Từ 'kinh đô di sản' đến thủ phủ công nghiệp xanh

Được biết đến là "TP của di sản và du lịch", những năm gần đây, chính quyền TP Huế đã chuyển đầu tư phát triển công nghiệp xanh, công nghiệp sạch, hướng tới bền vững, hướng tới một TP công nghiệp xanh giữa lòng di sản thế giới.

Trong một thời gian dài, công nghiệp truyền thống của TP Huế chủ yếu là dệt may, chế biến nông sản, sản xuất bia - nước giải khát, vật liệu xây dựng. Những năm gần đây, TP bắt đầu có sự chuyển mình với Khu công nghiệp (KCN) Phú Bài trở thành trung tâm sản xuất lớn, nhiều doanh nghiệp lớn như Kim Long Motor, Thép xanh Xuân Thiện... đã chọn TP Huế làm bến đỗ.

Ưu tiên thu hút ngành nghề thân thiện môi trường

Trước đây, khi nhắc đến TP Huế, người ta nghĩ ngay đến hình ảnh một vùng đất trầm mặc, chậm rãi với đền đài, cung điện của một cố đô. So với nhiều địa phương lân cận, TP Huế dường như chậm lại một thời gian khá dài khi không có nhiều KCN, những nhà máy sản xuất công nghiệp.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa và yêu cầu nâng cao đời sống người dân đã đặt ra bài toán phát triển công nghiệp theo hướng hiện đại hơn. Tỉnh Thừa Thiên Huế và này là TP Huế đã quy hoạch các KCN như Phú Bài, Tứ Hạ, La Sơn... để thu hút nhà đầu tư. Đặc biệt, TP Huế bắt đầu nổi lên trong các ngành sản xuất bia - nước giải khát, dệt may xuất khẩu, vật liệu xây dựng và công nghệ thông tin.

Những doanh nghiệp như Carlsberg Việt Nam, Scavi Huế, cùng hàng loạt công ty phần mềm, trung tâm công nghệ thông tin đã góp phần làm thay đổi diện mạo công nghiệp của TP. Tuy nhiên, cùng với phát triển công nghiệp, bài toán môi trường cũng trở thành nỗi lo. Lãnh đạo TP xác định, phát triển công nghiệp phải gắn liền với tiêu chí xanh, sạch và bền vững - nếu không muốn đánh mất lợi thế "TP di sản, TP du lịch".

Theo quy hoạch phát triển các KCN đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, TP Huế có 6 KCN với tổng diện tích 2.393,47ha, được bố trị ở những vị trí thuận lợi kết nối các tuyến giao thông chính, trung tâm dân cư, cảng biển và sân bay. Hạ tầng kỹ thuật như giao thông, điện, nước, xử lý nước thải, bưu chính viễn thông... được đầu tư đồng bộ, đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Để vừa thu hút đầu tư, vừa bảo đảm mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, theo ông Lê Văn Tuệ - Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế - công nghiệp TP Huế, địa phương sẽ lựa chọn ngành nghề thân thiện môi trường, ưu tiên công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch như linh kiện điện tử, dược phẩm... Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo, máy móc hiện đại, xây dựng nhà máy xử lý nước thải tuần hoàn...

"Các dự án mới bắt buộc phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường được thẩm định chặt chẽ, được khuyến khích áp dụng năng lượng tái tạo, tái sử dụng nước và phụ phẩm sản xuất, đồng thời từng bước xây dựng KCN sinh thái, chú trọng quy hoạch quỹ đất cây xanh, nhà ở công nhân và dịch vụ phụ trợ", ông Tuệ khẳng định.

Vẫn nhiều khó khăn, rào cản

Trao đổi với chúng tôi, TS Trần Quốc Lâm, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, khẳng định rằng chuyển đổi xanh đang là xu thế tất yếu diễn ra trên toàn cầu. Thời gian qua, Chính phủ và các bộ ngành cùng cộng đồng doanh nghiệp cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ để tiến đến một nền kinh tế xanh.

"TP Huế là đô thị gắn liền với di sản, rất nhiều tiềm năng về năng lượng sạch, logistics... Thời gian qua, TP Huế thu hút được rất nhiều nhà đầu tư lớn trên thế giới về đầu tư, đưa công nghệ xanh vào sản xuất. Chúng tôi rất mong chờ những chính sách đột phá, chiến lược, thông thoáng để có thêm nhiều nhà đầu tư tầm cỡ hơn tới đầu tư ở địa phương", ông Lâm nói.

Một lãnh đạo TP Huế khẳng định địa phương này có nhiều tiềm năng để phát triển công nghiệp bền vững và thân thiện môi trường, song việc thu hút đầu tư vào các KCN, đặc biệt là công nghiệp xanh, vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức.

Hạn chế lớn nhất là hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, một số KCN còn thiếu hệ thống xử lý nước thải tập trung, năng lực cấp điện, cấp nước và logistics chưa đáp ứng nhu cầu. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn còn thiếu, nhất là lao động kỹ thuật, quản lý, chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, công nghiệp sinh học...

"Sự gắn kết giữa đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp trong KCN chưa chặt chẽ", ông Tuệ nói và thừa nhận chính sách thu hút đầu tư chưa đủ sức cạnh tranh, khi các cơ chế khuyến khích công nghiệp xanh chưa thật sự nổi bật so với những địa phương khác. Thủ tục hành chính dù đã cải thiện nhưng vẫn có khâu kéo dài, gây tâm lý e ngại cho nhà đầu tư.

Cũng theo ông Tuệ, công nghiệp xanh đặt ra yêu cầu rất khắt khe về hạ tầng, môi trường, nhân lực và logistics, trong khi TP Huế mới ở giai đoạn đầu xây dựng nền tảng. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ESG, Net Zero hay phát thải carbon thấp vẫn còn mới mẻ.

Ngoài ra, thị trường và hệ sinh thái công nghiệp xanh chưa phát triển mạnh, công nghiệp hỗ trợ còn yếu, chuỗi giá trị khép kín chưa hình thành để thu hút FDI công nghệ cao, trong khi thị trường tiêu thụ sản phẩm xanh trong nước còn nhỏ, chủ yếu phụ thuộc xuất khẩu.

"Thời gian tới, TP sẽ đẩy mạnh nâng cao nhận thức xanh cho doanh nghiệp và người lao động thông qua tập huấn, khuyến khích xây dựng văn hóa xanh trong doanh nghiệp, hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá KCN xanh, kêu gọi đầu tư KCN sinh thái - tuần hoàn, đồng thời gắn kết phát triển công nghiệp với du lịch, di sản và cảnh quan để tạo sức hút riêng cho TP Huế", ông Tuệ nói.