Trung Quốc diệt 'hổ' trong quân đội

Việc Trung Quốc khai trừ khỏi Đảng hai tướng cấp cao và bảy lãnh đạo quân đội khác do "vi phạm nghiêm trọng kỷ luật và pháp luật" đánh dấu một thời điểm bước ngoặt trong nhiệm kỳ thứ ba của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình.

Việc chính thức khai trừ khỏi Đảng hai thượng tướng Hà Vệ Đông - Phó chủ tịch đương nhiệm của Quân ủy Trung ương (CMC), cơ quan quyền lực tối cao trong quân đội Trung Quốc - và thượng tướng Miêu Hoa - Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, phụ trách công tác chính trị trong Quân Giải phóng nhân dân (PLA) - không phải là một sự kiện riêng lẻ đơn nhất mà chỉ là sự tiếp nối của chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập đối với giới quân đội.

Bước tiến kịch tính mới

Người Trung Quốc có câu "phú quốc, cường binh", hàm ý nghĩa nước giàu thì quân đội mạnh.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc hôm 17-10 không đưa ra chi tiết về những hành vi sai trái mà tướng Hà và các chỉ huy khác bị cáo buộc.

Tuy nhiên, họ xác nhận các cáo buộc liên quan đến tham nhũng. Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Trung Quốc Trương Hiểu Cương nhấn mạnh: "Các hình phạt nhấn mạnh lập trường rõ ràng rằng hoàn toàn không có chỗ cho các yếu tố tham nhũng ẩn náu trong quân đội".

Năm ngoái, hai Bộ trưởng Quốc phòng (Ngụy Phượng Hòa, Lý Thượng Phúc) bị khai trừ khỏi Đảng và việc đột ngột cách chức toàn bộ lãnh đạo cấp cao của Lực lượng Tên lửa của PLA vốn giám sát hệ thống vũ khí hạt nhân của Trung Quốc cho thấy chiến dịch "đả hổ diệt ruồi" không hề giảm nhiệt.

Thậm chí, chiến dịch đang thể hiện một bước tiến kịch tính mới khi nó đang tập trung vào các cấp bậc cao nhất của giới lãnh đạo quân sự Trung Quốc, và nhắm tới những người mà ông Tập trước đây rất tin tưởng.

Vụ kỷ luật tướng Hà Vệ Đông đặc biệt gây chấn động vì ông là Phó chủ tịch CMC đang tại vị bị xử lý.

Đây là điều chưa từng xảy ra ở Trung Quốc kể từ năm 1967 (tướng Hạ Long), mặc dù từ tháng 4 năm nay tờ Financial Times (Anh) đã râm ran việc ông Hà đang bị điều tra.

Điều đáng nói, ông Hà Vệ Đông là người được ông Tập Cận Bình đặc biệt tin tưởng, và thăng tiến nhanh vào năm 2022 khi ông Hà trở thành một trong 24 thành viên Bộ Chính trị và là nhân vật thứ ba trong CMC chỉ sau ông Tập và tướng Trương Hựu Hiệp.

Trước đó, tướng Hà Vệ Đông từng phục vụ ở Phúc Kiến - tỉnh của Trung Quốc đối diện Đài Loan, nơi ông Tập có thời gian lâu làm lãnh đạo.

Có thể nói, cuộc chiến chống tham nhũng đã mở rộng sang điều tra các cánh tay đắc lực và thân cận nhất được đích thân ông Tập từng cất nhắc.

Sức mạnh của ông Tập?

Một câu hỏi cốt lõi là tại sao sau hơn một thập niên chiến dịch chống tham nhũng vẫn chưa dừng lại.

Câu trả lời nằm ở bản chất của nó: đây không phải là tạm thời mà là một trạng thái "chỉnh phong" (chỉnh đốn tác phong, lề lối làm việc) liên tục để duy trì một hệ thống tập trung và vững mạnh.

Chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập được thiết kế để thực thi kỷ luật hệ thống và đảm bảo quyền lực của Đảng và của bộ máy cũng như sự tập trung của quân đội.

Chiến dịch của ông Tập làm "trong sạch quân đội" ở tầng lãnh đạo cao nhất với ông Hà Vệ Đông và ông Miêu Hoa ngay trước Hội nghị Trung ương 4 cho thấy những vấn đề nghiêm trọng.

Thứ nhất, việc các tướng có quan hệ thân cận với ông Tập bị xử lý cho thấy tham nhũng đã xâm nhập sâu rộng vào hệ thống chính trị Trung Quốc.

Việc ông Tập có thể kỷ luật một phó chủ tịch Quân ủy Trung ương cho thấy ông ấy nghiêm túc đến mức nào trong việc loại bỏ tham nhũng khỏi quân đội.

Do đó, việc khai trừ khỏi Đảng các lãnh đạo quân đội cấp cao là một bước đi cần thiết, dù gây xáo trộn.

Ông Tập sẵn sàng chấp nhận khiếm khuyết thể chế tạm thời - một cái giá cho sự gắn kết quân đội - để đảm bảo rằng PLA cuối cùng sẽ trung thành và có khả năng tác chiến cao.

Tờ New York Times dẫn lời nhận xét của Craig Singleton, một thành viên cấp cao tại tổ chức Foundation for Defense of Democracies chuyên nghiên cứu quân đội Trung Quốc: "Khả năng của ông Tập trong việc luân chuyển và loại bỏ các tướng lĩnh hàng đầu mà không gây ra phản ứng thể chế đáng kể cho thấy sức mạnh, chứ không phải sự mong manh, trong sự quản lý của ông ấy".

Các cuộc điều tra chống tham nhũng trong PLA dường như đã lắng xuống trong vài năm, nhưng chúng lại gia tăng động lực sau khi ông Tập bắt đầu nhiệm kỳ thứ ba vào năm 2022, cho thấy nhà lãnh đạo Trung Quốc tin rằng vẫn còn tồn tại các vấn đề cần giải quyết.

Chúng bao gồm kiểm soát chính trị, sự cần thiết về mặt tác chiến và việc thực thi chính sách mang tính hệ thống trong quân đội Trung Quốc.

Neil Thomas, nghiên cứu viên thuộc Viện Chính sách của tổ chức Asia Society, nhận định với tờ Financial Times rằng: "Ông Tập muốn biến PLA thành một lực lượng chiến đấu hiệu quả vượt ra ngoài biên giới Trung Quốc, đồng thời cũng là một công cụ phục vụ tuyệt đối cho chương trình nghị sự đối nội của ông ấy".