Trung Quốc phát triển hệ thống xác minh vũ khí hạt nhân bằng AI

Các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển một hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) có thể phân biệt đầu đạn hạt nhân thật với mồi nhử.

Theo South China Morning Post ngày 30.5, đây là lần đầu tiên trên thế giới xuất hiện giải pháp AI giúp xác minh loại vũ khí. Viện Năng lượng Nguyên tử Trung Quốc (CIAE) đã công bố công trình nghiên cứu hệ thống AI trong việc kiểm soát vũ khí hạt nhân hồi tháng 4. Nhóm khoa học CIAE sử dụng mô hình được gọi là giao thức xác minh AI, với nhiều bước kết hợp giữa mật mã và vật lý hạt nhân.

Khi chạy mô phỏng, các nhà khoa học đã tạo ra một bên là vật liệu hạt nhân chứa uranium ở cấp độ phát triển vũ khí (mô phỏng đầu đạn thật), bên còn lại sử dụng chì hoặc vật liệu làm giàu ở mức thấp (mô phỏng mồi nhử).

Khi này, hệ thống AI, vốn được đào tạo nhiều lớp học sâu, đã phân biệt đâu là đầu đạn thật. Nghiên cứu nêu rằng nếu hợp tác với các quốc gia để nâng cao khả năng xác minh thì sai số của AI sẽ được giảm xuống gần bằng không.

Tuy nhiên, mô hình này tồn tại những rào cản về việc bảo mật thông tin đặc biệt nhạy cảm với các loại vũ khí hạt nhân. Hiện tại, hệ thống của CIAE mới chỉ đào tạo và chạy thử nghiệm AI bằng dữ liệu hạt nhân, bao gồm thông số kỹ thuật của những đầu đạn. Mô hình vẫn chưa thuyết phục các cường quốc hạt nhân như Mỹ hay Trung Quốc về việc bảo vệ bí mật công nghệ, hay đủ khả năng thay thế những phương pháp xác minh cũ.

“Trong quá trình xác minh thành phần đầu đạn hạt nhân để kiểm soát vũ khí, điều quan trọng là phải đảm bảo rằng thông tin thiết kế vũ khí nhạy cảm không bị các thanh tra viên thu thập được trong khi vẫn duy trì hiệu quả xác minh”, nhóm CIAE viết.

Nhóm nghiên cứu CIAE cho rằng các phương pháp xác minh vũ khí hạt nhân ở phương Tây hiện nay dựa vào hệ thống xử lý dữ liệu điện tử được bảo mật. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi cần có sự tin tưởng lẫn nhau giữa những thanh tra hạt nhân, nhằm ngăn nguy cơ xuất hiện những cửa hậu điện tử - về cơ bản là lỗ hổng bảo mật khiến người khác xâm nhập trái phép dữ liệu vũ khí hạt nhân.