vùng não ngay trên sàn đấu.

Cuối cùng là việc điều chỉnh thông số thi đấu: như rút ngắn số hiệp ở một số hạng mục, tăng thời gian nghỉ giữa hiệp khi có dấu hiệu chấn động, và quyền dừng trận chủ động như cách OPBF và JBC đã nhanh chóng áp dụng sau sự kiện Tokyo.