Vì sao Tử Cấm Thành không bị ngập suốt 600 năm qua?

Dòng người xếp hàng dài chờ mua vé vào Cố Cung trong tuần lễ vàng 1-8/10. Ảnh: VCG.

Được xây dựng đầu thế kỷ XV dưới triều Minh, Tử Cấm Thành là nơi ở và làm việc của hoàng tộc cùng các quan lại cấp cao.

Quần thể cung điện rộng lớn này được quy hoạch theo nguyên tắc phong thủy nghiêm ngặt, gồm những đại điện nguy nga, sân vườn tĩnh tại và từng là trung tâm quyền lực của Trung Hoa phong kiến suốt nhiều thế kỷ.

Ngày nay, di tích nằm giữa trung tâm thủ đô Bắc Kinh hiện đại, mỗi ngày đón hàng chục nghìn du khách. Hơn 6 thế kỷ sau khi hoàn thành, cung điện vẫn đứng vững như biểu tượng của kiến trúc cổ đại và kỹ thuật xây dựng bậc thầy.

Năm 2016, khi mưa lớn biến nhiều tuyến phố Bắc Kinh thành sông, Tử Cấm Thành là một trong số ít nơi vẫn khô ráo và mở cửa đón khách. Theo China Daily, khoảng 30.000 người vẫn tham quan di tích ngay giữa thời điểm nhiều điểm du lịch khác buộc phải đóng cửa.

Dù Bắc Kinh hứng chịu những trận mưa lớn hồi cuối tháng 7/2023, Tử Cấm Thành vẫn không bị ngập lụt nhờ hệ thống thoát nước hiệu quả. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Đến cuối tháng 7/2023, Bắc Kinh hứng đợt mưa lớn nhất trong 140 năm với lượng mưa tại một số khu vực lên tới 745 mm, tương đương gần 2 tháng mưa trung bình.

Hàng loạt tuyến đường ngập sâu đến 2 m, hơn 100.000 người phải sơ tán, hệ thống tàu điện ngầm tê liệt và nhiều khu dân cư mất điện kéo dài. Tử Cấm Thành nằm ngay trong tâm vùng mưa lớn, nhưng chỉ xuất hiện vài vũng nước nhỏ ở sân trong và rút sạch sau khoảng 20 phút.

Trang Weibo chính thức của di tích đăng hình tượng sư tử đá sau cơn mưa kèm dòng chú thích hài hước: "Hơn 600 năm mưa gió, chẳng có gì đáng sợ".

Theo một nhân viên Tử Cấm Thành (nay là Bảo tàng Cố Cung), bí quyết nằm ở hệ thống thoát nước được thiết kế từ thời nhà Minh.

Cấu trúc ống dẫn và miệng cống bố trí khéo léo trong toàn khu vực giúp nước mưa được rút hết chỉ trong khoảng 20 phút. Nền sân lát đá được thiết kế cao dần về trung tâm, tạo hướng chảy tự nhiên cho nước.

Tử Cấm Thành chỉ xuất hiện vài vũng nước nhỏ trong cơn mưa lịch sử ở Bắc Kinh, ngày 31/7/2023. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Chuyên gia kiến trúc cổ của bảo tàng cho biết hệ thống này gồm 3 tầng liên kết chặt chẽ: thoát nước trên mái, thoát nước bề mặt và hệ thống cống ngầm.

"Lượng mưa rơi xuống mái ngói lưu ly sẽ chảy dọc xuống mặt sân, rồi tiếp tục được dẫn qua các lối dốc tự nhiên và cống ngầm để thoát ra ngoài", ông nói.

Chênh lệch độ cao gần 2 m giữa cổng Bắc Thần Vũ (46,05 m) và cổng Nam Ngọ Môn (44,28 m) tạo điều kiện lý tưởng cho việc thoát nước tự nhiên.

Địa hình khu vực cũng góp phần quan trọng khi toàn bộ mặt bằng Tử Cấm Thành tuân theo thế đất nghiêng của Bắc Kinh: cao ở phía Tây Bắc và thấp dần về Đông Nam, giúp nước mưa chảy thuận dòng ra ngoài.

Các khu vườn trong cung được xây cao ở giữa, thấp ở 2 bên để nước dễ thoát. 3 điện chính: Thái Hòa, Trung Hòa và Bảo Hòa đều nằm trên 3 bậc thềm, mỗi bậc có lỗ thoát nước riêng để tránh ứ đọng. Mỗi sân và khu vườn đều có cả hệ thống thoát nước ngầm và hở, tạo nên mạng lưới bảo vệ toàn bộ cung điện khỏi ngập úng.

Ngoài ra, các mương, rãnh, cống và hố thoát nước nhân tạo hoàn thiện hệ thống tổng thể.

Nước mưa phun ra từ miệng đầu rồng đá trong khuôn viên Tử Cấm Thành giữa trận mưa lớn ngày 14/6. Ảnh: VCG.

Một chi tiết đặc sắc là miệng cống được chạm khắc hình đầu rồng, tạo hiệu ứng "rồng phun nước" mỗi khi mưa lớn, vừa mang ý nghĩa phong thủy, vừa tăng giá trị thẩm mỹ.

Theo các chuyên gia, dù đã tồn tại hơn 600 năm, 90% hệ thống thoát nước tại Tử Cấm Thành vẫn giữ nguyên bản gốc, chỉ một phần nhỏ được phục hồi khi hư hại. Tất cả đường ống đều dẫn ra sông Kim Thủy Nội - con sông bao quanh Tử Cấm Thành - giúp điều tiết và thoát nước hiệu quả.

Hiện nay, hệ thống cổ vẫn hoạt động song song với mạng lưới hiện đại, dưới sự phối hợp giữa Bảo tàng Cố Cung và Cục Thủy lợi Bắc Kinh, đảm bảo nước trong khu vực luôn được kiểm soát, kể cả trong những trận mưa lớn nhất.

"Trải qua hơn 600 năm mưa gió, Tử Cấm Thành vẫn đứng vững và khô ráo giữa lòng Bắc Kinh hiện đại. Đây là minh chứng cho trí tuệ và kỹ thuật xây dựng bậc thầy của người xưa", chuyên gia của Bảo tàng Cố Cung nhận định trên Tân Hoa Xã.

Toàn cảnh Tử Cấm Thành nhìn từ Công viên Tĩnh Sơn ở Bắc Kinh, ngày 4/9. Ảnh: Eugene Lee.