VinFuture - Điểm hẹn của những bộ óc định hình tương lai nhân loại

Dù khác biệt về ngôn ngữ hay xuất thân, song những bộ óc kiệt xuất từng bước qua thảm đỏ VinFuture đều chung niềm tin rằng khoa học không có biên giới, chỉ có khát vọng vì con người.

Hà Nội - nơi giao hòa giữa di sản nghìn năm và nhịp sống hiện đại, đang trở thành trung tâm của những cuộc đối thoại có thể thay đổi thế giới. Qua 4 mùa, Giải thưởng VinFuture đã đưa hàng chục nhà khoa học hàng đầu đến Việt Nam. Mỗi người một câu chuyện, một khát vọng, nhưng cùng chung niềm tin: Khoa học không phải giấc mơ xa xỉ, mà là chìa khóa mở cánh cửa tương lai.

Hành trình của TS. Katalin Karikó - người phụ nữ khiến cả khán phòng lễ trao giải VinFuture mùa đầu tiên vỡ òa trong xúc động, là một minh chứng sống động cho sức mạnh của lòng kiên định. Bà cùng GS. Drew Weissman và GS. Pieter Cullis được vinh danh với Giải thưởng Chính VinFuture 2021 cho nghiên cứu về vaccine mRNA - công trình đã cứu sống hàng tỷ người trên thế giới khỏi đại dịch Covid-19. Nền kinh tế của hàng loạt quốc gia cũng nhờ đó mà không chìm sâu trong khủng hoảng. 

TS. Karikó sinh ra ở một thị trấn nhỏ tại Hungary, từng bị sa thải chỉ vì theo đuổi ý tưởng sử dụng mRNA để chữa bệnh. Tại Hà Nội, bà kể về những đêm thức trắng, những lời chế nhạo từ đồng nghiệp, về niềm tin không bao giờ tắt dù bị hoài nghi. Nhưng chính thất bại ấy đã rèn nên sức mạnh. Trong khán phòng chật kín sinh viên và các nhà nghiên cứu trẻ Việt Nam, mỗi câu chuyện của bà vang lên như một khúc anh hùng ca về nghị lực và niềm tin.

"Nhận giải thưởng VinFuture, tôi muốn đại diện cho những nhà khoa học là người nhập cư với cuộc sống khó khăn nhưng vẫn vươn lên, cho những người phụ nữ luôn chăm chỉ và cố gắng. Tôi từng nhiều lần thất bại, và cũng nhiều lần đứng lên làm lại từ đầu. Năm tới Đức tôi 58 tuổi, năm này thì tròn 67 tuổi rồi, và tôi vẫn định tiếp tục làm việc chăm chỉ hơn nữa", TS. Karikó chia sẻ sau lễ trao giải vào tháng 1/2022.

Sự xuất hiện của TS. Karikó đã truyền cảm hứng cho hàng trăm nhà nghiên cứu, nhà khoa học Việt Nam. Và đến tháng 10/2023, sau VinFuture, TS. Karikó lại khiến cả thế giới ngả mũ khi bà nhận giải Nobel Y sinh, như một minh chứng rằng: khởi đầu từ giấc mơ, kiên định đến cùng, ta có thể thay đổi vận mệnh nhân loại.

Năm 2022, với chủ đề "Hồi sinh và Tái thiết", VinFuture đã mang đến Hà Nội một vị khách đặc biệt. Đó là TS. Vinton Cerf - "cha đẻ Internet", Phó Chủ tịch Google, người đã thiết kế nền tảng kết nối toàn cầu TCP/IP. Với nụ cười hiền hậu và giọng nói ấm áp, TS. Cerf không nói về mã code, mà về con người, bởi với ông, Internet không phải công nghệ mà là cầu nối giữa các trái tim. 

Trong buổi đối thoại tại Trường Đại học VinUni, một ngày sau khi được vinh danh tại Giải thưởng Chính VinFuture 2022, TS. Cerf chia sẻ về công nghệ đã giúp ông "nghe" được thế giới. Ông cho rằng, tương lai của Internet sẽ là "nhiều Internet hơn", tốc độ truy cập và truyền dữ liệu nhanh hơn, nhiều thiết bị thông minh được kết nối hơn, và Internet sẽ còn vươn ra khỏi Trái Đất.

"Đến thế hệ của bạn, có thể bạn sẽ chứng kiến Internet giữa các hành tinh và sự kháng cự của chúng ta với tương lai này là vô nghĩa", TS. Cerf nói. 

Tầm nhìn ấy không chỉ khiến người nghe ngưỡng mộ, mà còn gợi mở một tư duy mới về sự dịch chuyển không ngừng của tri thức và sáng tạo.

Bước sang năm 2023, VinFuture mang chủ đề "Chung sức toàn cầu", tiếp tục khẳng định sứ mệnh kết nối tri thức nhân loại vì tương lai xanh của hành tinh. GS. Martin Green (Úc) là 1 trong 4 nhà khoa học được vinh danh Giải thưởng Chính VinFuture 2023 trị giá 3 triệu USD cho phát minh mang tính nền tảng trong sản xuất pin mặt trời và lưu trữ năng lượng bằng pin Lithium-ion.

"Cha đẻ" của pin năng lượng mặt trời nhận định Việt Nam đang vươn lên mạnh mẽ trong bản đồ năng lượng sạch thế giới, nằm trong top 10 quốc gia có tỷ lệ lắp đặt hệ thống điện mặt trời lớn nhất và có sản lượng sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời hàng đầu thế giới.

VinFuture 2023 cũng đưa công chúng đến gần hơn với GS. Susan Solomon - người phụ nữ duy nhất dám "vá trời" bằng trí tuệ và lòng can đảm. Gần bốn thập kỷ trước, bà đã băng qua vùng băng tuyết Nam Cực để chứng minh lỗ thủng tầng ozone là do CFC gây ra. Phát hiện ấy làm thay đổi thế giới và mở đường cho Nghị định thư Montreal, "tấm khiên" bảo vệ sự sống trên trái đất. Bà là chủ nhân của Giải Đặc biệt VinFuture dành cho nhà khoa học nữ năm 2023.

Năm 2024, chủ đề "Bứt phá kiên cường" của VinFuture mở ra một chương mới đầy hứng khởi, ghi dấu sự xuất hiện của hai nhân vật hàng đầu thế giới: GS. Yann LeCun - "bố già AI" của Meta - và ông Jensen Huang, CEO của Nvidia. Cả 2 được vinh danh trong hạng mục Giải thưởng Chính cùng với các giáo sư Geoffrey Hinton, Yoshua Bengio và Fei-Fei Li. GS. LeCun, người cũng từng nhận giải Turing Award 2018 cùng GS. Hinton và GS. Bengio, đã mang đến Hà Nội một thông điệp giản dị nhưng đầy sức nặng: AI không phải ma thuật, mà là công cụ nhân văn. 

"Việt Nam có lợi thế là dân số trẻ, đầu tư tốt cho giáo dục đại học, ngành STEM... sẽ tạo cơ hội cho người trẻ thực hiện tham vọng và kết nối. Họ cùng những người đã học ở nước ngoài sẽ tề tựu tại đây để mở ra nhiều cơ hội phát triển", GS. LeCun chia sẻ khi đó.

Cùng xuất hiện trên sân khấu VinFuture, ông Jensen Huang - trong chiếc áo da đen quen thuộc và nụ cười rạng rỡ - tiếp nối thông điệp: "VinFuture là một ý tưởng tuyệt vời, giúp kết nối các nhà khoa học hàng đầu thế giới với Việt Nam. Nếu không có VinFuture, nhiều nhà nghiên cứu và nhà khoa học quốc tế sẽ không biết đến hoặc không có cơ hội đến Việt Nam". 

Ông chia sẻ, "siêu năng lực" lớn nhất của Việt Nam chính là giá trị gia đình và sự coi trọng giáo dục. Người Việt có thành tích xuất sắc trong các lĩnh vực STEM, đặc biệt là Toán học và Khoa học. Điều này giúp Việt Nam trở thành nhà cung cấp kỹ sư phần mềm lớn thứ hai thế giới, một thực tế mà rất ít người biết đến.

VinFuture không chỉ là sân khấu vinh danh các trí tuệ lỗi lạc, đó còn là bệ phóng để những câu chuyện vĩ đại lan tỏa khắp thế giới. 

Một ngày đầu tháng 10/2025, GS. Shimon Sakaguchi - "cha đẻ" của tế bào T điều hòa (Treg) - nhận cú điện thoại từ Thụy Điển thông báo ông là một trong ba người được trao giải Nobel Y sinh 2025. Nhiều người nhận ra, vị giáo sư người Nhật đã từng đứng giữa khán phòng Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2023 tại Hà Nội. 

Tại tọa đàm chủ đề "Thúc đẩy miễn dịch học chính xác để điều trị các bệnh rối loạn tự miễn" do VinFuture tổ chức năm 2023, GS. Shimon Sakaguchi đã kể lại hành trình 30 năm miệt mài khám phá cơ chế Treg - nền tảng mở ra hy vọng chữa trị bệnh tự miễn từng được xem là "án tử". Khoảnh khắc ấy, dưới ánh đèn hội trường, ông không chỉ chia sẻ kiến thức mà còn truyền cảm hứng, đó là "Khoa học không có biên giới, chỉ có khát vọng chữa lành". Đây cũng là tinh thần xuyên suốt mà VinFuture muốn khơi dậy.

Những người từng bước qua thảm đỏ VinFuture - từ TS. Katalin Karikó đến GS. Vinton Cerf, từ GS. Susan Solomon đến tỷ phú Jensen Huang - tất cả đều mang theo niềm tin vào sức mạnh của trí tuệ và lòng nhân ái. Mỗi câu chuyện, mỗi trải nghiệm của những trí tuệ kiệt xuất đều như một ngọn hải đăng, dẫn lối và nhắc nhở chúng ra rằng: Mỗi người đều có thể thành công nếu dám mơ và hành động. 

Và trên hết, VinFuture đã cho thấy khoa học là cầu nối không biên giới. Trong hành trình ấy, Việt Nam, với VinFuture, đang viết nên một chương mới của thế giới, nơi tri thức không chỉ được tôn vinh, mà còn được sẻ chia, lan tỏa và thắp sáng hy vọng cho nhân loại.