Từ câu chuyện 'lá chuối Việt xuất khẩu đi Mỹ'

Kể lại câu chuyện xuất khẩu lá chuối Việt Nam sang Mỹ, theo bà Phạm Chi Lan, sự kết hợp với Việt kiều trong khai thác thương mại, xuất khẩu là một hướng đi tốt cho nhiều doanh nghiệp tư nhân trong nước.

Tại Tọa đàm chính sách về Gỡ điểm nghẽn cho kinh tế tư nhân do Đại học Kinh tế quốc dân tổ chức sáng 15.8, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đề xuất nên chăng đưa người Việt Nam ở nước ngoài trở thành một bộ phận của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam.

Bà dẫn chứng câu chuyện cụ thể khi một mặt hàng đặc biệt của Việt Nam được xuất khẩu đi Mỹ là lá chuối. 

"Tôi có hỏi làm sao chúng ta biết được phía bạn cần lá chuối để xuất đi thì được biết, bà con Việt kiều ở bên Mỹ nói rằng doanh nghiệp chúng ta làm lá chuối, có thể xuất khẩu được và xuất khẩu rất tốt. Và rất nhiều mặt hàng mới sau này được khai thác cũng qua những kênh như vậy", bà Chi Lan cho hay.

Theo chuyên gia này, sự tham gia của Việt kiều vào nền kinh tế đất nước đang được kỳ vọng cao. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã hợp tác với các Việt kiều để phát triển kinh tế. 

Từ câu chuyện thực tế của doanh nghiệp, TS Trần Văn Thế, Chủ tịch HĐQT Công ty đầu tư và phát triển InDel Petro, chỉ rõ hàng loạt rào cản, hạn chế xuất phát từ chính nội tại doanh nghiệp, môi trường kinh doanh.

Doanh nghiệp tư nhân thường vốn mỏng, lao động ít, sức cạnh tranh yếu và phụ thuộc nhiều vào tín dụng ngân hàng. Song các doanh nghiệp khó tiếp cận vốn do thiếu tài sản đảm bảo và thông tin tài chính minh bạch.

Đặc biệt, doanh nghiệp tư nhân vẫn cảm thấy "chưa được đối xử bình đẳng", nói không đi đôi với làm khi làm việc với một số cơ quan nhà nước, nhất là trong các dự án hợp tác công tư.

Chỉ ra thủ tục hành chính còn rườm rà, thực thi chính sách thiếu đồng bộ, theo ông Thế, thực tế, khoảng 80% văn bản xin ý kiến đều kết thúc bằng câu "căn cứ quy định nêu trên", khiến việc lấy ý kiến trở nên hình thức và kéo dài không cần thiết. 

Vướng mắc còn nằm ở việc phân quyền cho cấp phường, xã. Dù đã được trao nhiều quyền mới, nhưng nhiều lĩnh vực nhưng cấp phường xã vẫn chưa thể triển khai do "chưa có hướng dẫn", dẫn tới tình trạng tắc nghẽn trong xử lý công việc.

Doanh nghiệp phá sản cao hơn doanh nghiệp mới

Theo GS-TS Ngô Thắng Lợi, Đại học Kinh tế quốc dân, mặc dù vẫn là khu vực dẫn dắt toàn nền kinh tế về tăng trưởng về số lượng doanh nghiệp, vốn, lao động. Tuy nhiên, khu vực kinh tế tư nhân đang có những dấu hiệu chững lại hay nói đúng hơn là đang có biểu hiện "hụt hơi".

Tốc độ tăng trưởng về số lượng doanh nghiệp, doanh thu, vốn đầu tư hay lao động của giai đoạn từ 2016 đến nay đang có xu hướng chậm dần so với giai đoạn từ 2011 - 2015, thậm chí thấp hơn khu vực doanh nghiệp FDI. 

"Hiện tượng doanh nghiệp không muốn lớn hay thậm chí "mini hóa" có xu hướng ngày càng gia tăng trong những năm gần đây. Quy mô bình quân của doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân ngày càng nhỏ hơn nhiều so với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI cả về vốn, lao động và doanh thu…", ông Lợi đánh giá.

Hiện tượng doanh nghiệp tư nhân ngừng hoạt động hoặc tuyên bố phá sản cũng có xu hướng tăng trong những năm gần đây, thậm chí còn cao hơn số doanh nghiệp thành lập mới. Tỷ lệ doanh nghiệp tư nhân "không có lần sinh nhật thứ hai" lên tới 50%.

Đây là một trong những nguyên nhân không hoàn thành được một số chỉ tiêu đặt ra về số lượng doanh nghiệp cũng như hạn chế việc thực hiện mục tiêu hiệu quả kinh doanh. GS-TS Ngô Thắng Lợi cho rằng, cần có các chính sách tích cực tháo gỡ nút thắt hạn chế phát triển để khu vực kinh tế tư nhân thực sự bứt phá.