Vì sao Donetsk vô cùng quan trọng với hệ thống phòng thủ của Ukraine?

Các chuyên gia nhận định, điểm mấu chốt được rút ra từ hội nghị thượng đỉnh ở Alaska là Tổng thống Nga Putin muốn đóng băng xung đột ở Ukraine dọc tiền tuyến hiện tại để đổi lấy việc Kiev từ bỏ quyền kiểm soát với phần còn lại của Donetsk.

Hãng BBC đưa tin, Nga hiện nắm giữ khoảng 70% lãnh thổ Donetsk, miền đông Ukraine, gồm cả thành phố thủ phủ cùng tên của khu vực này. Việc thâu tóm toàn bộ Donetsk sẽ giúp Moscow củng cố quyền kiểm soát và tránh được những tổn thất quân sự nặng nề hơn nữa. 

Về phần Ukraine, nếu rút khỏi phía tây Donetsk, nước này sẽ không chỉ mất đất đai mà bức tường thành được họ dựng lên nhằm chống lại bất kỳ hành động quân sự nào của Nga trong tương lai cũng sụp đổ. 

Kiev đang kiểm soát những nơi nào?

Theo ước tính của giới truyền thông, Ukraine vẫn nắm giữ khoảng 6.600 km2 lãnh thổ ở Donetsk. Các quan chức địa phương gần đây cho biết, khoảng 1/4 triệu người vẫn sinh sống ở khu vực này. Các trung tâm đô thị lớn bao gồm Kramatorsk, Slovyansk, Kostyantynivka và Druzhkivka.

Donetsk là một phần của vùng công nghiệp chính của Ukraine (Donbass) dù nền kinh tế của khu vực này đã bị xung đột tàn phá. 

Tiến sĩ Marnie Howlett, giảng viên khoa Chính trị Nga và Đông Âu tại Đại học Oxford nhận định: "Thực tế là những nguồn tài nguyên này có thể sẽ không tiếp cận được trong ít nhất một thập niên nữa vì mìn... Những vùng đất này đã bị phá hủy hoàn toàn, các thành phố đã bị san phẳng". 

Giá trị quân sự của vùng Donetsk 

Báo cáo gần đây của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ đã đề cập tới một "vành đai pháo đài" dài 50km qua phía tây Donetsk. Báo cáo viết: "Ukraine đã dành 11 năm qua để tập trung thời gian, tiền bạc và công sức vào việc củng cố vành đai pháo đài cũng như thiết lập cơ sở hạ tầng công nghiệp và phòng thủ quan trọng".

Báo cáo từ khu vực này cũng nói đến các chiến hào, boongke, bãi mìn, chướng ngại vật chống tăng và dây thép gai.

Theo ISW, các lực lượng Nga đang tấn công theo hướng Pokrovsk đã nỗ lực giành quyền kiểm soát Donetsk, nhưng có thể mất vài năm mới hoàn thành mục tiêu đề ra. Các công sự và địa hình chắc chắn là một phần của hệ thống phòng thủ Ukraine.

Nick Reynolds, chuyên gia nghiên cứu Chiến tranh trên bộ tại Viện Các lực lượng Thống nhất Hoàng gia (Rusi) có trụ sở tại Anh, chia sẻ với hãng thông tấn BBC: "Địa hình khá thích hợp cho phòng thủ, đặc biệt cao điểm Chasiv Yar vốn là nền tảng cho phòng tuyến Ukraine... Song, nếu nhìn vào địa hình của Donbass, miền đông Ukraine nói chung, thì địa hình đó không thực sự có lợi cho Ukraine". 

"Thành phố Donetsk là vùng đất cao, càng về phía tây, càng xuống dốc. Điều này không thuận lợi cho quân Ukraine trong việc triển khai các hoạt động phòng thủ. Thực tế không chỉ liên quan đến việc thu hẹp khoảng cách cho những lần cận chiến hay khó khăn khi lên xuống đồi, mà còn liên quan đến việc quan sát để phối hợp hỏa lực pháo binh và các hình thức yểm trợ hỏa lực khác mà không cần triển khai máy bay không người lái (UAV). Tương tự như vậy, những vùng đất cao tốt hơn cho việc truyền sóng vô tuyến, tốt hơn cho việc phối hợp UAV", ông Reynolds giải thích.

Ông Reynolds nói thêm, Chasiv Yar, khu vực Nga tuyên bố đã giành kiểm soát gần đây, là một trong những cao điểm cuối cùng Ukraine kiểm soát tại Donetsk. Nhà nghiên cứu này lưu ý, dù Ukraine được các đối tác quốc tế cung cấp thông tin tình báo qua hình ảnh vệ tinh, nhưng điều đó không giống với việc có thể trực tiếp điều phối các nhiệm vụ chiến thuật của riêng mình.

Bước tiến của Nga ở Donestk

Khu vực tây Donetsk chỉ là một phần nhỏ của tiền tuyến trải dài khoảng 1.100km, nhưng nơi này đã hứng chịu một số cuộc tấn công dữ dội nhất của Nga trong mùa hè này. Tuy nhiên, nếu Moscow chuyển hướng bộ binh theo bất kỳ hướng nào khác, liệu quân đội Nga có đạt được tiến triển tốt hơn hay không vẫn còn chưa rõ. 

Ông Reynolds nhận xét: "Ở phía nam, tiền tuyến tại Zaporizhzhia hiện rất giống với tiền tuyến ở Donbass, vì vậy, quân Nga cũng phải chiến đấu để vượt qua các vị trí phòng thủ. Tại phía bắc, quân Nga cũng đối mặt với vấn đề tương tự". 

Khả năng tái thiết tuyến phòng thủ của Ukraine ở phía tây

Về lý thuyết, trong trường hợp đạt được thỏa thuận hòa bình, Ukraine có thể di chuyển phòng tuyến của nước này xa hơn về phía tây. Tất nhiên, vấn đề về địa hình bất lợi có thể nảy sinh và việc xây dựng tuyến phòng thủ sâu sẽ mất thời gian, ngay cả khi Ukraine có sự giúp đỡ của các nhà thầu dân sự và không phải làm việc dưới hỏa lực.

Tuy nhiên, lý thuyết là một chuyện và các nhà nghiên cứu cho rằng quân đội Ukraine sẽ không từ bỏ phía tây Donetsk mà không chiến đấu. 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố, Kiev sẽ bác bỏ bất kỳ đề xuất nào của Nga về việc từ bỏ khu vực Donbass để đổi lấy lệnh ngừng bắn. Ông Zelensky lập luận, vùng lãnh thổ phía đông này có thể được sử dụng làm bàn đạp cho các cuộc tấn công trong tương lai.