Vì sao tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM?

Sau thời gian ngắn nhập vào Sở Xây dựng, nay TP.HCM chính thức tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc và chính thức hoạt động từ ngày 1.10.

Cần thiết và cấp bách

Việc tái lập lại Sở Quy hoạch - Kiến trúc, theo ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó chủ tịch UBND TP.HCM, là do kể từ ngày 1.7.2025, TP.HCM sau khi sáp nhập tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là đô thị đặc biệt với 168 đơn vị hành chính cấp xã và đặc khu, có tổng diện tích khoảng 6.772,59 km², dân số khoảng trên 14 triệu người.

TP.HCM là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế; là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan tỏa lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía nam; có vị trí chính trị quan trọng, đóng góp ngày càng lớn vào sự phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của khu vực và cả nước. Trong 7 tháng đầu năm 2025, thành phố đã đón gần 22 triệu lượt khách vãng lai.

Đồng thời, TP còn đóng vai trò là một trung tâm kinh tế là một trong những vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả vùng Đông Nam bộ, góp phần vào việc phát triển năng động, trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ, giáo dục và đào tạo.

Trong bối cảnh không gian địa lý hết sức to lớn, đa dạng, phức tạp của TP.HCM (mới) cần phải có sự điều chỉnh về quy hoạch, kiến trúc đô thị, đồ án quy hoạch tạo không gian mở ở góc độ rộng hơn, với tầm nhìn và chiến lược mới, tận dụng được lợi thế của ba địa phương trước sắp xếp với mục tiêu TP.HCM mới vào top 100 thành phố đáng sống trên thế giới. Đồng thời, theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tố Lâm, TP.HCM cần chủ động, quyết liệt và sáng tạo để trở thành một siêu đô thị, trung tâm tài chính, sản xuất, logistics và đổi mới sáng tạo tầm khu vực và thế giới, kỳ vọng thành phố sẽ phát huy tinh thần của khát vọng "Việt Nam hùng cường vào năm 2045".

Hiện nay, do các phường, xã sáp nhập với nhau dẫn đến việc thay đổi địa giới hành chính, nên cần phải lập mới, điều chỉnh tổng thể, cục bộ các đồ án quy hoạch phân khu, quy hoạch vùng xã và các quy hoạch chi tiết (dự kiến hơn 200 quy hoạch phân khu cần điều chỉnh chi tiết và hơn 2000 quy hoạch chi tiết cần lập mới hoặc điều chỉnh).

Để thực hiện các công tác về quy hoạch, kiến trúc nêu trên, đồng thời đáp ứng việc đổi mới tư duy, tầm nhìn, phát huy sự năng động, sáng tạo của thành phố trong quy hoạch... việc thành lập một cơ quan chuyên môn về quy hoạch kiến trúc là Sở Quy hoạch - Kiến trúc để tham mưu cho UBND TP.HCM và quản lý nhà nước trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng, kiến trúc là hết sức cần thiết và cấp bách.

Sắp xếp, quy hoạch lại thành phố

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM đồng tình với việc thành lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc để có cơ quan chuyên trách đủ quyền hạn và năng lực để thống nhất quy hoạch vùng miền trong phạm vi địa hành chính cũ và mới. Bởi muốn phát triển đồng hộ, muốn có sự đột phá, hướng đến một đô thị hiện đại, thông minh thành phố cần một cơ quan chuyên trách có đủ quyền hạn và năng lực để điều phối, hoạch định chiến lược quy hoạch cho cả thành phố mới.

Tuy nhiên, điểm nghẽn và thách thức đang đặt ra cho thành phố hiện nay là sự phân mảnh và thiếu liên kết trong công tác quy hoạch sử dụng đất giữa các ngành: tài nguyên, nông nghiệp, xây dựng, kiến trúc. Nhất là khi quy hoạch ba địa bàn trước đây được duyệt có những điểm trùng lặp nên cần thiết phải sắp xếp, thiết kế lại cho phù hợp.

Việc thiết kế lại một thể thống nhất về kiến trúc, hạ tầng và sử dụng đất càng quan trọng. Nếu có Sở Quy hoạch - Kiến trúc độc lập, TP.HCM có thể xác lập lại toàn bộ bản đồ quy hoạch và phân khu trên cơ sở kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt hằng năm. 

Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM Vũ Chí Kiên cũng cho rằng thành phố cần một cơ quan chuyên về quy hoạch đủ mạnh. Do vậy, việc tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc là một bước đi đúng đắn, kịp thời và hoàn toàn phù hợp trong bối cảnh thành phố đã mở rộng địa giới hành chính. Việc tách Sở Quy hoạch - Kiến trúc ra khỏi Sở Xây dựng sẽ hạn chế sự chồng chéo, tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. 

Nơi đây không chỉ đơn thuần là cơ quan thiết kế quy hoạch hay thẩm định kiến trúc mà phải trở thành trung tâm điều phối tầm nhìn phát triển không gian đô thị của toàn thành phố. Đồng thời sự liên thông giữa quy hoạch xây dựng và quy hoạch tổng thể sẽ giúp TP.HCM tối ưu hóa sử dụng tài nguyên đất đai, hạ tầng.

Nhưng chỉ có quy hoạch tốt vẫn chưa đủ mà cần triển khai quy hoạch sao cho khả thi, hiệu quả và đúng tiến độ. Việc tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc giúp thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về lĩnh vực quy hoạch xây dựng, kiến trúc trên địa bàn thành phố, chuyên môn hóa công tác quản lý.