Từ 'điều không tưởng' đến kỳ tích: Ghép tế bào gốc cứu sống hàng trăm người bệnh hiểm nghèo ở TP.HCM

Kỹ thuật ghép tế bào gốc từng được xem là điều không tưởng nhưng nay đã trở thành phương pháp duy nhất có thể chữa khỏi hoàn toàn nhiều bệnh máu ác tính, rối loạn di truyền.

Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP.HCM là đơn vị tiên phong ghép tế bào gốc tại Việt Nam từ năm 1995. Đến nay sau 30 năm, bệnh viện đã thực hiện 700 ca.

Ghép tế bào gốc mở ra cơ hội chữa khỏi các bệnh hiểm nghèo

Năm 1995, Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP.HCM thực hiện ca ghép tế bào gốc tạo máu đầu tiên tại Việt Nam cho một nam thanh niên 21 tuổi mắc bạch cầu cấp dòng tủy, nhận tế bào gốc từ người anh ruột hiến tặng.

Trong bối cảnh cơ sở vật chất thời điểm đó còn hạn chế, ca ghép tế bào gốc đầu tiên này vẫn thành công. Sau ghép người thanh niên khỏi bệnh, lập gia đình, sinh hai con và sống mạnh khỏe đến nay.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bác sĩ Phù Chí Dũng - giám đốc Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP.HCM - cho biết vào giữa thế kỷ 20, khoa học y học vẫn chưa hiểu rõ vai trò, nguồn gốc và cơ chế biệt hóa của tế bào gốc tạo máu. Nhờ sự tiến bộ của miễn dịch học, sinh học phân tử và di truyền học, các nhà khoa học đã xác định được tủy xương là nguồn chính sản sinh các dòng tế bào máu.

Khoa ghép tế bào gốc của bệnh viện được thành lập từ năm 1995, là đơn vị tiên phong thực hiện kỹ thuật này tại Việt Nam. Những ngày đầu công tác ghép gặp nhiều khó khăn như thiếu nguồn người hiến phù hợp, cơ sở vật chất hạn chế, nguy cơ nhiễm trùng cao…

Để khắc phục, bệnh viện xây dựng ngân hàng tế bào gốc từ máu cuống rốn và hợp tác quốc tế nhằm tìm nguồn hiến phù hợp. Đến nay cơ sở vật chất đã được nâng cấp hiện đại hơn với hệ thống phòng lọc khí áp lực dương giúp kiểm soát nhiễm khuẩn.

Đến nay khoa tế bào gốc của bệnh viện hoạt động theo đúng tiêu chuẩn quốc tế với nhiều kỹ thuật ghép khác nhau được triển khai gồm: ghép tế bào gốc tạo máu tự thân, ghép đồng loài đồng huyết thống, ghép nửa thuận hợp và ghép đồng loài không đồng huyết thống với người cho từ Đài Loan.

"Kỹ thuật ghép tế bào gốc từng là điều không tưởng nhưng nhờ những tiến bộ vượt bậc trong y học, công nghệ sinh học và quản lý điều trị, nó đã trở thành phương pháp cứu sống hàng trăm nghìn bệnh nhân mỗi năm", bác sĩ Dũng chia sẻ.

Khuyến khích đầu tư "bảo hiểm sinh học" tương lai

Theo bác sĩ Dũng, ghép tế bào gốc là phương pháp điều trị tiên tiến, giữ vai trò then chốt trong các bệnh lý máu ác tính và rối loạn di truyền. Kỹ thuật này cung cấp nguồn tế bào khỏe mạnh thay thế cho tế bào bệnh, giúp loại bỏ tế bào ung thư, tái tạo hệ thống tạo máu và khôi phục chức năng miễn dịch.

Đối với nhiều bệnh di truyền về máu như Thalassemia, thiếu máu hồng cầu hình liềm hay rối loạn miễn dịch bẩm sinh, ghép tế bào gốc không chỉ cải thiện chất lượng sống mà còn có thể là phương pháp duy nhất mang lại cơ hội điều trị khỏi hoàn toàn.

Tại ngân hàng tế bào gốc Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP.HCM hiện đang lưu giữ gần 10.000 đơn vị tế bào gốc máu cuống rốn và 1.150 đơn vị tế bào gốc máu ngoại vi. Đây là ngân hàng tế bào gốc đầu tiên của cả nước để phục vụ công tác khám chữa bệnh.

Các bác sĩ Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP.HCM cho biết tình hình ứng dụng tế bào gốc trong điều trị hiện nay cho thấy việc lưu trữ tế bào gốc là một nhu cầu ngày càng phổ biến. Riêng đối với việc lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn được coi như một hình thức bảo hiểm sức khỏe cho trẻ và gia đình.

Việc lưu trữ tế bào gốc từ máu cuống rốn là quyết định cá nhân nhưng mang lại nhiều lợi ích tiềm năng cho sức khỏe của trẻ và gia đình. Với khả năng điều trị nhiều bệnh lý nghiêm trọng, tế bào gốc cuống rốn được xem như một dạng "bảo hiểm sinh học" cho tương lai.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhận định công nghệ tế bào gốc là một lĩnh vực tiên phong trong y học tái tạo và y học cá thể hóa, có khả năng khai thác tối ưu nguồn tài nguyên tế bào gốc từ cơ thể, tạo ra những giải pháp điều trị mới cho các bệnh lý mà hiện tại chưa có phương pháp điều trị hiệu quả, đặc biệt là các bệnh lý thoái hóa, ung thư và các tổn thương nghiêm trọng.

Bộ Y tế khuyến khích đầu tư mạnh vào ngân hàng lạnh, phòng thí nghiệm chuyên sâu và hệ thống sản xuất đạt chuẩn quốc tế nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm tế bào gốc và tạo điều kiện hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp thu tiến bộ khoa học, chuyển giao công nghệ mới. Bộ cũng đề nghị các trung tâm đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đẩy mạnh đăng ký sáng chế và ứng dụng nghiên cứu, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ công nghệ tế bào gốc.