Vì sao Ukraine rút khỏi công ước quốc tế về cấm mìn sát thương?

Ngày 29-6, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ký sắc lệnh đưa đất nước của ông vào lộ trình rút khỏi công ước quốc tế về cấm mìn sát thương - Công ước Ottawa.

Sắc lệnh được công bố trên trang web của Tổng thống Ukraine kêu gọi ủng hộ đề xuất của Bộ Ngoại giao Ukraine về việc "rút Ukraine khỏi Công ước về cấm sử dụng, tàng trữ, sản xuất và chuyển giao các loại mìn sát thương cá nhân và về sự hủy diệt của chúng, ký ngày 18-9-1997".

Hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ đã ký kết Công ước Ottawa, nhưng cả Mỹ và Nga đều không tham gia. Ukraine đã phê chuẩn công ước này vào năm 2005.

Công ước Ottawa cấm các quốc gia ký kết mua, sản xuất, tàng trữ hoặc sử dụng mìn chống bộ binh. Đây là loại mìn được chôn hoặc giấu dưới đất, gây ra thương tật nghiêm trọng cho nạn nhân, và các quả mìn chưa phát nổ còn gây nguy hiểm lâu dài cho dân thường.

Trong bài phát biểu qua video, ông Zelensky nói Nga chưa bao giờ tham gia công ước này và "đang sử dụng mìn chống bộ binh với sự tàn nhẫn tột độ" cùng các loại vũ khí khác, gồm cả tên lửa đạn đạo.

"Chúng tôi thực hiện bước đi chính trị này và gửi tín hiệu đến các đối tác chính trị của mình về những gì cần tập trung. Điều này liên quan đến tất cả quốc gia có chung đường biên giới với Nga" - ông nói.

Ông cũng thừa nhận Ukraine "ý thức được sự phức tạp của quy trình rút khỏi công ước khi thực hiện trong thời chiến".

Để có hiệu lực, quyết định rút khỏi công ước vẫn cần được Quốc hội Ukraine phê chuẩn và thông báo chính thức đến Liên hợp quốc. Việc rút khỏi công ước sẽ chính thức có hiệu lực sau 6 tháng kể từ ngày thông báo.

Theo Hãng tin Reuters, Nga đã sử dụng mìn sát thương trên diện rộng ở nhiều khu vực của Ukraine. Ukraine coi việc rà phá loại mìn này là yếu tố quan trọng trong quá trình tái thiết hậu chiến.

Bộ Ngoại giao Ukraine giải thích rằng đối mặt cuộc tấn công của Nga, Ukraine buộc phải ưu tiên an ninh của người dân và việc bảo vệ đất nước. 

Họ nói quyết định rút khỏi công ước là "khó khăn nhưng cần thiết" nhằm "bảo vệ đất đai của chúng tôi khỏi sự chiếm đóng" và bảo vệ người dân khỏi những hành động của Nga.

Nhà lập pháp Ukraine Roman Kostenko bình luận: "Đây là một bước đi mà thực tế chiến tranh từ lâu đã đòi hỏi. Nga không phải là thành viên của công ước này và đang sử dụng mìn một cách ồ ạt nhằm vào quân đội cũng như dân thường của chúng tôi. Chúng tôi không thể tiếp tục bị trói buộc trong khi kẻ thù thì không chịu bất kỳ giới hạn nào".

Theo Đài RT của Nga, việc sử dụng mìn chống bộ binh gây nhiều tranh cãi.

Động thái của Ukraine diễn ra theo sau các quyết định tương tự từ các đồng minh của Kiev như Ba Lan, Phần Lan, Lithuania, Latvia và Estonia - tất cả đều là các quốc gia láng giềng của Nga.

Hồi tháng 3, các tổ chức quyền con người đã lên án ý định rút khỏi công ước của các quốc gia này.