U40 mất trắng 500 triệu vì vội vàng khởi nghiệp sau 'bão sa thải'

Từng là quản lý cấp trung tại một công ty công nghệ ở Hà Nội, anh Nguyễn Đức (36 tuổi) rơi vào cảnh thất nghiệp khi công ty giải thể cuối năm 2023. Không muốn quay lại làm thuê, anh quyết định dùng 500 triệu đồng tiết kiệm để mở công ty riêng, kỳ vọng tận dụng các mối quan hệ cũ để tìm kiếm dự án.

Anh Đức vạch ra kế hoạch, đặt trụ sở tại nhà để tiết kiệm chi phí, thuê dịch vụ kế toán, pháp lý bài bản. Tuy nhiên, chỉ sau nửa năm, thực tế phũ phàng khiến anh "vỡ mộng". Đối tác cũ không còn ngân sách do thị trường kinh tế chững lại, khách hàng mới khó tiếp cận, trong khi công ty của anh thiếu hệ thống bán hàng và chiến lược truyền thông rõ ràng.

Anh Đức kiệt quệ khi thất bại ở độ tuổi gần 40, được cho là "chín muồi" trong sự nghiệp.

"Tôi đặt quá nhiều kỳ vọng vào một nhóm khách hàng cố định mà không có phương án mở rộng hay dự phòng. Doanh thu gần như bằng 0, nhưng chi phí thì vẫn cần chi trả", anh nói.

Sau gần một năm cầm cự, anh Đức buộc phải giải thể "đứa con" tâm huyết. Thất bại khiến anh suy sụp nhiều tháng vì toàn bộ vốn liếng tích lũy đã "đội nón ra đi".

Trường hợp của anh Đức không phải là cá biệt. Không ít lao động trung niên chọn khởi nghiệp sau khi bị sa thải, nhưng thiếu kinh nghiệm dẫn đến trắng tay. "Cú tát" từ thực tế cho họ nhiều bài học.

Cú trượt

Đầu năm 2024, anh Võ Đức Dũng (38 tuổi, Nghệ An) rời vị trí quản lý giáo viên tiếng Anh tại một trung tâm ngoại ngữ sau đợt cắt giảm nhân sự. Anh gặp khó khăn khi tìm việc mới do thị trường tuyển dụng thu hẹp, mức lương đề xuất không tương xứng với năng lực và kinh nghiệm. Sau vài tháng loay hoay, anh thử rẽ hướng.

Được hai người bạn gợi ý, anh Dũng góp 170 triệu đồng, cùng bạn huy động hơn nửa tỷ đồng bắt đầu sự nghiệp làm YouTuber với ý tưởng nấu ăn đồng quê. Cả nhóm thuê một khu đất hoang sơ, đầu tư máy quay, đạo cụ và phân chia công việc: anh Dũng nấu ăn kiêm diễn chính, một người quay và thành viên còn lại lo hậu kỳ, dựng video. Họ kỳ vọng sớm có nhãn hàng tài trợ sau vài clip đầu tiên.

Tuy nhiên, thực tế không màu hồng. Quay hình ngoài trời phụ thuộc vào thời tiết, mỗi video mất 3-4 ngày để hoàn thành. Nhóm chưa quen phối hợp, liên tục phát sinh tranh cãi. Sau sản phẩm thứ 4, một đợt bão lớn khiến địa điểm quay tan hoang.

"Bất đồng leo thang, nhóm tan rã, bạn bè cũng dần xa cách. Tôi nhiều đêm thức trắng vì nghĩ tới tương lai và ám ảnh hai chữ thất bại", anh Dũng trải lòng.

Cơn bão khiến mọi thứ tan hoang, nhóm bạn của anh Dũng cũng chấm dứt hợp tác.

Từng làm nhân viên ngân hàng, chị Phạm Liên (38 tuổi, TP.HCM) buộc phải nghỉ việc sau đợt cắt giảm nhân sự cuối năm 2023. Là mẹ đơn thân, chị xoay xở tìm cách kiếm tiền vì trợ cấp thất nghiệp dần cạn kiệt.

Chị Liên thử sức kinh doanh online mặt hàng mẹ và bé. Bỏ ra số vốn 50 triệu đồng, chị nhập từng lô hàng nhỏ, chủ yếu từ các chợ đầu mối và sàn thương mại điện tử, hy vọng tránh được rủi ro tồn hàng đồng thời duy trì dòng tiền ổn định.

Nhưng sau vài tháng, lượng đơn hàng nhỏ giọt, chủ yếu là khách quen và người thân giới thiệu. Do không có chiến lược rõ ràng, doanh thu không đủ cho chị Liên bù lại số vốn ban đầu. Không chỉ vậy, tài khoản của chị liên tục bị khóa vì vi phạm chính sách nền tảng.

Chị Liên từng chán nản vì 2 lần "bay kênh" khi kinh doanh online trên nền tảng số.

Lần đầu, chị Liên kháng nghị thành công. Tuy nhiên đến lần 2, kênh của chị bị mất vĩnh viễn. Lý do là khách giao dịch bằng số điện thoại trong tin nhắn.

"'Bay kênh' là điều tệ nhất với người làm việc trên nền tảng số”, chị bộc bạch.

Cũng đột ngột thất nghiệp ở độ tuổi U40, chị Nguyễn Hà (37 tuổi, Quảng Ninh) không tránh khỏi hoang mang, nhưng buộc phải nhanh chóng tìm hướng đi mới để duy trì cuộc sống.

Có trong tay khoản tiết kiệm 300 triệu đồng, chị Hà quyết định khởi nghiệp bằng việc mở cửa hàng bánh mì. Mỗi ngày, chị dậy từ 4h sáng chuẩn bị nguyên liệu, bắt đầu bán từ 6h.

Những lúc đông khách, chị Hà quay cuồng bán hàng, nhưng cũng nhiều hôm ế ẩm, bán không nổi 10-15 ổ bánh, chị phải mang đồ tồn về cho gia đình hoặc biếu hàng xóm. Những ngày như thế, chị lỗ 200.000-300.000 đồng tiền nguyên liệu, chưa kể công sức bỏ ra.

Sau gần 2 tháng vật lộn, chị Hà quyết định dẹp tiệm. "Chưa nói đến hàng bán ế ẩm, việc phải dậy sớm, thức khuya liên tục khiến tôi mệt mỏi, không có thời gian chăm sóc gia đình", chị bộc bạch.

Vực dậy

Rút khỏi dự án làm YouTuber, anh Đức Dũng trở lại với chuyên môn tiếng Anh. Anh nhận dạy kèm cho học sinh trong xóm, đồng thời tìm lớp gia sư tại nhà cho học sinh tiểu học và cấp hai. Việc dạy học giúp anh có dòng tiền ổn định, dần ổn định lại tinh thần sau cú vấp khởi nghiệp.

Thay vì mạo hiểm, anh Dũng chọn cách làm chậm mà chắc: xây dựng lại danh tiếng bằng dạy học chất lượng, nhờ đó học sinh truyền tai nhau, phụ huynh tin tưởng giới thiệu thêm. Hiện tại, ngoài việc dạy học, anh vẫn giữ liên lạc với một số cộng đồng làm nội dung số để học hỏi thêm về thị trường sáng tạo.

"Nếu có cơ hội và người đồng hành phù hợp, tôi vẫn sẵn sàng quay lại làm nội dung, nhưng lần tới phải chuẩn bị kỹ hơn, cả về kỹ năng lẫn tâm thế", anh chia sẻ.

Không ít lao động trung niên thất bại khi rẽ hướng sau cú sốc mất việc. Ảnh minh họa: Pexels.

Quyết định làm lại từ đầu, chị Phạm Liên đăng ký một khóa học TikTok bài bản để hiểu rõ cách xây dựng kênh, quay dựng và đưa nội dung lên xu hướng. Chị và con gái lập tài khoản mới với nội dung đồng hành cùng con học bài.

Từ video thứ 5, kênh của chị Liên bắt đầu có dấu hiệu tích cực khi lên xu hướng, đạt hơn 10.000 lượt theo dõi sau vài tháng. Một số nhà xuất bản sách liên hệ đề nghị hợp tác review, nhưng chị không nhận ồ ạt mà lựa chọn kỹ càng, chỉ nhận những đầu sách phù hợp với trình độ của con.

Từ những buổi livestream giới thiệu sách, chị Liên bắt đầu có thêm thu nhập. Mỗi cuốn sách bán ra, chị nhận được 10% hoa hồng. "Có hôm chỉ vài chục người xem, cũng có ngày may mắn có tới vài trăm người. Số tiền kiếm được từ 2-3 triệu ban đầu, giờ lên 15-17 triệu/tháng", chị nói.

Dù vất vả, chị Liên cảm thấy công sức bỏ ra được đền đáp. Số tiền kiếm được đủ để hai mẹ con chị trang trải cuộc sống.

Chị Liên kiếm được 16 triệu tiền hoa hồng cho 22 ngày đầu tháng 6 nhờ livestream bán hàng trên nền tảng số.

Sau khi đóng quán bánh mì, chị Nguyễn Hà bàn bạc cùng chồng chuyển hướng sang mở tiệm tạp hoá nhỏ tại nhà. Vợ chồng chị đầu tư 500 triệu đồng, gồm 200 triệu do hai bên gia đình hỗ trợ, còn lại là tiền tích cóp.

Không mất chi phí thuê mặt bằng, chị Hà tận dụng gian tầng một để bày hàng, vừa tiết kiệm chi phí vừa thuận tiện trông con, quán xuyến việc nhà.

Thời gian đầu, cửa hàng chủ yếu phục vụ hàng xóm xung quanh. Lãi mỗi ngày chỉ vài trăm nghìn đồng, có hôm thấp hơn tiền đi chợ.

"Bán tạp hóa không vội vã, khách tới đều đặn, có lúc rảnh còn tranh thủ gấp đồ, nấu cơm", chị Hà nhận xét. So với việc dậy từ 4h sáng, đứng suốt 12 tiếng một ngày khi bán bánh mì, công việc hiện tại cho chị cảm giác dễ thở hơn.

Về phía anh Nguyễn Đức, sau thất bại trong việc mở công ty, anh dành thời gian nhìn lại, tự đánh giá khả năng vận hành, hoạch định chiến lược và quản trị rủi ro còn non nớt của bản thân.

Để có tiền nuôi sống gia đình, anh Đức trở lại làm thuê cho một công ty công nghệ, đồng thời nhận thêm dự án freelance sau giờ làm. Anh coi giai đoạn này là bước đệm để tích lũy kinh nghiệm và vốn liếng, mở rộng mạng lưới, từ đó chuẩn bị kỹ hơn để vài năm nữa quay lại khởi nghiệp.

"Thất bại giúp tôi tỉnh táo. Làm gì cũng cần tính đường dài, không thể vội vàng", anh chia sẻ.