Trước hạ chí 2025, người Việt có nhận ra mặt trời mọc sớm nhất trong năm?

Sắp tới hạ chí tháng 6 là ngày dài nhất ở Bắc bán cầu, trong đó có Việt Nam nhưng mặt trời lại mọc sớm nhất trước đó. Vì sao?

Theo Timeanddate.com, người Việt Nam sắp đón hạ chí trong năm 2025, diễn ra vào lúc 9 giờ 42 phút ngày 21.6 (xét tại vị trí TP.HCM).

Cực bắc của trái đất sẽ nghiêng về phía mặt trời. Lúc này, mặt trời đạt tới vị trí tối đa về phía bắc của bầu trời. Mặt trời sẽ chiếu sáng thẳng lên đường chí tuyến bắc tại 23,44 vĩ độ bắc.

Đây được xem là ngày đầu tiên của mùa hè ở Bắc bán cầu và là ngày đầu tiên của mùa đông ở Nam bán cầu. Đây cũng là ngày có thời gian ban ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm. 

Dù hạ chí là ngày dài nhất ở Bắc bán cầu, tuy nhiên bình minh sớm nhất lại không diễn ra vào ngày này mà xuất hiện trước đó. Vì sao vậy?

Bạn có để ý thấy mặt trời mọc sớm hơn không?

Theo EarthSky, ngày chính xác của những lần mặt trời mọc sớm nhất trong năm 2025 thay đổi tùy theo vĩ độ. Ví dụ, đối với Bắc bán cầu bao gồm Việt Nam, những lần mặt trời mọc sớm nhất đến sớm vào cuối tháng 5, đầu tháng 6 này.

Đối với phần lớn nước Mỹ, những lần mặt trời mọc sớm nhất xảy ra vào khoảng một tuần trước ngày hạ chí. Còn Nam bán cầu? Những lần mặt trời lặn sớm nhất xảy ra khoảng 1 tuần trước ngày hạ chí.

"Không bao lâu nữa là tới hạ chí, bạn có để ý thấy mặt trời mọc sớm hơn không? Thêm vào đó, ánh sáng bình minh rất đẹp. Bạn có thể phát hiện ra Kim tinh vào lúc chạng vạng sáng và trước bình minh trong tháng này", chuyên gia hướng dẫn.

Lý do chính khiến mặt trời mọc sớm nhất trước ngày hạ chí (và hoàng hôn sớm nhất trước ngày đông chí) là độ nghiêng của trục quay của trái đất. Bình minh hoặc hoàng hôn sớm nhất sẽ diễn ra trước ngày hạ chí ngay cả khi trái đất quay quanh mặt trời theo quỹ đạo tròn.

Quỹ đạo hình elip của trái đất có ảnh hưởng đến mức độ của hiện tượng này. Vào ngày hạ chí, trái đất trong quỹ đạo của nó khá gần với điểm viễn nhật là điểm xa nhất của nó so với mặt trời, điều này làm giảm hiệu ứng. Mặt khác, vào ngày hạ chí tháng 12 (ở Nam bán cầu), trái đất ở khá gần điểm cận nhật, điểm gần mặt trời nhất và điều này làm nổi bật nó.

Ở các vĩ độ trung bình, mặt trời mọc/hoàng hôn sớm nhất diễn ra khoảng 1 tuần trước ngày hạ chí/đông tháng 6 và hoàng hôn/mặt trời mọc muộn nhất khoảng 1 tuần sau ngày hạ chí.

Tuy nhiên, vào cuối năm, ở các vĩ độ trung bình, hoàng hôn/mặt trời mọc sớm nhất diễn ra khoảng 2 tuần trước ngày đông chí/hạ chí tháng 12 và lần mặt trời mọc/hoàng hôn muộn nhất khoảng 2 tuần sau ngày đông chí.

Những ngày tháng 6 trước thời điểm hạ chí, bạn có dậy sớm để đón bình minh sớm nhất trong năm?