Vì sao gầy, sống 'healthy' vẫn mỡ máu cao, gan nhiễm mỡ?

Nhiều người nghĩ chỉ những ai thừa cân béo phì, ăn uống bừa bãi mới bị rối loạn mỡ máu hay gan nhiễm mỡ. Thực tế, không ít người gầy, thậm chí rất chăm vận động, vẫn gặp tình trạng này. Đó là một hiện tượng đã được y học ghi nhận và nghiên cứu rõ ràng.

Bác sĩ Dương Minh Tuấn, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết có một khái niệm y học tên là MONW - viết tắt của "Metabolically Obese, Normal Weight". Chúng có nghĩa là "gầy nhưng chuyển hóa như người béo phì".

Tức là dù bạn có chỉ số BMI trong giới hạn bình thường, cơ thể vẫn có thể có:

Theo bác sĩ Tuấn, tình trạng này xảy ra bởi các nguyên nhân sau:

Mỡ ẩn bên trong

Nhiều người dù gầy nhưng lại tích mỡ nội tạng - đặc biệt là quanh gan, ruột, tim. Đây là loại mỡ nguy hiểm hơn cả mỡ dưới da vì nó gây viêm âm ỉ và làm rối loạn chuyển hóa. Nhiều nghiên cứu cho thấy người châu Á (trong đó có Việt Nam) dễ tích mỡ nội tạng hơn dù không thừa cân rõ.

Mỡ "đông đặc" trong ống máu của bệnh nhân. Ảnh: An Ngọc.

Cơ thể đề kháng insulin một cách âm thầm

Khi cơ thể không còn nhạy với insulin (hormone điều hòa đường máu), gan sẽ tăng sản xuất chất béo, từ đó làm tăng triglyceride và gây gan nhiễm mỡ. Việc này có thể xảy ra âm thầm nhiều năm mà không hề gây triệu chứng.

Yếu tố di truyền

Bạn có thể "ăn uống sạch", vận động đều, nhưng nếu trong gia đình có người bị mỡ máu cao hoặc gan nhiễm mỡ, bạn vẫn có nguy cơ. Một số gene đặc biệt còn khiến gan tích mỡ nhiều hơn dù ăn rất ít chất béo.

Ăn "lành mạnh" nhưng lại nạp nhiều đường ẩn

Một số người hạn chế dầu mỡ nhưng lại ăn nhiều trái cây ngọt, nước ép, sữa đặc, bánh ngọt, tinh bột trắng… Những thực phẩm này chứa nhiều đường đơn như glucose và fructose. Đât là nguyên liệu chính để gan sản xuất triglyceride. Fructose cũng có nhiều trong nước ép đóng chai, mật ong, siro - "thủ phạm" lớn gây gan nhiễm mỡ.

Rối loạn nội tiết và stress mạn tính

Các tình trạng như suy giáp nhẹ, stress kéo dài, mất cân bằng hormone giới tính có thể âm thầm làm rối loạn chuyển hóa mỡ, dù bạn không hề tăng cân.

Vi khuẩn đường ruột mất cân bằng

Hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh giúp kiểm soát mỡ máu và gan. Khi mất cân bằng (do kháng sinh, ít chất xơ, căng thẳng…), quá trình chuyển hóa bị rối loạn, dễ dẫn đến mỡ máu cao và gan nhiễm mỡ.

Theo bác sĩ Tuấn, tình trạng "gầy nhưng chuyển hóa xấu" là có thật và ngày càng phổ biến. Việc phát hiện sớm, hiểu rõ nguyên nhân và điều chỉnh từ chế độ ăn, thói quen sinh hoạt, kiểm tra định kỳ sẽ giúp chúng ta kiểm soát mỡ máu, bảo vệ gan, phòng ngừa biến chứng tim mạch và tiểu đường một cách chủ động.