Ukraine đề xuất các nước EU trích ra một phần GDP hỗ trợ Kiev

(Dân trí) - Ukraine đề xuất các quốc gia thành viên EU trích một phần cố định GDP để hỗ trợ trực tiếp cho lực lượng vũ trang nước này.

Đề xuất được đưa ra trong bối cảnh các lãnh đạo EU cam kết tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Kiev, bất chấp sự thay đổi chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đang theo đuổi vai trò trung gian hòa giải cho một thỏa thuận ngừng bắn.

Theo bài đăng trên Facebook hôm 22/5, Bộ trưởng Tài chính Ukraine Serhiy Marchenko đã trình bày đề xuất này tại cuộc họp các bộ trưởng tài chính G7 tổ chức trong tuần này tại Canada.

"Điều chúng tôi đề xuất là các đối tác cùng tham gia tài trợ cho Lực lượng Vũ trang Ukraine, qua đó tích hợp hiệu quả lực lượng này vào cấu trúc phòng thủ của châu Âu", ông viết.

Cho đến nay, EU vẫn chưa tài trợ trực tiếp cho quân đội Ukraine, nhưng các quốc gia thành viên cung cấp vũ khí và các hỗ trợ khác thông qua các chương trình quốc gia và các gói hỗ trợ rộng hơn của EU.

Đề xuất của ông Marchenko là các nước châu Âu sẽ dùng ngân sách từ GDP để đóng góp trực tiếp cho lực lượng vũ trang Ukraine. 

"Tôi tin rằng quyết định này có một số lợi thế chiến lược cho Ukraine, bao gồm duy trì sự ổn định tài chính vào năm 2026 và sau đó. Và đối với EU là sự bảo vệ trước cuộc tấn công tiềm tàng của Nga. Rốt cuộc, quân đội Ukraine có tất cả kinh nghiệm cần thiết cho việc này", ông giải thích về đề xuất. 

Ông Marchenko nhấn mạnh rằng chi phí này "chỉ chiếm một phần nhỏ trong GDP của EU" và có thể phân bổ giữa các quốc gia sẵn sàng tham gia sáng kiến. Kiev muốn triển khai chương trình mới từ năm 2026. Theo đề xuất của Ukraine, các khoản đóng góp sẽ được tính vào mục tiêu chi tiêu quốc phòng của từng nước trong liên minh quân sự NATO.

Lời kêu gọi của ông Marchenko được đưa ra trong bối cảnh Ukraine đang đối mặt với áp lực tài khóa ngày càng tăng và triển vọng hỗ trợ từ nước ngoài chưa rõ ràng.

Hồi đầu tuần, nghị sĩ Yaroslav Zheleznyak cho biết ngân sách năm 2025 của Ukraine đang thiếu hụt từ 400-500 tỷ hryvnia (tương đương 9,6-12 tỷ USD) để tài trợ cho quân đội.

Nghị sĩ Nina Yuzhanina cảnh báo rằng mức độ hỗ trợ quân sự hiện đang ở mức báo động, đồng thời kêu gọi cắt giảm sâu chi tiêu trong nước để chuyển hướng nguồn lực cho quốc phòng.

Tình trạng nợ công gia tăng cũng khiến nhiều bên lo ngại. Tổng nợ quốc gia Ukraine hiện đã lên gần 171 tỷ USD, trong đó nợ công tiệm cận mức 100% GDP. Hồi đầu tháng này, ông Marchenko tuyên bố Ukraine sẽ không thể trả nợ cho các chủ nợ nước ngoài trong vòng 30 năm tới, nhưng vẫn có kế hoạch tiếp tục vay thêm.

Từ khi xung đột với Nga leo thang vào năm 2022, Ukraine đã nhận được hàng chục tỷ USD viện trợ quân sự, tài chính và nhân đạo từ Mỹ, EU và các nhà tài trợ khác. Tuy nhiên, cách tiếp cận của Brussels đã vấp phải chỉ trích từ một số thành viên EU, trong đó có Hungary và Slovakia.

Về phía Mỹ, nhà tài trợ lớn nhất của Ukraine, chính quyền ông Trump đã chuyển hướng bằng cách ký một thỏa thuận tài nguyên với Kiev nhằm thu hồi phần hỗ trợ tài chính.

Theo thỏa thuận do ông Trump thúc đẩy, Mỹ được quyền tiếp cận ưu đãi đối với nguồn tài nguyên khoáng sản của Ukraine, nhưng không đưa ra bất kỳ cam kết an ninh nào.

Tổng thống Trump, người nhiều lần kêu gọi nhanh chóng giải quyết xung đột, đã cam kết sẽ đứng ra trung gian hòa giải thay vì tiếp tục mở rộng nỗ lực hỗ trợ quân sự.

Nhiều nghị sĩ Ukraine cảnh báo rằng gói viện trợ quân sự được phê duyệt dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden sẽ cạn kiệt vào mùa hè này, và hiện chưa có cuộc đàm phán nào về các gói viện trợ tiếp theo từ Mỹ.

Nga liên tục lên án các đợt chuyển giao vũ khí của phương Tây cho Ukraine, cho rằng hành động này chỉ kéo dài cuộc xung đột mà không thay đổi được kết cục, đồng thời trở thành gánh nặng kinh tế bổ sung cho người dân đóng thuế tại các quốc gia viện trợ.