Ung thư đại tràng ở người trẻ tăng báo động, chuyên gia chỉ ra lý do

Một nghiên cứu trên JAMA Oncology cho thấy nhóm tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến có nguy cơ xuất hiện polyp tiền ung thư trước tuổi 50 cao hơn đáng kể.

Thực phẩm siêu chế biến vốn giàu calo rỗng, đường, muối, tinh bột tinh chế và nhiều phụ gia công nghiệp. Ảnh: Freepik.

Tỷ lệ ung thư đại trực tràng ở người trẻ đang tăng với tốc độ đáng báo động trên toàn cầu, đặc biệt tại Mỹ, khiến giới chuyên môn nỗ lực tìm kiếm lời giải. Cùng thời điểm, thực phẩm siêu chế biến đã len vào gần như mọi bữa ăn của người dân hiện đại.

Một nghiên cứu vừa công bố trên JAMA Oncology, được đánh giá là một trong những nỗ lực đầu tiên đi thẳng vào mối liên hệ giữa hai xu hướng này, đã góp thêm một mảnh ghép quan trọng cho bức tranh dịch tễ ngày càng phức tạp.

Theo dõi hơn 29.000 nữ y tá trong 13 năm, nhóm nghiên cứu ghi nhận những người tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến nhất, trung bình gần 10 khẩu phần mỗi ngày, có nguy cơ phát hiện polyp đại trực tràng trước tuổi 50 cao hơn 45% so với nhóm ăn ít nhất. Những khẩu phần này chủ yếu là bánh mì và bữa sáng công nghiệp, các loại nước sốt và đồ uống có đường hoặc chứa chất tạo ngọt nhân tạo.

"Dù chưa thể khẳng định mối quan hệ nhân - quả, tôi cho rằng kết quả trên cho thấy vai trò không thể bỏ qua của chế độ ăn trong làn sóng ung thư đại trực tràng khởi phát sớm", Andrew Chan, tác giả nghiên cứu, chia sẻ.

Theo các chuyên gia, thực phẩm siêu chế biến vốn giàu calo rỗng, đường, muối, tinh bột tinh chế và nhiều phụ gia công nghiệp, nhưng lại thiếu hụt chất xơ - yếu tố thiết yếu cho hệ vi sinh đường ruột. Sự mất cân bằng này có thể làm suy yếu lớp bảo vệ niêm mạc, thúc đẩy viêm mạn tính và tạo điều kiện cho tổn thương tiền ung thư hình thành.

Loại thực phẩm này cũng thường được nhắc đến như một trong những thủ phạm góp phần gia tăng đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch, tình trạng béo phì và viêm mạn tính, tăng nguy cơ mắc thư.

Dù nghiên cứu mang tính quan sát và vẫn tồn tại hạn chế như việc người tham gia tự khai báo chế độ ăn, hay sự thay đổi trong công thức thực phẩm qua nhiều thập kỷ, mối liên hệ giữa ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến và nguy cơ xuất hiện polyp đại trực tràng sớm vẫn duy trì vững sau khi đã điều chỉnh hàng loạt yếu tố nguy cơ khác.

Andrew Chan nhấn mạnh việc ưu tiên thực phẩm tươi, nguyên bản từ tự nhiên, cùng thói quen đọc kỹ nhãn thành phần để nhận diện natri và phụ gia ẩn trong sản phẩm. Cần lưu ý, polyp đại trực tràng thường âm thầm, không gây triệu chứng, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi khối u đã đủ lớn gây chảy máu đường tiêu hoá. Các tổ chức y khoa quốc tế khuyến cáo tầm soát từ 45 tuổi, hoặc sớm hơn với người có yếu tố nguy cơ.