Vì sao hộ kinh doanh 'ngại' chuyển thành doanh nghiệp?

Trong 5,2 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động tại Việt Nam, nhiều hộ có doanh thu lớn, thậm chí cao hơn cả doanh nghiệp, nhưng vẫn "ngại" chuyển đổi thành doanh nghiệp.

5,2 triệu hộ kinh doanh là lực lượng tiềm năng để hiện thực hóa mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030. Ảnh minh họa: Thế Bằng.

Tại phiên chất vấn của Quốc hội sáng 19/6, đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) đã đặt câu hỏi với Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng về giải pháp đột phá thúc đẩy quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp.

Đại biểu cho biết thực tế, khu vực hộ kinh doanh hiện nay có nhiều hộ hoạt động với quy mô lớn, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, phần lớn hộ kinh doanh vẫn chưa chính thức gia nhập khu vực doanh nghiệp do còn e ngại về chi phí, thủ tục và nghĩa vụ tài chính.

Do đó, đại biểu cho rằng cần có những chính sách đột phá, thực chất hơn nữa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. Từ đó, khai thác hiệu quả tiềm năng to lớn của khu vực này và góp phần mở rộng khu vực doanh nghiệp chính thức.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết hiện cả nước có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động. Nhiều hộ có doanh thu lớn, không kém, thậm chí cao hơn doanh nghiệp nhưng vẫn chưa chuyển đổi mô hình.

Theo ông Thắng, đây là lực lượng tiềm năng rất lớn để hiện thực hóa mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 đã có quy định hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi, tuy nhiên sau hơn 7 năm triển khai, số lượng hộ chuyển đổi chưa nhiều.

Bộ trưởng chỉ ra 3 nguyên nhân chính khiến hộ kinh doanh "ngại lớn". Theo đó, chi phí tuân thủ pháp luật giữa hộ và doanh nghiệp còn chênh lệch lớn; hộ kinh doanh chưa nắm rõ quy định pháp luật và chưa quen với việc quản lý sổ sách kế toán; hộ đang được áp dụng thuế khoán và chế độ sổ sách, hóa đơn chứng từ đơn giản hơn so với doanh nghiệp.

Để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi, Bộ Tài chính xác định 4 nhóm giải pháp.

Một là rà soát, hoàn thiện khung pháp lý về hộ kinh doanh, thu hẹp khoảng cách về tổ chức quản trị và chế độ tài chính với doanh nghiệp.

Thứ hai là hoàn thiện quy định pháp lý, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật để triển khai việc bỏ thuế khoán từ ngày 1/1/2026, qua đó minh bạch hóa hoạt động hộ kinh doanh.

Giải pháp thứ ba là triển khai các chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm đầu, bãi bỏ lệ phí môn bài, cung cấp miễn phí nền tảng số và phần mềm kế toán dùng chung.

Cuối cùng là tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và năng lực quản trị để hộ kinh doanh tự tin chuyển đổi và phát triển bền vững theo mô hình doanh nghiệp.