Virus hợp bào hô hấp (RSV) - mối nguy đe dọa trẻ nhỏ và người lớn tuổi

Bé N. (4 tháng tuổi, ở TP.HCM) được đưa đến bệnh viện cấp cứu trong tình trạng thở nhanh, khò khè. Ban đầu, gia đình chỉ nghĩ bé bị cảm lạnh, tuy nhiên, kết quả xét nghiệm xác định bé nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV).

Trường hợp trên phản ánh sự nguy hiểm của RSV, khi bệnh có thể trở nặng rất nhanh chỉ trong 24-48 giờ đầu dù triệu chứng ban đầu khá mờ nhạt.

RSV là nguyên nhân phổ biến gây viêm phổi ở trẻ dưới 1 tuổi

Theo Phó giáo sư - tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Như Vinh, Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, RSV là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ dưới 1 tuổi. Ở lứa tuổi này, đường thở nhỏ, hệ miễn dịch còn non nớt và khả năng tống đờm kém khiến virus dễ gây phù nề, tắc nghẽn và nhanh chóng dẫn đến suy hô hấp. 

Không chỉ gây nguy hiểm cho trẻ nhỏ, RSV còn đe dọa người lớn tuổi, đặc biệt là những người có bệnh nền như tăng huyết áp, tim mạch, bệnh phổi mạn tính, tiểu đường hay suy thận. Virus có thể kích hoạt các bệnh nền bùng phát và làm tăng nguy cơ viêm phổi nặng phải nhập viện. Những năm gần đây, gánh nặng bệnh RSV gia tăng do ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu và mật độ dân cư cao - các yếu tố khiến virus lan truyền nhanh và mạnh hơn.

Tiêm ngừa, giữ môi trường sống thông thoáng

Từ góc độ tiêm chủng và miễn dịch học, tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Huy Luân, Trưởng Đơn vị Tiêm chủng Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết gần như tất cả trẻ dưới 2 tuổi đều từng nhiễm RSV, nhưng nhóm nhũ nhi vẫn là đối tượng dễ diễn tiến nặng nhất. 

Ở người lớn tuổi, đặc biệt là nhóm trên 60 tuổi với hệ miễn dịch suy giảm, RSV cũng là tác nhân hàng đầu gây viêm phổi và biến chứng nặng. 

Vì vậy, phòng ngừa chủ động được xem là biện pháp quan trọng nhất hiện nay. Đối với phụ nữ mang thai trong tam cá nguyệt thứ ba, tiêm ngừa RSV giúp truyền kháng thể qua nhau thai để bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu đời - giai đoạn trẻ có nguy cơ cao nhất, với hiệu quả bảo vệ ghi nhận từ 70-82% và giảm rõ rệt nguy cơ nhập viện vì viêm phổi. Đối với người từ 60 tuổi trở lên, vắc xin RSV đã được cấp phép tại Việt Nam với hiệu quả bảo vệ viêm phổi do RSV lên đến 89%, giúp giảm biến chứng nặng và tử vong. 

Bên cạnh tiêm chủng, bác sĩ Luân khuyến nghị duy trì môi trường sống thông thoáng, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, vệ sinh máy lạnh định kỳ và tuyệt đối không để trẻ và người cao tuổi tiếp xúc với khói thuốc - yếu tố làm suy giảm miễn dịch đường thở.