Việt Nam nguy cơ thành 'vùng trũng' carbon của hàng hải toàn cầu

Tháng 4 vừa qua, Hội nghị Bảo vệ môi trường hàng hải (MEPC 83) của Tổ chức hàng hải quốc tế (IMO), thuộc Liên Hợp Quốc (UN) đã đạt được một thỏa thuận mang tính bước ngoặt nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu. Tại đây, cơ chế định giá carbon toàn cầu đối với khí thải từ vận tải biển quốc tế đã được thiết lập, dự kiến chính thức áp dụng từ năm 2028.

Theo Aljazeera, đến năm 2030, các tàu biển phải giảm cường độ phát thải xuống 8% so với mức cơ sở năm 2008; đến năm 2035, mức giảm bắt buộc sẽ là 30%. Với ngưỡng khắt khe hơn, yêu cầu cắt giảm lần lượt là 21% vào năm 2030 và 43% vào năm 2035. Những tàu đáp ứng mức phát thải thấp hơn ngưỡng nghiêm ngặt này sẽ được cấp tín chỉ phát thải có thể giao dịch, tạo động lực cho việc sớm áp dụng công nghệ xanh.

Cục Đăng kiểm Việt Nam (ĐKVN) đánh giá, các quyết định tại MEPC 83 không chỉ là những thay đổi về mặt quy định, mà còn là một tín hiệu mạnh mẽ về một cuộc chuyển đổi toàn diện của ngành hàng hải.

Cơ chế định giá carbon toàn cầu đối với khí thải từ vận tải biển quốc tế dự kiến chính thức áp dụng từ năm 2028. Ảnh: ĐKVN.

Hiện tại, ngành hàng hải Việt Nam phải đối mặt với một số thách thức như đội tàu cũ, thiếu công nghệ kiểm soát khí thải tiên tiến (SCR), vắng bóng cơ chế hỗ trợ tài chính... Do đó, các chủ tàu và công ty vận hành tàu Việt Nam cần lập tức nghiên cứu và xây dựng lộ trình chuyển đổi đội tàu, bao gồm việc đánh giá các loại nhiên liệu thay thế (methanol, amoniac, hydro), tính toán chi phí đầu tư và chi phí vận hành trong dài hạn. Ngoài ra, việc áp dụng các biện pháp tối ưu hóa hành trình, bảo dưỡng thân vỏ, chân vịt và sử dụng các công nghệ tiết kiệm năng lượng cũng là yêu cầu cấp bách.

Đáng nói, Việt Nam đang thiếu hụt hạ tầng cảng và chuỗi cung ứng nhiên liệu cần thiết cho quá trình chuyển đổi xanh ngành hàng hải. Vì thế, yêu cầu đặt ra là những cảng biển trọng điểm sẽ cần các khoản đầu tư lớn để cải tạo hạ tầng phục vụ nhiên liệu thay thế, xây dựng hệ thống tiếp nhiên liệu và triển khai hệ thống giám sát phát thải.

"Nếu không phát triển hạ tầng một cách nhanh chóng, Việt Nam có nguy cơ trở thành vùng trũng carbon trong mạng lưới hàng hải toàn cầu, bị các tuyến vận tải lớn né tránh để ưu tiên những trung tâm xanh hơn", Cục ĐKVN cho hay.

Ở góc nhìn tích cực, đây cũng là cơ hội để các nhà máy đóng tàu Việt Nam nắm bắt công nghệ đóng mới các loại tàu sử dụng nhiên liệu sạch, tàu có hiệu quả năng lượng cao để thu hút được các đơn đặt hàng. Đồng thời phát triển năng lực lắp đặt các hệ thống giảm phát thải như SCR và trong tương lai là hệ thống OCCS (hệ thống làm nhiệm vụ theo dõi sử dụng và tính phí).

Việt Nam đang thiếu hụt hạ tầng cảng và chuỗi cung ứng nhiên liệu cần thiết cho quá trình chuyển đổi xanh ngành hàng hải. Ảnh minh họa: Lộc Liên.

Cục ĐKVN và các cơ quan quản lý khác cần nhanh chóng nghiên cứu, cập nhật hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để phù hợp với các quy định mới của IMO; xây dựng và hoàn thiện các quy trình kiểm tra, đặc biệt là các quy trình phức tạp liên quan đến khung Net Zero, đánh giá vòng đời nhiên liệu và xác minh dữ liệu phát thải. Đây là một thách thức lớn nhưng cũng là một cơ hội để ngành hàng hải Việt Nam tái cấu trúc, hiện đại hóa và phát triển theo hướng bền vững, góp phần vào nỗ lực chung của toàn cầu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

"Việc chuẩn bị kỹ lưỡng và hành động quyết liệt ngay từ bây giờ sẽ là chìa khóa để ngành hàng hải Việt Nam không bị bỏ lại trong làn sóng chuyển đổi xanh toàn cầu và có thể tận dụng được các cơ hội trong giai đoạn chuyển đổi quan trọng này", Cục ĐKVN nhấn mạnh.