Vì sao không nên lạm dụng số D khi lái xe số tự động leo dốc cao?

Phần lớn tài xế khi lái ô tô số tự động thường có thói quen sử dụng chế độ số D (Drive) trong hầu hết tình huống, địa hình lái xe; tuy nhiên nhiều người cho rằng việc quá lạm dụng số D trong một số tình huống như leo dốc cao, dốc dài là điều không nên.

Trái với xu hướng dần "lụi tàn" của ô tô số sàn, xe số tự động ngày càng phổ biến và chiếm hơn 80% lượng ô tô mới phân phối trên thị trường. Điều này hoàn toàn dễ hiểu, bởi so với xe số sàn, xe số tự động không đòi hỏi quá nhiều thao tác, đồng thời mang lại sự thuận tiện thoải mái cho người lái. Chính vì vậy, xu hướng khách hàng Việt Nam chọn mua ô tô số tự động đang gia tăng và hoàn toàn áp đảo so với tỷ lệ xe số sàn bán ra trên thị trường.

Dù vậy, việc sử dụng ô tô số tự động cũng gây ra nhiều tranh cãi, khi nhiều tài xế có thói quen để hộp số ở chế độ số D (Drive) suốt quá trình di chuyển, dù hiện nay nhiều mẫu xe số tự động đã được trang bị chế độ số hỗ trợ như số S, M, L... Một số khác lại cho rằng, lái ở chế độ số D tuy tiện nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp, nhất là trong các trường hợp lái xe leo dốc cao, dốc dài.

Sử dụng chiếc Mitsubishi Xpander đời 2023 được gần 2 năm nay, anh Hoàng Tuấn Hải ngụ phường Bình Trưng, TP.HCM chia sẻ: "Theo thói quen sử dụng nên cứ lên xe khởi động là tôi về số D cho xe di chuyển suốt hành trình dù là đường nội đô, cao tốc hay ngay cả những khi lái xe lên dốc cao của các trung tâm thương mại và đường đèo dốc. Xpander cũng có các chế độ số như L nhưng thú thật rất ít khi tôi dùng đến, ngay cả khi lái xe lên dốc."

Không chỉ anh Hải, nhiều người dùng ô tô số tự động kể cả các tài xế lâu năm có thói quen để cần số ở chế độ D trong mọi tình huống, kể cả khi leo đèo hoặc vượt dốc cao. Tuy nhiên, việc quá lạm dụng số D nhất là khi lái xe số tự động leo dốc không chỉ khiến xe hoạt động kém hiệu quả mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho hộp số và động cơ.

Chế độ số D trên xe số tự đồng thuận tiện nhưng không phải "vạn năng"

Chế độ D trên hộp số tự động giúp xe tự động chuyển số theo tốc độ. Thực tế, khi di chuyển trên đường bằng phẳng, đây là lựa chọn tối ưu, giúp người lái nhàn hơn và xe vận hành êm ái.

Tuy nhiên, khi xe số tự động leo dốc, đặc biệt là dốc dài độ nghiêng lớn hoặc đèo cao; hộp số phải liên tục tự tính toán để chọn cấp số phù hợp. Khi người lái để cần số ở chế độ D cho xe leo dốc cao, xe có thể chuyển số lên quá sớm, khiến vòng tua máy giảm, mô-men xoắn yếu, xe mất lực kéo và ì ạch khi leo dốc. Điều này, buộc người lái phải đạp ga mạnh hơn, dẫn đến tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn và gây áp lực lớn lên hộp số. Ngược lại, có lúc hộp số lại chuyển số liên tục (từ 2 lên 3, rồi lại về 2), gây nóng dầu hộp số và giảm độ bền.

Theo anh Nguyễn Văn Thắng, kỹ thuật viên của một garage ô tô tại TP.HCM, việc lái ô tô số tự động leo dốc bằng số D có thể khiến hộp số liên tục chuyển số lên xuống do hệ thống cố gắng cân bằng giữa sức kéo và tiết kiệm nhiên liệu. Sự thay đổi liên tục này tạo ra ma sát lớn, làm tăng nhiệt độ dầu hộp số, về lâu dài dễ gây trượt số hoặc mòn bộ ly hợp trong hộp số tự động.

Khi nào nên chuyển sang số thấp khi lái xe số tự động leo dốc?

Việc lạm dụng chế độ số D khi lái ô tô số tự động leo dốc cao, theo thời gian sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến tuổi thọ hộp số. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là không nên sử dụng số D khi lên dốc.

Thực tế, hộp số tự động có khả năng tự động về số thấp hơn để tăng mô-men xoắn khi lên dốc. Do đó, tùy thuộc vào điều kiện lái xe cũng như địa hình, người lái xe chú ý quan sát để điều chỉnh linh hoạt. Một số mẫu ô tô số tự động hiện nay được trang bị các tính năng như kiểm soát theo cấp số để duy trì số thấp khi lên dốc hoặc xuống dốc, hỗ trợ khởi hành ngang dốc để ngăn xe bị trôi. Do đó, với những địa hình dốc ngắn, thoải, địa hình bằng phẳng… chế độ số D vẫn là giúp xe vận hành mượt mà êm ái và không bị giật khi sang số.

Trong khi đó, với những địa hình dốc cao, dốc dài… khi leo dốc hay đổ đèo, người lái không nên quá lạm dụng chế độ số D, thay vào đó nên chuyển sang các chế độ số như số L (Low), số 2, hoặc chế độ M (Manual) tùy theo từng loại hộp số. Các cấp số này sẽ giúp giữ vòng tua cao, duy trì mô-men xoắn lớn để xe leo dốc khỏe hơn và phanh động cơ hiệu quả hơn khi xuống dốc.

Việc hiểu và sử dụng đúng chế độ số không chỉ giúp xe số tự động vận hành bền bỉ, tiết kiệm mà còn đảm bảo an toàn cho người lái trên những cung đường dốc đèo hiểm trở.