Trung Quốc tung 'đại sứ lông vàng' nối gót gấu trúc

Những chú khỉ vàng mũi hếch được Trung Quốc gửi tặng Pháp và Bỉ mở màn thập kỷ hợp tác mới trong chiến lược 'ngoại giao động vật'.

Những "đại sứ" khỉ vàng vừa chính thức nối bước gấu trúc, trở thành loài vật tiếp theo được Trung Quốc gửi tặng các vườn thú châu Âu trong chương trình hợp tác kéo dài 10 năm, do chính nhóm quản lý "ngoại giao gấu trúc" điều phối.

Những 'đại sứ lông vàng'

Theo NBC NEWS, ba con khỉ vàng đầu tiên đã đến Vườn thú Beauval (Pháp) vào tháng 4 năm nay, nhân dịp kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Pháp và Trung Quốc. Một tháng sau, thêm ba con khác cũng có mặt tại Vườn thú Pairi Daiza ở Bỉ.

Trong ngày đón các vị khách đặc biệt, Pairi Daiza phát cờ Trung Quốc và Bỉ cho du khách, biểu tượng cho tình hữu nghị song phương. Sau thời gian cách ly, cả hai nhóm khỉ vàng đã ra mắt công chúng, thích nghi tốt với khí hậu châu Âu và vẫn khỏe mạnh, theo đại diện hai vườn thú.

Khu chuồng trại của ba "công dân mới" Liu Yun, Lu Lu và Juan Juan ở Pairi Daiza được thiết kế theo phong cách Trung Hoa, với mái ngói xám, cột đỏ và các đình nhỏ. 

Những chú khỉ vàng năng động dành phần lớn thời gian để leo trèo giữa các thanh gỗ, dây thừng và mái nhà truyền thống, gợi lại khung cảnh những ngôi làng miền núi Hồ Bắc, quê hương của chúng.

"Theo một cách nào đó, yếu tố văn hóa đã khiến loài khỉ vàng mang thêm ý nghĩa ngoại giao", người phát ngôn Pairi Daiza, ông Johan Vreys, chia sẻ.

Theo bà Anaïs Maury - Giám đốc truyền thông vườn thú Beauval, đây không chỉ là một thỏa thuận biểu tượng mà còn mở ra cơ hội hợp tác khoa học bền vững giữa các vườn thú châu Âu và giới nghiên cứu Trung Quốc.

Hai bên đang bàn thảo chương trình nghiên cứu chung về sinh học, hành vi và bảo tồn, tương tự như những dự án từng thực hiện với gấu trúc khổng lồ.

Giới chuyên gia nhận định việc đưa khỉ vàng, biểu tượng của dãy núi Thần Nông Giáp (tỉnh Hồ Bắc), ra thế giới không chỉ nhằm bảo tồn một loài quý hiếm, mà còn là một chiến lược ngoại giao mềm thế hệ mới của Trung Quốc, kế thừa di sản "ngoại giao gấu trúc" từng rất thành công trong nhiều thập niên.

Từ biểu tượng sinh thái, những "đại sứ" này có thể giúp tăng cường hiểu biết khoa học, hợp tác nghiên cứu và trao đổi văn hóa, góp phần kết nối con người qua tình yêu chung dành cho thiên nhiên hoang dã.

Cầu nối mềm của Trung Quốc

Theo nhà sử học môi trường Elena Songster (Đại học St. Mary's, California), cả gấu trúc khổng lồ lẫn khỉ vàng mũi hếch đều là những loài động vật quý hiếm chỉ có ở Trung Quốc, và việc đưa chúng ra nước ngoài đều phải được sự chấp thuận của chính phủ trung ương.

Nếu gấu trúc được xem là "quốc bảo" nổi tiếng toàn cầu, thì khỉ vàng lại gắn bó sâu sắc hơn với nghệ thuật và văn hóa Trung Hoa.

Trong nhiều thập niên qua, khi những chú gấu trúc lần đầu tiên "bước ra thế giới", lăn, bò, và chơi đùa trước ống kính, chúng nhanh chóng trở thành biểu tượng mềm của Trung Quốc hiện đại, không chỉ bởi ngoại hình đáng yêu mà còn nhờ cách Bắc Kinh khéo léo sử dụng chúng trong "ngoại giao động vật".

Cặp gấu trúc đầu tiên, Ping Ping và Qi Qi, được Trung Quốc gửi tặng Liên Xô năm 1957 nhân kỷ niệm 40 năm Cách mạng Tháng Mười. Đến năm 1972, sau chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Mỹ Richard Nixon tới Bắc Kinh, hai chú gấu trúc khác tiếp tục được tặng cho Mỹ. 

Kể từ năm 1984, hình thức "tặng" được thay thế bằng cho mượn dài hạn, mỗi hợp đồng kéo dài khoảng 10 năm, thông qua Hiệp hội Bảo tồn động vật hoang dã Trung Quốc.

Một phần phí mà các vườn thú nước ngoài trả hằng năm sẽ được chuyển cho các dự án bảo tồn sinh cảnh hoặc nghiên cứu khoa học về loài. Tuy nhiên, các nhà đạo đức học động vật như Jeff Sebo (Đại học New York) cảnh báo rằng việc di chuyển đường dài và buộc con non phải trở lại Trung Quốc có thể gây căng thẳng lớn cho động vật, cho dù mục tiêu có cao đẹp đến đâu.

Hiện tại, loài khỉ vàng mũi hếch sinh sống tại các vùng núi lạnh thuộc trung và tây nam Trung Quốc, gồm Tứ Xuyên, Thiểm Tây, Cam Túc và Hồ Bắc. Nhờ những nỗ lực bảo tồn tại Công viên quốc gia Thần Nông Giá (Hubei) từ thập niên 1980, quần thể loài này đã tăng gấp ba, đạt khoảng 1.600 con.

Các chuyên gia cho rằng trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, những "sứ giả lông lá" như gấu trúc hay khỉ vàng vẫn là cầu nối mềm giúp Trung Quốc duy trì hình ảnh thân thiện.

"Gấu trúc đã trở thành cánh cửa giúp thế giới nghĩ về Trung Quốc một cách tích cực hơn, chúng đáng yêu, vô hại và đầy biểu tượng", sử gia James Carter (Đại học Saint Joseph, Philadelphia) nhận định. "Khỉ vàng thì chưa được biết đến nhiều như vậy, nhưng trong tương lai chúng có thể trở thành biểu tượng tiếp theo".