Từ vỡ nợ thành chủ trang trại ốc bươu

Giữa cánh đồng chiêm trũng ở xã Bình Minh, trước đây thuộc huyện Yên Thành, trang trại ốc bươu đen rộng 3,5 ha của anh Trần Quý Bảo, 45 tuổi, trải rộng với hàng chục ao hồ, xung quanh bờ phủ kín cây cỏ. Khoảng 7 năm trước, nơi này là đầm lầy hoang hóa, gia đình chủ nhân nợ nần chồng chất.

Anh Bảo tuổi trẻ lận đận, trải qua nhiều nghề mưu sinh. Vợ chồng anh từng 10 năm làm nghề bán ống trúm tre dùng để bẫy lươn. Khi lươn đồng bắt đầu ít đi, các gia đình chuyển sang nuôi lươn, anh Bảo cùng vợ Phan Thị Lợi mở quán kinh doanh cà phê, karaoke... nhưng đều thua lỗ.

Năm 2018, anh Bảo vay mượn, dồn hết tiền của cùng một chủ thầu sang Lào làm mỏ đá. Do không tìm hiểu kỹ quy trình, sau vài tháng, anh Bảo mới biết nhà chức trách sở tại đã có quy định cấm xuất khẩu đá, hàng làm ra tồn kho.

"Thời điểm này mẹ bị tai biến, bố qua đời vì ung thư phổi, con trai út mắc bệnh phải đi bệnh viện liên miên. Không nghề, không vốn, nợ cả gốc lẫn lãi 1,5 tỷ đồng, cuộc sống gia đình tôi bế tắc chưa từng thấy", anh Bảo kể.

Trong khi chồng loay hoay tìm phương hướng, chị Phan Thị Lợi từng tính chuyện đưa cả nhà vào miền Nam làm thuê. Anh Bảo nghe ý định thì khuyên vợ ở lại, đi làm thuê chỉ đủ ăn, nuôi con đi học còn khó chứ không nói việc đến trả nợ. Được bố mẹ để lại cho căn nhà xây kiên cố cùng đầm lầy rộng một hecta, anh Bảo dự tính trước mắt sẽ nuôi cá và gia súc, đồng thời bán nhà trả nợ.

"Bán nhà xong tôi dự định dựng túp lều nhỏ ở tạm. Ngoài trả nợ một phần, số còn lại dùng để cải tạo hồ, mua thức ăn phát triển mô hình vườn ao chuồng", anh Bảo nhớ lại kế hoạch được vợ chồng vạch ra hồi cuối năm 2018.

Cùng lúc, anh Bảo được bà cô chuyên buôn hàng đặc sản đồng quê như ốc, ếch, lươn... chia sẻ câu chuyện người dân cùng xã nuôi ốc bươu đen quảng canh thu mỗi năm 50-70 triệu đồng, kinh tế khấm khá. Anh Bảo tới xem, cảm thấy yêu thích nên lên mạng tìm hiểu. Thấy ở tỉnh Tuyên Quang có mô hình nuôi ốc bươu đen thành công, anh vay 12 triệu đồng ra miền Bắc học nghề, mua 20.000 con ốc giống về nuôi thử nghiệm trong ao rộng 500 m2.

Áp dụng cách nuôi ốc cho ăn các loại rau, củ, quả, lá khoai, sắn; để mực nước sâu 50-100 cm; trồng các loại dọc mùng, bèo làm giá cho ốc bám; một tuần thay nước một lần, sau 4 tháng nuôi anh Bảo thu được 4 tấn ốc, bán được 280 triệu đồng. "Nhận khoản lời đầu tiên, vợ chồng nhìn nhau khóc. Ngoài trả một phần nợ, tôi bỏ thêm vốn mua thêm con giống để tái nuôi", anh kể.

Chị Lợi chia sẻ những ngày đầu, người thân không ai biết mình nuôi ốc. Vợ chồng tất bật dựng bờ, trồng cỏ, trồng bèo, soi đèn pin kiểm tra ốc đẻ trứng mỗi đêm. "Làm nhỏ thôi, thành công rồi mới mở rộng", chị Lợi thường nhắc anh Bảo nên rút kinh nghiệm từ thất bại, bởi vốn liếng đều đi vay, chỉ sơ sẩy là mất trắng.

Năm 2020, ngoài diện tích một hecta ao hồ của bố mẹ để lại, anh Bảo thuê thêm đất, mở rộng thành 17 ao, mỗi ao rộng 500 m2 cho dễ quản lý. Nhờ Hội Nông dân tỉnh Nghệ An cho vay 150 triệu đồng, Trung tâm Khuyến nông hỗ trợ 20 triệu làm mô hình, anh Bảo có thêm vốn đầu tư vào trang trại. Năm đó, hai ao ốc giống phát triển, thu được 2,5 triệu con, bán một tỷ đồng, lãi khoảng 700 triệu đồng.

Khoản lãi lớn giúp vợ chồng anh Bảo vơi bớt nợ. Nhưng niềm vui sớm vụt tắt khi một năm sau dịch bệnh ập đến, ốc bươu chết hàng loạt vì mắc bệnh sưng vòi, nhiễm khuẩn đường ruột mà không có thuốc đặc trị. Năm 2021, trang trại thiệt hại hơn nửa tỷ đồng, vốn liếng tích lũy thời gian trước tiêu tan.

"Có lúc nhìn ao nước loang loáng vỏ ốc nổi, tôi tính cố thêm một năm nữa, nếu không khắc phục được sẽ bỏ nghề, quay lại cấy lúa", chị Lợi kể. Nhưng anh Bảo kiên trì mày mò, thử hàng chục loại thuốc thủy sản để trị bệnh cho ốc. Nửa năm thất bại liên tiếp, cuối cùng anh Bảo phối trộn được công thức khắc phục bệnh sưng vòi và nhiễm khuẩn. Năm 2022, nhờ có thuốc đặc trị bệnh tốt, trang trại giữ lại được 6 tấn ốc, bán 420 triệu đồng ốc thành phẩm và 700 triệu tiền giống.

Anh Bảo chia sẻ nuôi ốc phải tuyệt đối thuận theo lẽ tự nhiên, ao phải thiết kế chính giữa sâu, xung quanh cạn, bờ ao xanh tốt để ốc trú ngụ và lên bờ đẻ. Thức ăn tận dụng lá sắn, lá khoai, quả đu đủ, hoa xuyến chi, quả mít xanh... trồng ngay trên bờ. "Tất cả thức ăn đều được chặt vụn và vứt xuống ao. Vì thế ốc nuôi mà thịt vẫn thơm như ốc đồng nhờ hoàn toàn thức ăn tự nhiên", anh giải thích.

Giá ốc 55.000-65.000 đồng một kg tùy loại, cứ 40-50 con đạt một kg. Đến nay anh Bảo sở hữu 80 ao nuôi ốc bươu trên diện tích 3,5 ha, sản lượng mỗi năm khoảng 65 tấn ốc thương phẩm và 4 triệu con giống. Doanh thu 6-8 tỷ đồng, lãi hơn 3 tỷ đồng. Ốc bươu thương phẩm tại cơ sở của anh đã đạt OCOP 3 sao năm 2020. Nợ nần xưa đã trả hết, căn nhà từng định bán trở thành nơi sum họp khang trang, anh đã mua được ôtô con và xe tải chở hàng.

Hiện trang trại của anh Bảo tạo việc làm cho 6-8 lao động địa phương với thu nhập mỗi tháng gần 8 triệu đồng. Ngoài ra, vợ chồng còn chia sẻ kinh nghiệm nuôi ốc bươu cho những hộ dân trong xã để thoát nghèo.

Ông Vũ Trọng Quang, Chủ tịch Hội Nông dân xã Bình Minh, nhận xét anh Bảo dám nghĩ dám làm, biết biến nghịch cảnh thành cơ hội. "Từ chỗ nợ nần, anh chọn nuôi ốc - nghề ít ai dám theo lúc đó - rồi kiên trì mở rộng. Thành công hôm nay là phần thưởng xứng đáng cho anh Bảo", ông Quang nói.

Xã Bình Minh hiện có 30 hộ nuôi ốc bươu đen trên diện tích hơn 22 ha, từ vùng đất trũng từng bỏ hoang. Nhiều hộ thu vài trăm triệu đến vài tỷ đồng mỗi năm. Chính quyền dự kiến mở rộng diện tích lên 50 ha, thành lập hợp tác xã, đầu tư chế biến sâu và xây dựng thương hiệu "ốc bươu đen Bình Minh" theo hướng bền vững.

Đức Hùng