Trường đại học có nên quay lại đào tạo cao đẳng?

Một trong những điểm mới đáng chú ý của dự thảo luật Giáo dục nghề nghiệp là cho phép các cơ sở giáo dục đại học nếu đủ điều kiện có thể đăng ký đào tạo hệ cao đẳng trong một số ngành nghề và phải theo quy định của Chính phủ. Các chuyên gia có nhiều ý kiến về chủ trương này.

MỞ, ĐÓNG RỒI LẠI MỞ

Trước đây, các trường đại học (ĐH) được đào tạo cao đẳng (CĐ), trung cấp (TC), cho đến cuối năm 2011, Bộ GD-ĐT ra Thông tư 57 yêu cầu các trường ĐH không đào tạo trình độ TC, trừ các trường nhóm ngành văn hóa nghệ thuật, theo lộ trình đến 2017 thì dừng hẳn.

Đến năm 2015, Bộ GD-ĐT tiếp tục ra Thông tư 32 yêu cầu các trường ĐH có tuyển sinh và đào tạo CĐ giảm 20% chỉ tiêu CĐ mỗi năm, để đến năm 2020 không còn bậc học này trong trường ĐH.

Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 10.2016 cũng quy định giáo dục ĐH không bao gồm trình độ CĐ và TC. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Giáo dục ĐH năm 2018 được Quốc hội thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2019 quy định chức năng đào tạo của các cơ sở giáo dục ĐH chỉ bao gồm trình độ ĐH, thạc sĩ và tiến sĩ, không có CĐ và TC.

Trên cơ sở đó, các trường ĐH có đào tạo CĐ, TC đã bỏ hẳn tuyển sinh các bậc học này (trừ một số trường hợp đặc biệt khi sáp nhập trường CĐ sư phạm vào các trường ĐH).

Tuy nhiên, chủ trương cho phép trường ĐH đào tạo một số ngành CĐ bắt đầu được mở ra trong dự thảo luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) năm nay. Trong bản dự thảo sửa đổi thời điểm tháng 7, dự thảo luật quy định cơ sở giáo dục ĐH thuộc lực lượng vũ trang, cơ sở giáo dục ĐH đào tạo các ngành, nghề chuyên môn đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật sẽ được tham gia đào tạo trình độ CĐ, TC.

Đến dự thảo trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vào tháng 10, quy định cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp tiếp tục được điều chỉnh mở rộng, cho phép trường ĐH đào tạo CĐ ở nhiều ngành nghề hơn. Cụ thể, cơ sở giáo dục ĐH được thực hiện chương trình giáo dục nghề nghiệp trong một số trường hợp: đào tạo ở trình độ ĐH đối với nhóm ngành, nghề chuyên môn đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật, thể thao được thực hiện chương trình giáo dục trung học nghề và chương trình đào tạo trình độ TC, CĐ thuộc cùng nhóm ngành, nghề; Đào tạo ở trình độ ĐH đối với nhóm ngành, nghề đào tạo giáo viên hoặc nhóm ngành, nghề khác theo quy định của Chính phủ được thực hiện chương trình đào tạo trình độ CĐ cùng nhóm ngành, nghề; Cơ sở giáo dục ĐH của lực lượng vũ trang nhân dân được thực hiện chương trình đào tạo trình độ TC, CĐ nhóm ngành, nghề thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh.

Ý KIẾN TRÁI CHIỀU

Thạc sĩ Nguyễn Thanh Tùng, Phó trưởng phòng Đào tạo, quản lý khoa học và hợp tác quốc tế Trường ĐH Văn hóa TP.HCM, nhìn nhận việc cho phép các trường ĐH đào tạo trình độ CĐ ở các ngành đặc thù văn hóa nghệ thuật là cần thiết và hợp lý. Hiện nay, lực lượng hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật còn quá ít so với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Trong khi đó, đào tạo văn hóa nghệ thuật mang tính đặc thù cao, đòi hỏi phương pháp truyền nghề, huấn luyện cá nhân hóa và thời gian đào tạo kéo dài. Các trường ĐH lĩnh vực văn hóa nghệ thuật có truyền thống đào tạo, đủ năng lực để đảm bảo chất lượng đầu ra và cơ hội học tập liên thông chuẩn hóa đội ngũ nhân lực hoạt động văn hóa nghệ thuật.

Cũng theo ông Tùng, nếu không luật hóa cơ chế đặc thù cho đào tạo văn hóa nghệ thuật thì nguy cơ thiếu hụt nhân lực sáng tạo là rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa, công nghiệp sáng tạo - nghệ thuật và các lĩnh vực liên quan. Do đó, việc bổ sung quy định cho phép các trường ĐH đủ điều kiện được đào tạo trình độ CĐ ở các ngành đặc thù văn hóa nghệ thuật là yêu cầu cấp thiết, mang tính chiến lược lâu dài.

"Mô hình trường ĐH văn hóa nghệ thuật đào tạo bậc CĐ là phổ biến và hiệu quả ở nhiều quốc gia. Việc VN xem xét cho phép các trường ĐH triển khai đào tạo CĐ ở lĩnh vực này là phù hợp với xu hướng quốc tế và nhu cầu thực tiễn", thạc sĩ Tùng nhấn mạnh.

Thạc sĩ Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm tuyển sinh và truyền thông Trường ĐH Công thương TP.HCM, thì cho rằng chỉ nên giới hạn lại để cơ sở ĐH đào tạo CĐ ngành đặc thù như nghệ thuật, an ninh quốc phòng và không áp dụng cho các ngành nghề khác. "Điều này nhằm tránh chồng chéo hệ thống giữa giáo dục ĐH và giáo dục nghề nghiệp, nếu trường ĐH ồ ạt mở CĐ thì các trường CĐ sẽ mất đi "đất sống". Bên cạnh đó là đảm bảo đúng bản chất đào tạo, giáo dục nghề nghiệp hướng tới kỹ năng thực hành nghề, còn giáo dục ĐH hướng tới nghiên cứu, ứng dụng và phát triển tri thức. Để giữ chuẩn đầu ra, một trường ĐH không thể đồng thời chạy theo mục tiêu hàn lâm và nghề nghiệp nếu không có cơ chế kiểm định riêng biệt", thạc sĩ Sơn phân tích.

Phương án sắp xếp dự kiến mới đây của nhiều địa phương cho thấy một số trường CĐ được sáp nhập với các trường ĐH tại địa bàn. Ví dụ, theo dự thảo phương án sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập của UBND TP.HCM, sẽ tổ chức lại Trường ĐH Sài Gòn trên cơ sở sáp nhập Trường CĐ Sư phạm Bà Rịa-Vũng Tàu. Tỉnh Phú Thọ dự kiến sáp nhập Trường CĐ Sư phạm Hòa Bình vào Trường ĐH Hùng Vương…

Đề xuất các vấn đề cụ thể sau sáp nhập cơ sở đào tạo, chủ tịch hội đồng trường một trường ĐH tại TP.HCM cho rằng thời gian tới có thể sẽ diễn ra tình huống trường CĐ sáp nhập vào trường ĐH. Tuy nhiên, trừ trường hợp đặc biệt thì trường CĐ chỉ nên sáp nhập với trường CĐ để tăng sức mạnh tổng hợp trong đào tạo nghề. "Nếu phải sáp nhập trường CĐ vào trường ĐH, chỉ nên thực hiện đào tạo CĐ hiện có và không nên tuyển sinh mới bậc CĐ trong trường ĐH. Cơ sở đào tạo ĐH chỉ nên tập trung đào tạo bậc ĐH và sau ĐH. Ngay cả trường CĐ, nên có 2 loại hình đào tạo: CĐ chuyên nghiệp có thể liên thông lên bậc học cao hơn và CĐ nghề không liên thông, chủ yếu đào tạo kỹ năng nghề", vị này phân tích.

PGS-TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, cho rằng nên cho phép nhưng giới hạn chặt chẽ ở một số ngành đặc thù thay vì mở rộng đại trà như trước đây. Dự thảo luật Giáo dục nghề nghiệp cho phép ĐH đủ điều kiện đăng ký đào tạo CĐ chỉ ở ngành đặc thù, hỗ trợ sáp nhập CĐ vào ĐH. Điều này mang lại lợi ích như chất lượng đào tạo CĐ sẽ tốt hơn, giải quyết tình trạng thiếu nhân lực ở các ngành, giúp người học tiết kiệm chi phí và học tập suốt đời nhờ liên thông sẽ tốt hơn. "Tuy nhiên, việc này sẽ làm giảm giá trị thương hiệu ĐH", PGS Dũng bình luận.