Vesak 2025: Nguồn gốc xá lợi Phật được tôn trí ở chùa Thanh Tâm để chiêm bái

Mấy ngày qua, người dân khắp nơi đổ về chùa Thanh Tâm chiêm bái xá lợi Phật được cung thỉnh từ Ấn Độ. Xá lợi này được tìm thấy thế nào, xác định là xá lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ra sao?

Sau lễ khai mở xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni tại chùa Thanh Tâm (H.Bình Chánh, TP.HCM) vào sáng 3.5, người dân từ khắp mọi miền đất nước đổ về chiêm bái. Trong 2 ngày qua, có những thời điểm dòng người xếp hàng chờ dài đến 3 - 4 km, có người xếp hàng từ 2 giờ sáng để vào chiêm bái xá lợi Phật.

Từ cuộc khai quật khảo cổ

Đại diện Ủy ban tổ chức quốc gia đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc 2025 cho biết, xá lợi Phật đang tôn trí để người dân chiêm bái ở chùa Thanh Tâm được khai quật tại Nagarjunakonda, bang Andhra Pradesh, Ấn Độ, trong các cuộc khai quật khảo cổ do A.H. Longhurst dẫn đầu từ năm 1927 đến 1931.

Xá lợi này bao gồm các mảnh xương nhỏ được đặt trong hộp vàng, cùng với hoa vàng, ngọc trai và đá quý, tất cả được bảo quản trong một hộp bạc.

Sau khi khai quật, xá lợi được trao tặng cho Hội Mahabodhi của Ấn Độ vào ngày 27.12.1932. Xá lợi sau đó được tôn trí tại chùa Mulagandha Kuti Vihara ở Sarnath, bang Uttar Pradesh, một địa điểm linh thiêng nơi Đức Phật giảng bài chân lý đầu tiên.

Vào ngày 30.4.2025, xá lợi được cung thỉnh từ Sarnath đến Viện bảo tàng quốc gia Ấn Độ ở New Delhi. Ngày 1.5.2025, xá lợi Phật được vận chuyển từ New Delhi đến TP.HCM bằng máy bay quân sự của Không quân Ấn Độ. Hộ tống xá lợi Phật từ Ấn Độ đến Việt Nam có Bộ trưởng Các vấn đề Nghị viện và Dân tộc Thiểu số Ấn Độ Kiren Rijiju, Bộ trưởng Du lịch và Văn hóa bang Andha Pradesh - ông Kandula Durgesh, cùng các vị cao tăng và quan chức cấp cao Ấn Độ.

Khi chuyên cơ quân sự đáp sân bay Tân Sơn Nhất, trong không khí trang nghiêm, xúc động, Đức Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam - đại lão hòa thượng Thích Trí Quảng cùng trưởng lão hòa thượng Thích Thiện Nhơn, chư tôn đức và lãnh đạo chính phủ hai nước đã cung nghinh xá lợi.

Xá lợi được CSGT dẫn đoàn trang trọng, như dẫn đoàn một nguyên thủ quốc gia đến Việt Nam, qua các cung đường của TP.HCM về Học viện Phật giáo Việt Nam. Phật tử xếp hàng cung nghinh xá lợi dọc khắp học viện, nhiều người bật khóc vì xúc động - với phật tử, thấy xá lợi của Đức Phật như thấy được ngài hiện diện ngay trước mặt.

Ngày 2.5, xá lợi Phật được tôn trí tại chùa Thanh Tâm, mở đầu cho hành trình chiêm bái tại Việt Nam nhân dịp đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc 2025. Sau đó, xá lợi sẽ được tôn trí tại núi Bà Đen (Tây Ninh) từ ngày 9 - 13.5, chùa Quán Sứ (Hà Nội) từ ngày 14 - 18.5 và chùa Tam Chúc (Hà Nam) từ ngày 18 - 21.5.

Hành trình này không chỉ là sự kiện tôn giáo trọng đại mà còn là cầu nối văn hóa, tăng cường mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Ấn Độ, đồng thời lan tỏa thông điệp từ bi và hòa bình của Đức Phật đến cộng đồng quốc tế.

Xác định xá lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni thế nào?

Thượng tọa Thích Trí Chơn, Phó trưởng ban Văn hóa Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho biết, rất khó để xác định được xá lợi ở những nơi khác, nhưng riêng xá lợi Đức Phật mà Ấn Độ đồng ý để Việt Nam cung thỉnh nhân đại lễ Vesak 2025 là bảo vật quốc gia của Ấn Độ.

Thời điểm xá lợi được các nhà khảo cổ tìm thấy, các nhà khoa học, y học đã vào cuộc giám định, thử ADN, chứng minh rằng xá lợi đó thuộc dòng họ Sakya - dòng họ Thích Ca, có từ khoảng 2.000 năm trước.

Quay ngược dòng thời gian, khi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập niết bàn, các đệ tử đã thực hiện lễ trà tỳ tại Kushinagar nhưng nhiều phần xương, xá lợi còn lại. Các bộ tộc thời điểm đó đều tranh giành vì muốn được thờ xá lợi của ngài, nhưng sau đó thỏa hiệp, quyết định chia đều xá lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni cho 8 quốc gia.

Qua nhiều thăng trầm của lịch sử, có thời điểm, các tháp thờ xá lợi bị tàn phá, đổ hết xuống sông Hằng. Sau này, các nhà khoa học khai quật được ở nhiều vùng khác nhau. Với những dòng chữ khắc trên các hộp, các nhà khoa học đã giải mã, y học đồng thời vào cuộc xác định ADN để khẳng định có phải là xá lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni hay không.

Đại diện Ủy ban tổ chức quốc gia đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc 2025 cũng cho biết, Ấn Độ công bố xá lợi Phật là quốc bảo nên thủ tục để đưa xá lợi Phật ra nước ngoài cũng như thủ tục đưa nguyên thủ ra nước ngoài.

Ấn Độ đã qua tiền trạm 3 lần để hướng dẫn Việt Nam các biện pháp an ninh, an toàn, hướng dẫn nhiệt độ phòng tôn trí xá lợi không quá 22^oC, độ ẩm không cao hơn 55%. Tại chùa Thanh Tâm có 60 camera an ninh, 2 đội an ninh, mỗi đội ở một phòng quan sát riêng để đề phòng rủi ro. Phòng an toàn cũng được bố trí sẵn, để khi có sự cố xảy ra thì xá lợi được thỉnh đưa vào phòng an toàn,

Với phật tử, xá lợi Phật xuất hiện ở đâu là xem như Đức Phật đang quang lâm, hiện hữu ở đó. Do vậy, những ngày qua, phật tử khắp nơi đã nhẫn nại xếp hàng để được tận mắt chiêm bái, được gần năng lượng từ bi của Đức Thế tôn.