Vì sao công nghệ không theo kịp hỏa hoạn lịch sử Hong Kong?

Các chuyên gia cho rằng drone, xe thang siêu cao hay robot chữa cháy có thể hỗ trợ lực lượng cứu hỏa, nhưng biện pháp phòng ngừa vẫn là yếu tố quyết định để tránh lặp lại thảm kịch như vụ cháy tại khu dân cư Wang Fuk Court.

Máy bay không người lái và xe thang siêu cao mang lại nhiều kỳ vọng hỗ trợ hiệu quả trong việc chữa cháy. Ảnh: Scmp

Vụ cháy lan nhanh trên các tấm xốp và giàn giáo tre bao quanh bảy tòa nhà liền kề đã trở thành thảm họa lớn nhất tại Hong Kong trong nhiều thập kỷ. Thành phố với mật độ cao và các tòa nhà chọc trời dày đặc khiến công tác chữa cháy gặp nhiều khó khăn.

Từ năm 2000, Trung Quốc đã xây dựng gần 1.600 tòa nhà chọc trời, chiếm 60% tổng số trên thế giới. Cùng với tốc độ xây dựng nhanh, nhu cầu phát triển công nghệ chữa cháy cho môi trường đô thị dày đặc ngày càng cấp thiết.

Tại Trung Quốc, các nhóm nghiên cứu và lực lượng cứu hỏa đang thử nghiệm loạt thiết bị mới có khả năng chịu nhiệt, tìm kiếm đám cháy và tiếp cận tầng cao. Tuy vậy, các kỹ sư an toàn cháy và chuyên gia về cháy nổ cho rằng vụ hỏa hoạn ở Hong Kong vượt xa khả năng can thiệp của con người và công nghệ hiện tại.

Huang Xinyan, phó giáo sư tại Đại học Bách khoa Hong Kong (PolyU), nhận định các vụ cháy mặt ngoài tòa nhà trong 20 năm qua đều chỉ dừng lại khi nguồn nhiên liệu cháy hết chứ không phải nhờ biện pháp chữa cháy.

“Đã đến lúc ngừng phê phán chiến thuật chữa cháy. Về bản chất, đây là điều nằm ngoài khả năng của con người và công nghệ hiện nay,” ông nói, nhấn mạnh cần tập trung tìm hiểu nguyên nhân khiến ngọn lửa lan nhanh.

Asif Usmani, giáo sư ngành khoa học xây dựng và an toàn cháy tại PolyU, cho biết ở các khu vực đông đúc, xe cứu hỏa khó tiếp cận vị trí cháy và thiết bị bên ngoài chỉ với tới một độ cao nhất định. Ông lưu ý các tòa nhà bị cháy ở Hong Kong đang trong quá trình sửa chữa, sử dụng giàn giáo tre dễ bắt lửa và dẫn lửa lên cao.

Drone, xe thang siêu cao và công nghệ mới

Dự án nghiên cứu SureFire, do PolyU phối hợp cùng nhiều đơn vị thực hiện trong 6 năm, nhằm tìm giải pháp cho các vụ cháy trong đô thị dày đặc. Nhiều thành phố của Trung Quốc như Thâm Quyến và Thành Đô đã thử nghiệm thiết bị chữa cháy mới, gồm: drone mang chất chữa cháy, robot và thiết bị ảnh nhiệt hỗ trợ tìm kiếm cứu nạn, xe thang siêu cao

Xe thang của hãng Bronto Skylift (Phần Lan) có thể vươn đến độ cao 101 m (33 tầng) đã được đưa vào sử dụng tại Thâm Quyến và một số thành phố khác, với khả năng phun 3.800 lít nước mỗi phút. Tháng 12 năm ngoái, dòng xe này được dùng dập một vụ cháy xuất phát từ tầng 28 ở Thâm Quyến.

Trong khi đó, Hong Kong hiện chỉ có xe thang dưới 60 m, khiến việc chữa cháy từ bên ngoài “rất khó, thậm chí không thể”, theo chuyên gia chữa cháy Luo Mingchun. Các tuyến đường hẹp đặc trưng ở các đô thị như Hong Kong càng làm hạn chế khả năng tiếp cận.

Nhiều nơi khác trên thế giới, như Toronto (Canada), cũng đã trang bị xe thang Bronto Skylift cao 70 m.

Xinhua cho biết Thâm Quyến đã dùng drone kết nối dây tiếp điện trong diễn tập, có thể phun bọt hoặc nước lên cao 30 m, tải trọng lên tới 350kg, cùng khả năng hoạt động liên tục ở độ cao 200 m nhờ cấp nguồn qua dây nối.

Năm 2020, công ty EHang (Quảng Châu) giới thiệu mẫu máy bay chữa cháy tự động EHang 216F, bay cao 600 m, mang 150 lít bọt chữa cháy và 6 bom dập lửa.

Một dự án SureFire cũng đang phát triển công nghệ dự báo diễn biến của một vụ cháy và cảnh báo các mối nguy hiểm cho lính cứu hỏa.

Tuy vậy, các nhà nghiên cứu cho biết công nghệ hiện vẫn chưa đủ hoàn thiện để triển khai trực tiếp vào thực tế.

Phòng ngừa vẫn là quan trọng nhất

Các đội cứu hộ làm việc tích cực chữa cháy và rà soát các tòa nhà để tìm kiếm những người còn sống sót, cũng như đưa thi thể nạn nhân ra khỏi hiện trường. Ảnh: Reuters

Anwar Orabi, giảng viên kỹ thuật an toàn cháy tại Đại học Queensland (Australia), cảnh báo nhiều công nghệ chữa cháy được quảng bá rầm rộ nhưng chưa hiệu quả.

Ông cho rằng lực lượng cứu hỏa - những người trực tiếp sử dụng thiết bị - biết rõ công nghệ nào thực sự hữu ích: “Nhiều công nghệ chống cháy pin được giới thiệu, nhưng hầu hết đều không được áp dụng vì có thể gây hại nhiều hơn lợi. Nếu bạn hỏi lính cứu hỏa, có lẽ họ vẫn trả lời công cụ tốt nhất là vòi nước”.

Huang nhận định Hong Kong có hệ thống an toàn cháy thuộc nhóm tốt nhất thế giới, và vụ cháy Wang Fuk Court là “trường hợp ngoại lệ”.

Ông cho rằng nếu chính quyền quyết định phá dỡ và xây lại khu nhà, có thể lắp đặt hệ thống chữa cháy thông minh hiện đại, cảm biến và mô hình “bản sao kỹ thuật số” để giám sát tòa nhà theo thời gian thực.

“Như vậy mọi rủi ro cháy nổ sẽ được phát hiện nhanh chóng, và lực lượng cứu hỏa bên ngoài cũng nắm rõ tình hình bên trong để chuẩn bị tốt hơn,” ông nói.

Hậu quả lâu dài với ngành bất động sản

Thảm kịch Wang Fuk Court được dự báo sẽ tác động lớn đến thị trường bất động sản vốn đắt đỏ hàng đầu thế giới.

Giới phân tích nhận định các chủ đầu tư có thể phải chịu chi phí lớn trong dài hạn khi sự giám sát gia tăng. Cảnh sát cho biết nguyên nhân vụ cháy có thể xuất phát từ sử dụng vật liệu không an toàn, làm dấy lên khả năng áp dụng các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt hơn trong toàn ngành.

Thảm họa Grenfell Tower tại Anh năm 2017 được nhắc lại như một tiền lệ đáng chú ý. Khi đó, chính phủ Anh đã yêu cầu các chủ đầu tư và công ty xây dựng đóng góp tài chính để bảo vệ người thuê nhà và “sửa lại hệ thống cho tương lai”.

Những vụ cháy lớn từng định hình lại thị trường bất động sản Hong Kong. Sau vụ cháy ở khu ổ chuột năm 1953 khiến gần 60.000 người mất nhà, chính quyền thuộc địa Anh khi đó đã triển khai chương trình nhà ở công cộng. Thảm kịch tại Wang Fuk Court - nơi có hơn 4.600 cư dân sinh sống - có thể thúc đẩy Trưởng đặc khu Hong Kong Lý Gia Siêu (John Lee) đẩy mạnh mục tiêu then chốt của ông: cung cấp thêm nhà ở giá rẻ.

Hong Kong đã ngừng xây dựng nhà ở công cộng tạm thời từ thập niên 1990, nhưng giá nhà leo thang liên tục khiến dư luận ngày càng kêu gọi khôi phục chương trình này. Ông Lee từng bày tỏ ủng hộ mô hình “nhà ở công cộng nhẹ”, song nỗ lực giải quyết khủng hoảng nhà ở của chính quyền từ lâu bị cản trở bởi vấn đề phân bổ đất đai và lo ngại rằng nguồn cung tăng thêm sẽ ảnh hưởng đến thị trường nhà ở tư nhân - nơi giá đạt đỉnh vào năm 2019.

Quy mô thiệt hại tại Wang Fuk Court được dự báo sẽ tạo nên bước ngoặt trong cách Hong Kong ứng xử với vấn đề nhà ở, buộc thành phố phải đánh giá lại ưu tiên xã hội và định hình lại thị trường bất động sản trong tương lai.