Trường học phải là nơi trẻ em cảm nhận rõ sự công bằng và lòng nhân ái

Cô giáo ra đề các em hãy tả người cha kính yêu. Một học sinh không làm bài được, cô la mắng, cháu khóc. Hóa ra cháu không có cha. Làm sao trẻ em cảm nhận rõ lòng nhân ái và sự công bằng mỗi ngày khi tới lớp?

Trong buổi lễ khai giảng ở một trường học tại Hà Nội, câu chuyện về thông tin liên quan đến trẻ em, cụ thể là gần 20 học sinh đã làm tôi thấy buồn và nhói đau.

Buồn vì các thông tin riêng tư về các em được công khai trên màn hình lớn giữa sân trường. Nào là "gia đình khó khăn", "bố mẹ bỏ nhau ở với bà", "học sinh khuyết tật vận động", "bị K hạch"...

Sự vô tình làm tổn thương tâm hồn trẻ em

Tôi hiểu rằng các thầy cô làm như vậy với mong muốn tránh những lùm xùm có thể xảy ra về kinh phí từ nguồn vận động tài trợ để hỗ trợ cho các em. Dù vậy, sơ suất nói trên là không đáng có, có thể làm tổn thương tâm hồn non nớt của trẻ em.

Quyền đối với đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, trong đó có trẻ em, đã được quy định rõ. Mặt khác, về mặt tâm lý trẻ em, tâm lý giáo dục,… khi đụng chạm đến vấn đề này cũng phải hết sức cẩn trọng, mềm dẻo.

Điều đáng tiếc hơn nữa là những hành động, cách làm có thể gây tổn thương cho những tâm hồn non nớt không phải xảy ra một lần, hai lần mà nó cứ lặp đi lặp lại, thậm chí mức độ có biểu hiện nghiêm trọng hơn.

Tôi còn nhớ mãi những câu chuyện hết sức tế nhị, dễ làm tổn thương các tâm hồn bé bỏng, cũng xảy ra trong trường học.

Vào một dịp lễ Giáng sinh, một gia đình đã thuê ông già Noel vào lớp tặng quà cho con mình.

Xét về mặt hình thức, cách làm ấy vô hình trung đã làm cho một số cháu không được tặng quà, dù rất ngoan, không hiểu chuyện gì đang xảy ra, có phần tủi thân.

Ở một tình huống khác, trong một lớp học, cô giáo ra đề thi các em hãy tả người cha kính yêu của mình. Khi đó trong lớp có một học sinh không làm được bài, cô giáo la mắng và cháu khóc.

Sau khi bình tâm lại, cô tìm hiểu mới biết cháu không có cha. Phận không có cha đã buồn tủi, ở đây tâm hồn trẻ thơ còn bị tổn thương khi bị la mắng do không làm được bài văn mà gốc rễ là cháu không có cha.

Hiện nay có những phụ nữ không lập gia đình, song vẫn có nhu cầu có con và đó là một nhu cầu chính đáng cần được tôn trọng. Phải chi cô giáo ra đề rằng em hãy tả một người mà em kính yêu nhất, khi ấy cháu yêu ai, quý ai sẽ tả người đó.

Ngẫm nghĩ đến đây, tôi chợt nhớ câu chuyện mà Amicis, nhà văn nổi tiếng người Italia, đã viết từ thế kỷ thứ XIX.

Câu chuyện đại ý như sau: Một người mẹ đến trường đón con của mình. Vừa ra khỏi lớp, nhìn thấy mẹ, đứa trẻ liền chạy nhào tới ôm chầm lấy mẹ. Người mẹ liền tỏ vẻ rất giận dữ, đẩy con ra rồi đi rất xa đến chỗ khác.

Khi về nhà, người mẹ nói với con của mình rằng: con thật vô ý, bạn con vừa mất mẹ, chắc hẳn bạn con rất đau khổ, trong khi con thật hạnh phúc biết bao khi còn mẹ và lại được mẹ đến trường đón con. Trước mặt bạn, con ôm chầm lấy mẹ như vậy sẽ làm cho bạn con đau lòng…

Mỗi ngày đến lớp, trẻ em phải cảm nhận rõ lòng nhân ái và sự công bằng

Với tôi, nghề giáo không cao quý hơn các nghề nghiệp khác, song đặc thù nghề nghiệp đòi hỏi mỗi nhà giáo phải có những chuẩn mực khắt khe hơn. Một trong những yêu cầu với nhà giáo là cần am hiểu cuộc sống, hiểu biết xã hội, đặc biệt là khả năng am hiểu tâm lý sư phạm, tâm lý con người.

Gần đây, đâu đó cũng có ý kiến cho rằng đã đến lúc không cần quy định học sinh đến lớp phải mặc đồng phục.

Xét về mặt tâm lý học giáo dục sẽ không khó để nhận ra đề xuất này là chưa hợp lý, nếu thực hiện có thể phát sinh mặt không tích cực trong môi trường giáo dục.

Chúng ta đều biết trong một lớp học, một ngôi trường, các học sinh có hoàn cảnh không giống nhau.

Vì vậy ít nhất trường lớp phải tạo cho các cháu một môi trường mà bản thân các em cảm thấy sự bình đẳng ngay từ khi vừa bước chân vào cổng trường, đó là cháu cũng giống bạn của mình vì bộ đồng phục. Nếu bỏ đồng phục, có cháu đến lớp sẽ khoác lên người những bộ quần áo mắc tiền.

Khi ấy những bạn khác sẽ rất dễ nảy sinh tâm lý tự ti…

Chỉ một chút sơ suất, thiếu tinh tế của người lớn, có thể sẽ vô tình làm tổn thương tâm hồn non nớt của trẻ em. Hãy biến môi trường giáo dục thành nơi mà mỗi ngày đến trường, đến lớp, các cháu cảm nhận rõ lòng nhân ái và sự công bằng.