Việt Nam 'soán ngôi' xuất khẩu dừa của Thái Lan

Ngành dừa thơm của Thái Lan đang rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng, khi nông dân địa phương phải vật lộn với giá dừa sụt giảm xuống dưới một nửa so với chi phí sản xuất.

Dừa Thái Lan đối mặt với khủng hoảng khi giá sản phẩm liên tục rớt "thảm". Ảnh: The Nation.

Hiện, chất lượng dừa thơm Thái Lan thiếu đồng nhất đã khiến giá của loại trái này rơi xuống dưới 3 baht/quả, khiến toàn ngành thiệt hại 500 triệu USD. Trong khi đó, The Nation đánh giá việc tận dụng tốt lợi thế về vị trí địa lý, quy mô sản xuất và sản lượng đã giúp Việt Nam thắng lớn tại thị trường Trung Quốc. Việt Nam vươn lên nhờ nghị định thư với Trung Quốc Tattawin Saruno, một chuyên gia độc lập về quản lý nông nghiệp, nhận định tình trạng này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành dừa Thái Lan. Tính đến ngày 21/10, giá dừa thơm tại vườn ở tỉnh Songkhla chỉ còn 2-3 baht/quả, mức rất thấp so với chi phí sản xuất trung bình 4-5 baht/quả. Thậm chí ở một số khu vực, thương lái từ chối thu mua khiến dừa chín rụng hoặc bị bỏ thối ngay trên cây. Với sản lượng hàng năm khoảng 500 triệu quả, cứ mỗi baht sụt giảm tương đương thiệt hại 500 triệu baht cho toàn ngành, đe dọa lĩnh vực có giá trị xuất khẩu hàng chục tỷ baht mỗi năm. Trong khi nông dân Thái Lan điêu đứng vì giá rớt mạnh, Việt Nam đã giành được lợi thế quyết định vào năm 2024 khi ký kết Nghị định thư xuất khẩu dừa tươi sang Trung Quốc. Thỏa thuận này chính thức cho phép Việt Nam xuất khẩu dừa tươi vào thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Từ cuối năm 2024 đến đầu 2025, các lô hàng dừa Việt Nam tăng mạnh, trùng khớp với thời điểm giá dừa Thái Lan bắt đầu lao dốc. "Thị trường Trung Quốc, vốn có nhu cầu rất cao và từng là khách hàng chủ lực của Thái Lan, nay đã nhanh chóng chuyển sang nhập khẩu dừa từ Việt Nam", ông Tattawin nhận định. Trong khi Việt Nam đã đạt chứng nhận hữu cơ cho khoảng 1/3 diện tích trồng dừa, Thái Lan lại thiếu đồng nhất về chất lượng sản phẩm cũng như thiếu quy hoạch sản xuất tổng thể. Cuộc khủng hoảng hiện nay cũng đang tác động nặng nề đến các tỉnh Ratchaburi và Samut Sakhon, hai vùng trồng dừa lớn nhất của Thái Lan. Nhu cầu dừa trên toàn cầu đang bùng nổ Nhu cầu dừa trên toàn thế giới đang tăng cao "chóng mặt", được thúc đẩy bởi xu hướng siêu thực phẩm (superfood) và các sản phẩm mới như cà phê dừa ở Trung Quốc. Quy mô thị trường toàn cầu dự kiến tăng từ 3,5 tỷ USD năm 2023 lên 8,2 tỷ USD vào năm 2032.Trong bối cảnh đó, Việt Nam, nhà sản xuất dừa lớn thứ 7 thế giới, đã tận dụng cơ hội bằng một chiến lược phát triển rõ ràng. Năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) xác định dừa là một trong 6 đối tượng nằm trong Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030. Đáng chú ý, sản lượng dừa tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), đặc biệt ở "thủ phủ dừa" tỉnh Vĩnh Long (tỉnh Bến Tre cũ) đạt khoảng 2 triệu tấn/năm. Ngoài ra, Việt Nam có vị trí địa lý gần Trung Quốc, giúp giảm chi phí logistics và giao hàng nhanh hơn.

Từ những lợi thế trên, doanh thu xuất khẩu dừa của Việt Nam tăng vọt từ 180 triệu USD năm 2010 lên hơn 900 triệu USD năm 2023. Phần lớn đến từ các sản phẩm chế biến có giá trị cao, đánh dấu sự chuyển mình từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang chế biến sâu. Cũng theo Bộ NN&MT, kim ngạch xuất khẩu dừa năm 2024 đạt gần 1,1 tỷ USD, vượt mốc tỷ USD lần đầu tiên sau 14 năm, với sự đóng góp quan trọng từ dừa tươi. Sang 7 tháng đầu năm nay, xuất khẩu dừa của Việt Nam đạt hơn 306 triệu USD, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, 2 thị trường lớn nhất thế giới Mỹ và Trung Quốc đã chính thức mở cửa nhập khẩu chính ngạch, tạo động lực lớn cho ngành. Hiện, sản phẩm dừa Việt Nam đã có mặt tại hơn 40 quốc gia, với sản lượng xuất khẩu đạt 30.000 tấn vào năm 2023 và dự kiến tăng mạnh trong các năm tới. Sự chuyển mình này được thúc đẩy bởi sự phát triển của hơn 250 cơ sở chế biến, trong đó 80 doanh nghiệp tập trung vào chế biến sâu, cùng với sự xuất hiện của các trang trại dừa quy mô lớn. Theo TTXVN, kim ngạch xuất khẩu dừa năm 2025 được dự báo có thể đạt tới 1,15 tỷ USD, giúp Việt Nam giữ vững vị thế trong top 5 quốc gia xuất khẩu dừa hàng đầu thế giới. Ngoài dừa xiêm Bến Tre, các sản phẩm đa dạng từ dừa như xơ dừa, lá dừa và giá thể nông nghiệp, cũng mở ra tiềm năng lớn trong ngành chế biến và mỹ nghệ. Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Là nguồn tư liệu cho những người quan tâm và muốn nâng cao kiến thức trong lĩnh vực kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không chỉ đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.

Đọc sách không chỉ giúp người đọc tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.