Việt Nam nên làm gì trước xu hướng nhập tịch cầu thủ ở Đông Nam Á?

Thay vì chạy theo cuộc đua nhập tịch mà mình không thể sánh bằng Malaysia hay Indonesia, bóng đá Việt Nam có lẽ phải suy nghĩ xem mình sẽ làm gì để đối phó với tình huống hiện tại và hướng tới tương lai.

Nếu vẫn duy trì cách làm như hiện tại, bóng đá Việt Nam không thể cạnh tranh được với đối thủ đang càng lúc càng mạnh hơn từ nguồn lực nhập tịch.

Hạn chế của nhập tịch cầu thủ

Singapore là quốc gia đi đầu ở Đông Nam Á trong nhập tịch cầu thủ. Kết quả họ 4 lần vô địch AFF Cup (giờ là ASEAN Cup) 1998, 2004, 2007 và 2012 - một kỷ lục khi đó.

Nhưng khi Singapore không còn nguồn cầu thủ chất lượng để nhập tịch và không thay đổi cách làm, bóng đá của họ sa sút hẳn. Kể từ năm 2014 đến nay, Singapore chỉ 2 lần vào bán kết AFF Cup, trong khi có đến 4 lần bị loại ngay từ vòng bảng.

Nêu câu chuyện của Singapore để thấy, nhập tịch không phải là cách để duy trì thành công nếu như không làm tốt song song công tác đào tạo trẻ. Bởi một khi nguồn cầu thủ bản địa không đủ trình độ thay thế, quốc gia đó lại phải tiếp tục nhập tịch cầu thủ để duy trì mục tiêu vươn tầm châu lục hay thế giới.

Trong khi đó, cầu thủ nhập tịch giỏi rồi cũng già đi, tìm cầu thủ nhập tịch giỏi khác thay thế cũng không phải là chuyện đơn giản. Quan trọng hơn, tiền cứ phải đổ vào rất tốn kém.

Bóng đá Việt Nam không có nhiều tiền để duy trì cuộc đua nhập tịch. Và nguồn cầu thủ chất lượng có thể nhập tịch lại càng không có.

Các cầu thủ ngoại đã và sắp đủ điều kiện thi đấu 5 năm ở Việt Nam như tiền vệ Hendrio Dalsilva, tiền đạo Geovane Magno, trung vệ Gustavo Santos (Brazil), Rimario Gordon (Jamaica) đều đã qua 30 tuổi và chuyên môn đều không phải thuộc dạng "đỉnh" của Đông Nam Á như Nguyễn Xuân Son - một ngoại lệ hiếm hoi.

Nguồn cầu thủ Việt kiều có chuyên môn cao vừa ít lại có thể hình hạn chế.

Cần đầu tư nhiều hơn cho nội lực

Indonesia đã làm nên lịch sử khi vào đến vòng loại thứ 4 World Cup 2026, tiến gần hơn đến giấc mơ tranh tài ở sân chơi lớn nhất thế giới. Nhưng nguồn cầu thủ nhập tịch của Indonesia thực tế cũng chỉ có thể vượt trội ở Đông Nam Á và hơn được những nền bóng đá trung bình ở châu Á.

Còn so với các cường quốc bóng đá lớn của châu lục, Indonesia vẫn không thể so sánh. Cụ thể, tuyển Indonesia với số đông cầu thủ kiều bào Hà Lan đã thua đậm Úc 1-5, hay mới nhất là thua Nhật Bản 0-6 ở vòng loại thứ 3 World Cup 2026.

Nên thay vì sa đà vào chuyện nhập tịch không thể một bước vươn vai thành Thánh Gióng, bóng đá Việt Nam trong thời gian tới cần đầu tư và chăm chút tốt hơn cho cái gốc của nền bóng đá. Bởi cơ sở vật chất phục vụ cho đào tạo, sân vận động chất lượng hiện tại vừa thiếu vừa còn thua xa Malaysia, Indonesia, Thái Lan hay Singapore thì mơ gì đến chuyện phát triển.

V-League cũng chỉ đang xếp thứ 3 Đông Nam Á, sau Thái Lan và Malaysia. Chất lượng không cao bằng đối thủ, giải đấu còn liên tục bị tạm dừng trong thời gian dài cho các đội tuyển trẻ quốc gia tập trung hoặc thi đấu.

Trong khi đó, dù là chủ nhà SEA Games 33 vào cuối năm, Thái Lan vẫn chẳng thèm dừng Giải vô địch quốc gia nhằm có thể tập trung được đội hình mạnh nhất để cạnh tranh huy chương vàng.

Muốn đuổi kịp Malaysia hay Indonesia trong tương lai, bóng đá Việt Nam rõ ràng phải thay đổi, xây dựng chiến lược dài hơn và đầu tư nhiều hơn để hy vọng tạo đột phá. Đầu tư cho sân bãi, nâng cao chất lượng đào tạo trẻ là điều phải nâng cấp trước hết. Bởi nhiều CLB chuyên nghiệp hiện tại còn chưa có nổi sân tập riêng, chưa có đủ các lứa U để đào tạo thì rất khó để kỳ vọng.

Song song đó, việc tạo sân chơi nhiều hơn cho các cầu thủ trẻ thi đấu cọ xát và trưởng thành cũng quan trọng không kém.

Bài học Uzbekistan

Kiên trì đầu tư cho nội lực của bóng đá Nhật Bản hay Hàn Quốc để tự khẳng định mình ở thế giới là điều mà bóng đá Việt Nam có thể học hỏi. Nhưng tiêu chuẩn cao của hai nền bóng đá này cũng là rào cản.

Theo đó, các CLB Sài Gòn, Trường Tươi Bình Phước và mới nhất là Sông Lam Nghệ An đều học theo mô hình Nhật Bản qua việc mời chuyên gia sang hỗ trợ. Tuy nhiên, tất cả đều nhanh chóng chia tay.

Vì vậy, với tình thế hiện tại, bóng đá Việt Nam vẫn phải học và nhanh chóng xây dựng chiến lược cụ thể để không bị các đối thủ trong khu vực bỏ lại. Và chiến lược mà Uzbekistan xây dựng, kiên trì với chính sách đào tạo trẻ để lần đầu dự Olympic Paris 2024 và giờ là giành vé dự World Cup 2026, là điều mà những nhà làm bóng đá Việt Nam phải suy nghĩ.

Sau thất bại trước Jordan ở vòng loại thứ 5 World Cup 2014 khu vực châu Á vào năm 2013, Uzbekistan đã quyết tâm đầu tư cho bóng đá, đặc biệt là bóng đá trẻ. Họ xây dựng nhiều cơ sở vật chất mới, tài trợ cho các chương trình bóng đá thanh thiếu niên.

Năm 2018, Uzbekistan còn xây dựng đến 14 học viện bóng đá. Các CLB của Uzbekistan cũng chú trọng đào tạo trẻ, trao cơ hội cho các cầu thủ trẻ thi đấu và giờ bắt đầu hưởng quả ngọt.

Bóng đá Việt Nam thời gian tới có thể chấp nhận thua Malaysia hay Indonesia. Nhưng nếu đầu tư và làm tốt công tác đào tạo trẻ, chúng ta có thể hy vọng đào tạo ra lứa cầu thủ mới chất lượng thay vì trông chờ vào nguồn cầu thủ nhập tịch không bền vững và đầy may rủi.