Ước mơ thay đổi giáo dục vùng biên từ những ngôi trường nội trú

Với tổng mức đầu tư hơn 1.200 tỉ đồng, 7 trường nội trú liên cấp sắp được xây dựng tại các xã biên giới tỉnh Gia Lai hứa hẹn sẽ giúp thay đổi bộ mặt giáo dục vùng biên, mang lại cơ hội vươn lên cho hàng ngàn học sinh đồng bào dân tộc thiểu số.

NHU CẦU CẤP THIẾT VỀ MÔ HÌNH TRƯỜNG phổ thông nội trú

Trên những con đường ngoằn ngoèo dẫn vào các xã biên giới của tỉnh Gia Lai, tiếng cười nói của trẻ em vang vọng từng buổi sáng, như bầy chim ríu rít gọi nhau đến trường. Đằng sau những tiếng nói cười trong trẻo ấy là câu chuyện về khát khao học tập của hàng ngàn em nhỏ dân tộc thiểu số, và ước mơ về những ngôi trường hiện đại sắp trở thành hiện thực.

Theo số liệu mới nhất từ Sở GD-ĐT tỉnh Gia Lai, tại 7 xã biên giới Ia Dom, Ia Nan, Ia Pnôn, Ia O, Ia Chia, Ia Mơ và Ia Púch hiện có hơn 10.000 học sinh (HS), trong đó HS dân tộc thiểu số chiếm hơn 50%. Con số này không chỉ phản ánh quy mô giáo dục tại vùng biên mà còn cho thấy tầm quan trọng của việc đầu tư phát triển giáo dục cho đồng bào các dân tộc.

Dù có quy mô lớn, với những trường có đến 62 lớp học như tại xã Ia O (2.223 HS) hay Ia Chía (53 lớp, 1.552 HS) nhưng cơ sở vật chất tại các xã biên giới này còn nhiều bất cập. Các trường học hiện tại không có chức năng nội trú, bán trú, trong khi nhu cầu HS cần được chăm sóc tại trường lên đến hàng ngàn em. Nơi ở của giáo viên chủ yếu là các phòng cũ, trưng dụng lại, một số đã hư hỏng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy mà còn tác động trực tiếp đến đời sống của những giáo viên tận tụy nơi vùng biên.

Đặc biệt, việc không có nhà ở cho HS đã trở thành một rào cản lớn. Nhiều em HS dân tộc thiểu số phải đi bộ quãng đường xa để đến trường, hoặc phải bỏ học do gia đình không có điều kiện đưa đón, vì cha mẹ các em thường phải đi làm rẫy cả ngày.

Những điều này cho thấy nhu cầu cấp thiết về mô hình trường phổ thông nội trú.

Ông Nguyễn Đình Tiến, Phó chủ tịch UBND xã Ia Dom, cho biết: "Ngôi trường sắp xây dự kiến nằm trên diện tích đất khoảng 7 ha, cách trụ sở UBND xã tầm 1 km, đủ chỗ cho khoảng 1.400 HS. Với quy định học 2 buổi/ngày, trường lớp cũng như giáo viên hiện chưa đủ. Việc có thêm ngôi trường mới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy và học vùng biên, không chỉ ở xã chúng tôi mà còn ở 6 xã khác".

TẠO CÚ HÍCH CHO GIÁO DỤC VÙNG BIÊN

Tỉnh Gia Lai đã quyết định khởi công xây dựng 7 trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - THCS trong năm 2025, với tổng mức đầu tư hơn 1.200 tỉ đồng; đưa vào sử dụng ngay trong năm học tới.

Theo kế hoạch được phê duyệt, các trường mới sẽ thiết kế theo quy chuẩn của Bộ GD-ĐT, bao gồm đầy đủ các hạng mục phục vụ giảng dạy, học tập, chăm sóc và rèn luyện toàn diện cho HS. Đây sẽ là những ngôi trường hiện đại, đáp ứng được nhu cầu nội trú và bán trú cho hàng ngàn em HS.

Điểm đặc biệt của dự án này là việc tích hợp nhiều cấp học trong cùng một khuôn viên trường, tạo ra mô hình "trường liên cấp" tiết kiệm và hiệu quả. HS có thể học từ bậc tiểu học đến THCS tại cùng một địa điểm, giảm thiểu việc di chuyển và tạo sự ổn định trong quá trình học tập.

Thừa lệnh Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, ngày 17.9, ông Lâm Hải Giang, Phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, đã có công văn chỉ đạo các cơ quan liên quan phải hoàn tất công tác chuẩn bị đầu tư để khởi công trong năm 2025 và hoàn thành đưa vào sử dụng trước tháng 9.2026. Đây là lịch trình khá gấp rút, thể hiện tính cấp bách của nhiệm vụ.

Dự án xây dựng các trường nội trú tại khu vực biên giới không chỉ đơn thuần là việc xây dựng cơ sở vật chất. Đây được xem là cuộc cách mạng thực sự trong giáo dục vùng biên giới, mang lại nhiều ý nghĩa sâu xa. Đó là giải quyết được bài toán về khoảng cách địa lý - rào cản lớn nhất với giáo dục vùng biên. Khi có nơi ở tại trường, HS có thể tập trung vào việc học mà không phải lo lắng về việc đi lại hằng ngày.

Mô hình trường nội trú sẽ tạo ra môi trường giáo dục toàn diện, nơi HS không chỉ được học các môn văn hóa mà còn được rèn luyện kỹ năng sống, phát triển nhân cách trong môi trường tập thể. Dự án này sẽ tạo ra sức lan tỏa tích cực cho toàn bộ vùng biên giới. Khi các em được học hành đầy đủ, được tiếp cận với giáo dục chất lượng, sẽ trở thành những mầm non tri thức, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế - xã hội của quê hương.

THÁCH THỨC ĐI CÙNG CƠ HỘI

Tuy nhiên, việc thực hiện dự án cũng gặp không ít thách thức. Quá trình chuẩn bị đầu tư, điều chỉnh quy hoạch, bố trí quỹ đất và xử lý tài sản công tại các xã biên giới không phải đơn giản. Đặc biệt, việc xây dựng các chế độ chính sách phù hợp cho HS và giáo viên vùng biên giới cũng đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng.

Song những thách thức này cũng mở ra cơ hội lớn. Khi các trường nội trú đi vào hoạt động sẽ trở thành những trung tâm giáo dục hiện đại, thu hút đội ngũ giáo viên giỏi về công tác. Từ đó sẽ nâng cao chất lượng giáo dục tổng thể của vùng.

Khi tiếng trống trường vang lên tại những ngôi trường hiện đại này, đó sẽ là âm thanh của hy vọng, của tương lai tươi sáng cho hàng ngàn em nhỏ dân tộc thiểu số.