Từ 996 đến 007 - guồng quay của công ty công nghệ thời AI

Mô hình 996, trong đó người lao động làm từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày mỗi tuần, tổng cộng 72 giờ "hết công suất", bắt nguồn từ các công ty Trung Quốc nhiều năm trước, chủ yếu trong lĩnh vực công nghệ.

Mô hình khắc nghiệt này gây nhiều tranh cãi khi xóa bỏ khái niệm cân bằng giữa công việc và cuộc sống, gây tổn hại đến thể chất và tinh thần. Năm 2021, chính phủ Trung Quốc bắt đầu trấn áp 996. Nhưng theo Wired, nhiều công ty ở đây vẫn âm thầm duy trì, thậm chí văn hóa này còn lan rộng đến Mỹ.

Startup phần mềm Rilla tại Thung lũng Silicon cho biết, gần như toàn bộ đội ngũ 80 nhân viên đang tuân theo lịch 996. Trong tin tuyển dụng, công ty nêu rõ ứng viên được kỳ vọng làm hơn 70 giờ một tuần, đồng thời cảnh báo họ không nên tham gia nếu không hứng thú với lịch trình này. Bữa sáng, bữa trưa và bữa tối được phục vụ tại văn phòng mỗi ngày, kể cả Thứ Bảy.

Trong khi 996 gây tranh cãi, một số công ty thậm chí đang tiến tới 007. "Sự thật là, Trung Quốc đang áp dụng mô hình 007 - từ nửa đêm đến nửa đêm, 7 ngày một tuần - và họ có đội ngũ làm việc luân phiên", nhà đầu tư mạo hiểm người Anh Harry Stebbings giải thích. "Nếu muốn xây dựng công ty trị giá 100 triệu USD, bạn có thể làm 5 ngày một tuần. Nhưng nếu muốn xây dựng công ty 10 tỷ USD, bạn phải làm 7 ngày".

Theo Nikkei Asia, một ví dụ điển hình về văn hóa làm việc 007 là Huawei. Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc chịu tác động nặng nề khi bị đưa vào danh sách đen thương mại năm 2019 và không thể hợp tác với các công ty Mỹ. Lệnh hạn chế bổ sung năm 2020 tiếp tục ngăn họ làm việc với nhà sản xuất chip TSMC.

Một số quản lý cho biết, để vượt qua khó khăn, Huawei đã chuyển sang mô hình mới. "Làm với họ thật khắc nghiệt. Không phải 996 mà thực tế là 007, không có ngày nghỉ nào cả. Hợp đồng kéo dài ba năm, nhưng phần lớn không thể trụ nổi đến lúc gia hạn", một kỹ sư chip người Trung Quốc hé lộ.

Cuối cùng, bất chấp lệnh cấm của Mỹ, Huawei được đánh giá đã chuyển mình thành công từ một công ty viễn thông trở thành cái tên đáng gờm về AI tại Trung Quốc. Họ hiện tham gia toàn bộ chuỗi giá trị AI, từ chip, điện toán, đến mô hình và ứng dụng. Đầu năm nay, Jensen Huang, CEO Nvidia, gọi Huawei là "một trong những công ty công nghệ đáng gờm nhất thế giới".

Bản thân ông Huang cũng từng thừa nhận mình không có sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Ông làm từ lúc thức dậy đến khi đi ngủ, suốt 7 ngày một tuần. "Khi không làm việc, tôi vẫn nghĩ về công việc. Tôi ngồi xem phim nhưng chẳng nhớ gì cả", ông nói trong cuộc phỏng vấn với Patrick Collison, CEO Stripe, năm ngoái.

Tại Nvidia, làm ngoài giờ hành chính là điều bình thường. Theo lời kể của nhiều cựu nhân viên với Bloomberg, họ được kỳ vọng làm cật lực 7 ngày một tuần với công việc chất đống đến 2h sáng. Trong các cuộc họp, căng thẳng thường xuyên lên cao đến mức xảy ra cãi vã. Tuy nhiên, với mức lương rất cao, họ cảm thấy khó rời đi.

Những nỗ lực này đã giúp giá cổ phiếu Nvidia tăng vọt 1.600% trong 5 năm qua, đưa họ thành công ty giá trị nhất thế giới, đạt 4,2 nghìn tỷ USD.

Không chỉ các công ty công nghệ lớn, một số startup cũng theo đuổi lịch 007 hoặc gần như vậy. Lịch trình vắt kiệt sức lao động này là điều họ cần vì thị trường vô cùng khốc liệt.

Theo công ty dữ liệu tài chính PitchBook, các startup AI đã huy động được 104,3 tỷ USD tại Mỹ trong nửa đầu năm, gần bằng mức 104,4 tỷ USD của cả 2024. Hơn 60% tổng số vốn đầu tư mạo hiểm tại Mỹ đổ vào AI, tăng mạnh so với mức 49% của năm ngoái. Cuộc đua để chuyển những đồng đầu tư thành lợi nhuận và thị phần ngày càng nóng lên, tạo áp lực buộc các startup làm việc ngày đêm.

Daksh Gupta, CEO của startup AI Greptile, thừa nhận ông tìm kiếm những nhân viên sẵn sàng làm 84 giờ mỗi tuần. "Tôi nói với các ứng viên trong buổi phỏng vấn đầu tiên rằng Greptile không có sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Ngày làm việc điển hình bắt đầu lúc 9h và kết thúc vào 23h nhưng thường xuyên kéo dài muộn hơn. Chúng tôi làm cả thứ Bảy, đôi khi cả Chủ nhật", ông nói với NBC Bay Area.

Arrowster, startup AI Mỹ chuyên hỗ trợ sinh viên nộp hồ sơ du học, cũng đăng tin tuyển dụng yêu cầu làm việc 7 ngày một tuần. Thông báo hồi đầu năm ghi rõ: "Công việc này không dành cho tất cả. Thực ra, gần như không dành cho ai cả".

Thay vì tiêu chuẩn 5 ngày làm việc và 2 ngày nghỉ cuối tuần, Kenneth Chong, CEO Arrowster, nói lịch trình nên được chia thành các khoảng thời gian làm việc - nghỉ ngơi, với những phiên làm căng thẳng và sau đó có giấc ngủ ngắn, thay vì mong đợi nghỉ cuối tuần.

Điều trớ trêu là nhiều công ty phát triển AI, với đội ngũ làm 6-7 ngày mỗi tuần, lại ca ngợi trí tuệ nhân tạo đang giúp tiết kiệm thời gian và tăng năng suất, mở ra tương lai với 4 ngày làm việc mỗi tuần. Theo Chong, các công ty AI phải nỗ lực hơn để tạo ra tương lai đó, nơi mọi người gặt hái lợi ích từ AI. "Phải có ai đó đảm nhận phần cực nhọc phía sau", ông nói trên Forbes.

Thu Thảo tổng hợp