Vì sao người dân chưa đồng thuận giao đất cho dự án thủy điện Đăk Pru 3?

Lo ngại mất đất sản xuất, ảnh hưởng sinh kế và môi trường, một số hộ dân ở xã Đăk Nhoong (H.Đăk Glei, Kon Tum) chưa đồng thuận giao đất cho dự án thủy điện Đăk Pru 3.

Nông dân sợ mất kế sinh nhai

Dự án thủy điện Đăk Pru 3 do Công ty CP Thủy điện Đăk Pru 3 làm chủ đầu tư, được quy hoạch xây dựng trên suối Đăk Pru (một nhánh của sông Pô Kô) tại xã Đăk Nhoong (H.Đăk Glei). Dù được UBND tỉnh Kon Tum phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2019, nhưng đến nay, dự án vẫn chưa thể triển khai do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng.

Ông A Kê (60 tuổi, thôn Đăk Nhoong) có hai thửa ruộng và một vườn cà phê gần 2.000 gốc nằm trong vùng dự án. Ông lo ngại nếu giao đất, gia đình sẽ mất nguồn sống chính. “Ba đám ruộng mỗi năm thu được khoảng 14 bao lúa, đủ nuôi cả nhà. Nếu mất đất, biết lấy gì mà sống?”, ông A Kê bày tỏ.

Chung nỗi lo, anh A Thỏ (31 tuổi, cũng ở thôn Đăk Nhoong) cho biết gia đình anh sở hữu 3 thửa ruộng trong khu vực dự kiến triển khai nhà máy. Mỗi năm thu về khoảng 30 bao lúa, nguồn thu nhập chính để nuôi con cái ăn học.

“Phía thủy điện hứa đổi đất cho chúng tôi ở nơi khác, nhưng vùng đó cách nhà 10 km, đất bạc màu, không có đường đi, thiếu nước, lại xa khu dân cư. Giao đất rồi, biết canh tác ra sao?”, anh A Thỏ nói.

Ngoài lo mất đất sản xuất, người dân còn quan ngại quá trình xây dựng và vận hành nhà máy có thể làm thay đổi dòng chảy sông Pô Kô, gây sạt lở, bồi lắng, ảnh hưởng nguồn nước và hệ sinh thái tự nhiên.

Ông A Nhấp, Chủ tịch UBND xã Đăk Nhoong, cho biết dự án thủy điện Đăk Pru 3 đã được gia hạn nhiều lần, nhưng đến nay chủ đầu tư mới chỉ hoàn thành việc đo đạc, kiểm đếm tài sản trên đất. Công tác đền bù, giải phóng mặt bằng vẫn chưa triển khai được vì người dân chưa đồng thuận.

“Nhiều hộ dân không tin tưởng vào phương án tái canh. Nhiều hộ phía hạ du thì lo sợ thủy điện xả lũ mạnh vào mùa mưa, còn mùa khô thì thiếu nước sản xuất”, ông Nhấp nói.

Nhiều vi phạm tại dự án thủy điện Đăk Pru 3

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, ngày 19.7.2019, UBND tỉnh Kon Tum đã phê duyệt chủ trương đầu tư dự án thủy điện Đăk Pru 3, công suất thiết kế 5 MW, tổng vốn đầu tư hơn 173 tỉ đồng. Dự án sử dụng 19,85 ha đất, trong đó có 5,2 ha đất trồng lúa và gần 8 ha đất rừng phòng hộ. Dự kiến triển khai từ tháng 12.2019 đến tháng 12.2022, dự án ảnh hưởng trực tiếp đến 59 hộ dân với 179 thửa đất.

Theo quy định, nếu sau 12 tháng không hoàn tất thủ tục pháp lý và triển khai thi công, dự án sẽ bị thu hồi chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, đến nay, sau gần 6 năm, dự án vẫn chưa tiến hành xây dựng.

Ngày 14.5.2025, Thanh tra Sở Tài chính tỉnh Kon Tum công bố kết luận thanh tra về việc chấp hành các quy định đầu tư tại dự án này. Theo đó, Công ty CP Thủy điện Đăk Pru 3 mới vận động được 15,1 ha đất có sự đồng thuận của người dân, trong khi tổng diện tích cần thu hồi là 19,85 ha. Trong phần chưa được đồng thuận (4,75 ha) có 2,2 ha là đất trồng lúa và phần còn lại là đất trồng cây lâu năm.

Tuy nhiên, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng H.Đăk Glei xác nhận chưa nhận được hồ sơ về phần diện tích đã vận động được. Vùng tái canh được đề xuất cũng chưa đáp ứng yêu cầu về chất lượng đất và điều kiện sản xuất, khiến người dân không chấp nhận giao đất.

Thanh tra Sở Tài chính chỉ rõ, đến thời điểm kiểm tra, dự án đã chậm hoàn thành thủ tục đầu tư 5 năm 6 tháng, chậm vận hành 30 tháng (trong đó chỉ 22 tháng là do ảnh hưởng của dịch Covid-19). Chủ đầu tư chưa lập quy trình vận hành hồ chứa để trình thẩm định, chưa hoàn tất thủ tục xây dựng, và chưa có thông báo khởi công gửi đến cơ quan chức năng.

Trước các sai phạm nêu trên, Thanh tra Sở Tài chính kiến nghị Công ty CP Thủy điện Đăk Pru 3 thực hiện ký quỹ để đảm bảo thực hiện dự án theo quy định. Đồng thời, công ty cần hoàn thiện hồ sơ trích lục từng thửa đất thu hồi, lập biên bản kiểm đếm hoa màu, công trình kiến trúc trên đất và áp giá bồi thường cụ thể cho từng hộ dân bị ảnh hưởng.

Thanh tra cũng đề nghị xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư đối với Công ty CP Thủy điện Đăk Pru 3 do không thực hiện đúng các nội dung theo quyết định chủ trương đầu tư của UBND tỉnh Kon Tum.