Từ tối hậu thư đến “Búa đêm” vào Iran: Bí mật đến phút chót của ông Trump

(Dân trí) - Tổng thống Donald Trump và đội ngũ của ông đã âm thầm chuẩn bị trong nhiều ngày trước khi thực hiện chiến dịch tấn công chưa từng có vào các cơ sở hạt nhân Iran.

Vào thời điểm Tổng thống Donald Trump đang đi lại quanh câu lạc bộ golf của mình ở New Jersey vào tối 20/6, các máy bay tham gia chiến dịch không kích Iran sắp cất cánh.

Đối với những người có mặt ​​tại câu lạc bộ, ông Trump tỏ ra không mấy lo lắng về quyết định cho phép không kích 3 cơ sở hạt nhân của Iran, một chiến dịch có thể gây ra hậu quả sâu sắc cho cả an ninh quốc gia của Mỹ cũng như di sản tổng thống của chính ông.

Các máy bay ném bom tàng hình B-2 mang theo bom phá boongke đang chuẩn bị cất cánh lúc nửa đêm từ căn cứ ở Missouri, hướng đến 3 cơ sở hạt nhân của Iran gồm Fordow, Natanz và Isfahan.

Một nhóm máy bay khác đang hướng về phía tây nhằm cố ý đánh lạc hướng khi Tổng thống Trump yêu cầu giữ bí mật hoàn toàn cho quyết định quan trọng của mình.

24 giờ sau đó, Tổng thống Trump đã ở Phòng Tình huống ở tầng hầm Nhà Trắng, đội chiếc mũ đỏ có khẩu hiệu “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Cùng với các quan chức an ninh cấp cao của Mỹ, ông theo dõi chiến dịch không kích “Nhát búa giữa đêm”, do chính ông phê duyệt vài ngày trước, diễn ra theo thời gian thực trên màn hình.

“Tối nay, tôi có thể tuyên bố với thế giới rằng cuộc không kích là một thành công quân sự ngoạn mục”, ông Trump nói vài giờ sau đó trong bài phát biểu đêm muộn từ Nhà Trắng.

“Iran bây giờ phải kiến tạo hòa bình. Nếu họ không làm vậy, các cuộc tấn công trong tương lai sẽ lớn hơn nhiều và dễ dàng hơn rất nhiều”, ông Trump cảnh báo.

Quyết định tiến hành cuộc không kích đã đẩy Mỹ trực tiếp vào cuộc xung đột ở Trung Đông, làm dấy lên lo ngại về đòn trả đũa của Iran và những câu hỏi về mục đích cuối cùng của Tổng thống Trump.

Quyết định này được đưa ra sau nhiều ngày cân nhắc, khi ông Trump liên tục đưa ra các mối đe dọa quân sự với Iran trên mạng xã hội, nhưng cũng lo ngại rằng một cuộc tấn công quân sự có thể kéo Mỹ vào cuộc chiến kéo dài.

Cho đến ngày 19/6, cùng ngày ông chỉ thị cho thư ký báo chí Nhà Trắng thông báo ông sẽ cho Iran 2 tuần để quay lại bàn đàm phán trước khi quyết định tấn công, các đồng minh từng trao đổi với tổng thống cho biết rõ ràng là quyết định đã được đưa ra.

Phát biểu trên NBC vào ngày 22/6, Phó Tổng thống JD Vance cho biết Tổng thống Trump vẫn có thể hủy bỏ các cuộc tấn công "cho đến phút cuối cùng". Nhưng ông đã chọn tiếp tục.

Các quan chức Mỹ đã nỗ lực hết sức để che giấu kế hoạch của họ. Việc tuyên bố hoãn quyết định tấn công trong 2 tuần dường như phù hợp với các nỗ lực đánh lạc hướng, một chiến thuật để che giấu các kế hoạch tấn công.

Đến cuối tuần, các quan chức Mỹ tin rằng Iran chưa sẵn sàng quay lại bàn đàm phán và đạt được một thỏa thuận hạt nhân thỏa đáng sau khi các nhà lãnh đạo châu Âu gặp các đối tác Iran vào ngày 20/6.

Thời hạn công khai kéo dài 2 tuần của Tổng thống Trump thực chất chỉ kéo dài 48 giờ, trước khi ông thực hiện một trong những chiến dịch được xem là táo bạo nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Chiến dịch bắt đầu vào nửa đêm 21/6, khi các máy bay ném bom B-2 cất cánh từ Missouri trong hành trình dài 18 giờ. Đây là nhiệm vụ dài nhất của máy bay này trong hơn hai thập niên.

“Đây là một kế hoạch mất nhiều tháng và nhiều tuần định vị và chuẩn bị để chúng tôi có thể sẵn sàng khi tổng thống Mỹ chỉ đạo gọi điện”, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cho biết tại cuộc họp báo của Lầu Năm Góc vào sáng 22/6 cùng Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, Tướng Dan Caine.

“Chiến dịch đòi hỏi rất nhiều sự chính xác. Nó liên quan đến việc đánh lạc hướng và mức độ an ninh ở mức cao nhất”, quan chức quốc phòng Mỹ nói thêm.

Thảo luận ban đầu

Các cuộc thảo luận về các lựa chọn tiềm tàng cho cuộc tấn công của Mỹ vào Iran đã bắt đầu một cách nghiêm túc giữa Tổng thống Trump và các thành viên trong nhóm an ninh quốc gia của ông trong một kỳ nghỉ cuối tuần tại Trại David vào đầu tháng 6. Tại đây, Giám đốc CIA John Ratcliffe đã tóm tắt cho Tổng thống Trump về các đánh giá của Mỹ rằng Israel đã chuẩn bị sẵn sàng để bắt đầu các cuộc tấn công ngay lập tức.

Các lựa chọn để Tổng thống Trump tham gia cùng Israel trong chiến dịch đã được vạch ra trong nhiều tháng trước đó, khi các cố vấn của tổng thống đã giải quyết những khác biệt về các lựa chọn trong kế hoạch để ông Trump quyết định.

Trong một tuần trước khi đưa ra chỉ thị cuối cùng cho máy bay ném bom tàng hình và tàu ngầm của Hải quân Mỹ nhắm vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran, Tổng thống Trump đã tổ chức các cuộc họp giao ban hàng ngày với nhóm an ninh quốc gia tại Phòng Tình huống để thảo luận về các kế hoạch tấn công và cân nhắc những hậu quả tiềm tàng.

Tổng thống Trump đã tham gia các cuộc đàm phán bí mật với hai mối quan tâm chính: một cuộc tấn công của Mỹ phải mang tính quyết định trong việc phá hủy các cơ sở hạt nhân được bảo vệ nghiêm ngặt của Iran, bao gồm cả cơ sở chủ chốt Fordow; đồng thời bất kỳ hành động nào ông thực hiện đều không kéo Mỹ vào một cuộc chiến kéo dài, chết chóc mà ông đã hứa sẽ tránh khi còn là ứng cử viên tranh cử tổng thống.

Về vấn đề đầu tiên, các quan chức tin tưởng vào khả năng của bom phá boongke Mỹ trong việc xuyên thủng cơ sở hạt nhân Iran, mặc dù hành động như vậy chưa từng được thử nghiệm trước đây.

Tướng Caine cho biết đánh giá ban đầu cho thấy "thiệt hại và sự tàn phá vô cùng nghiêm trọng" đối với 3 cơ sở hạt nhân của Iran, mặc dù ông lưu ý rằng sẽ mất thêm thời gian để xác định tác động cuối cùng đối với năng lực hạt nhân của nước này.

Nhưng về vấn đề thứ hai liên quan tới một cuộc chiến kéo dài, các quan chức Mỹ khó có thể hứa với tổng thống rằng các hành động trả đũa của Iran - có thể bao gồm việc nhắm mục tiêu vào khí tài hoặc nhân sự của Mỹ trong khu vực - sẽ không kéo Washington vào một vũng lầy mới.

Sự không chắc chắn dường như khiến Tổng thống Trump phải chậm lại một nhịp. Trong suốt một tuần, ông đã nói trước công chúng rằng ông vẫn chưa đưa ra quyết định, ngay cả khi đằng sau hậu trường, các cố vấn của tổng thống dường như đã đưa ra quyết định.

Theo các nguồn tin, Mỹ đã gửi cho Iran thông qua các cuộc thảo luận bí mật rằng các cuộc tấn công mà Tổng thống Trump ra lệnh vào ngày 21/6 sẽ được kiềm chế và không có cuộc tấn công nào nữa được lên kế hoạch trong tương lai.

Nhưng thông điệp công khai của ông Trump sau cuộc không kích, trong đó ông cảnh báo về các cuộc tấn công "lớn hơn nhiều" của Mỹ trong tương lai nếu Iran trả đũa, đã nhấn mạnh giai đoạn khó lường mà ông đang bước vào ở Trung Đông.

Tối hậu thư tháng 4

Vào tháng 4, Tổng thống Trump đã đưa ra tối hậu thư cho Iran về một thỏa thuận hạt nhân tiềm năng, cảnh báo Tehran phải đạt được thỏa thuận trong vòng 60 ngày, tức là vào giữa tháng 6. Đồng thời, ông Trump thúc giục Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hoãn tấn công Iran để ông có thêm thời gian cho các cuộc đàm phán.

Vòng đàm phán đầu tiên đã được tổ chức vào giữa tháng 4 giữa Washington và Tehran tại Oman, do đặc phái viên đối ngoại của ông Trump là Steve Witkoff và Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi dẫn đầu. Mặc dù có những tín hiệu lạc quan sau các cuộc trò chuyện, nhưng vẫn có rất ít tiến triển hướng tới một thỏa thuận hạt nhân thực sự.

Vào ngày 8/6 - chưa đầy một tuần trước khi thời hạn 60 ngày của ông Trump kết thúc - ông đã họp với các cố vấn tại Trại David, nơi ông được trình bày về các lựa chọn tiềm năng đối với Iran. Ngày hôm sau, ông Trump và ông Netanyahu đã nói chuyện qua điện thoại.

Vài tuần trước đó, ông Netanyahu đã nói với một nhóm các nhà lập pháp Mỹ rằng Israel sẽ tấn công Iran và ông không xin phép Mỹ để làm như vậy. 61 ngày sau tối hậu thư của ông Trump, Israel đã tiến hành các cuộc tấn công chưa từng có vào Iran, nhắm vào chương trình hạt nhân và các nhà lãnh đạo quân sự của nước này.

Các quan chức cấp cao của ông Trump ban đầu đã tách Mỹ khỏi cuộc tấn công của Israel, tuyên bố rằng Israel đã có hành động đơn phương và Mỹ không liên quan.

Khi Israel tiếp tục chiến dịch quân sự ở Iran, ông Trump đã đến Alberta, Canada để tham dự hội nghị thượng đỉnh G7, nhưng sau đó ông trở về Washington sớm "vì những gì đang diễn ra ở Trung Đông”. Ông Trump đã dành phần lớn thời gian trong tuần trước để họp tại Phòng Tình huống với nhóm an ninh quốc gia nhằm xem xét các kế hoạch tấn công và hậu quả tiềm tàng.

Vào ngày 19/6, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã đọc một tuyên bố của tổng thống: "Dựa trên thực tế là các cuộc đàm phán đáng kể có thể diễn ra hoặc không diễn ra với Iran trong tương lai gần, tôi sẽ đưa ra quyết định có hành động hay không trong vòng 2 tuần tới".

Chiều 20/6, trên đường đến câu lạc bộ golf New Jersey, ông Trump nói với các phóng viên rằng khung thời gian 2 tuần của ông là khoảng thời gian "tối đa" và ông có thể đưa ra quyết định sớm hơn.

Cuộc không kích của Mỹ

Trước cuộc không kích Iran vào ngày 21/6, Mỹ đã cảnh báo trước cho Israel rằng họ sẽ tấn công. Thủ tướng Netanyahu đã tổ chức một cuộc họp kéo dài 5 giờ với các quan chức cấp cao của Israel trong khi cuộc không kích của Mỹ diễn ra.

Ông Trump và ông Netanyahu đã nói chuyện qua điện thoại một lần nữa sau đó. Thủ tướng Israel đã ca ngợi cuộc tấn công của Mỹ, nói rằng cuộc tấn công được thực hiện "với sự phối hợp hoạt động hoàn toàn giữa Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) và quân đội Mỹ".

Theo một số nguồn tin, Mỹ cũng thông báo cho một số đối tác vùng Vịnh rằng Washington đã sẵn sàng tấn công Iran trong những ngày tới, nhưng không nêu rõ mục tiêu và khung thời gian.

Một số nguồn tin cho biết, Tổng thống Trump và đội ngũ của ông đã liên lạc với các thành viên cấp cao của đảng Cộng hòa trong quốc hội trước khi không kích Iran, nhưng các thành viên cấp cao của đảng Dân chủ không được thông báo về kế hoạch cho đến sau khi các quả bom đã được thả. Bộ trưởng Quốc phòng Hegseth cho biết các nhà lãnh đạo quốc hội đã được thông báo "ngay lập tức" sau khi các máy bay ra khỏi không phận Iran.

Chiến dịch bắt đầu vào nửa đêm 20/6 đến sáng 21/6. Tướng Caine cho biết các máy bay ném bom B-2 đã cất cánh từ Mỹ, một số bay về phía tây như một mồi nhử trong khi những chiếc còn lại "tiến về phía đông một cách lặng lẽ với rất ít thông tin liên lạc trong suốt chuyến bay kéo dài 18 giờ".

Chiến dịch chưa từng có của Mỹ có sự tham gia của 7 máy bay ném bom tàng hình B-2. Tổng cộng, hơn 125 máy bay đã tham gia, bao gồm B-2, máy bay tiếp nhiên liệu, máy bay trinh sát và máy bay chiến đấu.

Ngoài ra, tàu ngầm của Mỹ đã phóng hơn 20 tên lửa hành trình Tomahawk vào các mục tiêu cơ sở hạ tầng quan trọng tại cơ sở hạt nhân Isfahan.

Sau đó, quân đội Mỹ "bắt đầu trở về nhà". Tướng Caine cho biết không có phát súng nào của Iran bắn vào lực lượng Mỹ trên đường vào hoặc ra không phận nước này.

Sau khi máy bay Mỹ rời khỏi không phận Iran, Tổng thống Trump thông báo về chiến dịch quân sự trên mạng xã hội.

“Chúng tôi đã hoàn thành cuộc tấn công rất thành công vào 3 cơ sở hạt nhân ở Iran, bao gồm Fordow, Natanz và Isfahan”, ông Trump viết, đồng thời tiết lộ “một lượng lớn bom đã được thả xuống cơ sở chính Fordow”.