Vì sao nhiều ngân hàng muốn ‘thâu tóm’ công ty chứng khoán?

Ngày càng nhiều ngân hàng đẩy mạnh các dịch vụ môi giới chứng khoán và thị trường vốn - những mảng có biên lợi nhuận cao hơn so với hoạt động cho vay truyền thống. Tuy nhiên, chuyên gia cũng cảnh báo những tiềm ẩn rủi ro.

Rót tiền mua cổ phần công ty chứng khoán

Tại đại hội cổ đông thường niên năm 2025, cổ đông nhiều ngân hàng đã thông qua chủ trương góp vốn, mua cổ phần công ty chứng khoán để trở thành công ty con của ngân hàng.

Điển hình như Sacombank sẽ góp vốn, mua cổ phần công ty chứng khoán, với tỷ lệ sở hữu trên 50%, tổng giá trị đầu tư tối đa 1.500 tỷ đồng. Hiện tại, Sacombank đang là cổ đông lớn nhất tại Chứng khoán SBS với tỷ lệ sở hữu gần 13,8%.

Tương tự, SeABank có chủ trương mua cổ phần tại Công ty cổ phần Chứng khoán ASEAN để công ty này trở thành công ty con của SeABank; MSB lên kế hoạch mua lại công ty chứng khoán có tài sản sạch và quy mô vốn điều lệ khoảng 300-500 tỷ đồng.

PGBank mới đây đã thông qua việc mua cổ phần của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ hoặc công ty bảo hiểm để trở thành công ty con, công ty liên kết của PGBank.

Thực tế, việc sở hữu và mua lại cổ phần công ty chứng khoán không chỉ mới diễn ra thời gian gần đầy, trước đó nhiều nhà băng đã thực hiện thành công kế hoạch này. Như VPBank năm 2022 mua lại Chứng khoán ASC, đổi tên thành Chứng khoán VPBank (VPBankS), rót tiền để tăng vốn lên 15.000 tỷ đồng. ACB cũng đang sở hữu 100% vốn của Chứng khoán ACB (ACBS), và trong thời gian qua liên tục rót vốn vào công ty chứng khoán này.

Đầu năm 2024, TPBank cũng đã hoàn thành mua lại Công ty CP Quản lý quỹ Việt Cát (VFC) với tỷ lệ nắm giữ cổ phần 99,9%. Tính đến hết năm 2024, TPBank sở hữu 9,01% vốn tại Chứng khoán Tiên Phong (TPS), giá trị góp vốn thực hơn 270 tỷ đồng.

Một số ngân hàng khác hiện cũng đang là cổ đông lớn nhất của các công ty chứng khoán, như Chứng khoán LPBank (LPBS) có cổ đông lớn là LPBank; Techcombank đang sở hữu hơn 94% vốn điều lệ của Chứng khoán Kỹ thương (TCBS).

Một số công ty chứng khoán khác cũng do ngân hàng sở hữu trực tiếp hoặc có tên thương hiệu gắn liền với ngân hàng như Chứng khoán MB (MBS), Chứng khoán Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCBS), Chứng khoán Agribank (Agriseco)..

Cảnh báo rủi ro nào?

Công ty CP Xếp hạng tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating) đánh giá, việc mở rộng sang lĩnh vực chứng khoán sẽ giúp ngân hàng tăng thu nhập từ phí dịch vụ và khai thác hiệu quả mạng lưới khách hàng để phát triển hệ sinh thái của ngân hàng

Theo đó, các ngân hàng đang nỗ lực nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách mở rộng danh mục sản phẩm và dịch vụ, đồng thời phát triển hệ sinh thái tài chính nhằm thúc đẩy bán chéo và thu hút khách hàng mới.

Trong bối cảnh hoạt động cho vay truyền thống của ngân hàng đang chịu áp lực từ sự cạnh tranh gay gắt, biên lợi nhuận mỏng hơn và hạn mức tăng trưởng tín dụng, ngày càng nhiều ngân hàng gia tăng các dịch vụ môi giới chứng khoán và thị trường vốn - những mảng có biên lợi nhuận cao hơn so với hoạt động cho vay truyền thống, nhằm củng cố và phát triển hệ sinh thái tài chính của mình.

"Mặc dù việc đầu tư vào công ty con trong lĩnh vực chứng khoán sẽ làm giảm tỷ lệ an toàn vốn trong ngắn hạn, các ngân hàng vẫn tin tưởng rằng mở rộng sang lĩnh vực này nhìn chung sẽ cải thiện khả năng sinh lời. Năm 2024, một số công ty chứng khoán liên kết với ngân hàng như TCBS đã đóng góp đáng kể gần 20% vào lợi nhuận của ngân hàng mẹ", VIS Rating nhận định.

VIS Rating cho biết, các ngân hàng và công ty chứng khoán liên kết thường hợp tác chặt chẽ để cho vay các doanh nghiệp lớn - chủ yếu trong lĩnh vực bất động sản và năng lượng tái tạo thông qua các khoản cho vay khách hàng, đầu tư trái phiếu và/hoặc cho vay ký quỹ. Một số doanh nghiệp gần đây đã vướng vào các vấn đề pháp lý liên quan đến dự án hoặc chậm trả trái phiếu doanh nghiệp. Ngoài ra, các công ty chứng khoán cũng có thể cam kết mua lại trái phiếu đã bán cho khách hàng cá nhân như một phần của hoạt động phân phối trái phiếu.

"Việc các ngân hàng và công ty chứng khoán tập trung tín dụng cao vào các doanh nghiệp lớn đang làm gia tăng rủi ro hoạt động, và sẽ dễ bị tổn thương trước các các rủi ro tín dụng liên quan đến từng khách hàng lớn, từ đó có thể dẫn đến tình huống rút tiền hàng loạt từ khách hàng. Để hạn chế tổn thất tín dụng, điều quan trọng là các ngân hàng và công ty chứng khoán liên kết cần thiết lập tốt tiêu chí lựa chọn khách hàng mới và tăng cường quản lý tài sản đảm bảo", VIS Rating khuyến nghị.