Trớ trêu: Bạn mượn xe rồi đem cầm, chủ xe có đòi lại được không?

Tình huống tưởng chừng trớ trêu nhưng lại không hề hiếm trong thực tế: Cho bạn mượn xe, bạn mang đi cầm rồi trốn mất. Chủ xe có thể kiện hiệu cầm đồ để đòi lại tài sản không?

Anh Nguyễn Văn Đức (30 tuổi, ở phường Đống Đa, Hà Nội) hỏi: Một người bạn mượn xe máy của tôi, sau đó lại đem đi cầm ở hiệu cầm đồ rồi bỏ trốn. Tôi vẫn giữ giấy đăng ký xe, vậy tôi có thể khởi kiện hiệu cầm đồ để đòi lại xe không?

Luật sư Vũ Anh Tuấn, Văn phòng Luật sư Trung Hòa (Hà Nội) trả lời: Trong tình huống này, người bạn của anh Đức đã có hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, khi mượn xe rồi mang đi cầm mà không có quyền sở hữu hay ủy quyền.

Đây là dấu hiệu của tội phạm hình sự theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Việc bỏ trốn sau khi cầm xe càng củng cố dấu hiệu phạm tội.

Theo quy định tại Điều 309 và 310 Bộ luật Dân sự 2015, một hợp đồng cầm cố chỉ có hiệu lực khi người cầm cố có quyền sở hữu hoặc được ủy quyền hợp pháp. Trong trường hợp này, bạn của anh Đức không có quyền định đoạt chiếc xe vì người này không phải chủ xe, không có giấy đăng ký xe, không được ủy quyền.

Vì vậy, hợp đồng cầm cố giữa người bạn và hiệu cầm đồ là vô hiệu. Không chỉ vậy, theo khoản 3 Điều 29 Nghị định 96/2016/NĐ-CP, các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ chỉ được nhận cầm cố tài sản có chứng nhận quyền sở hữu khi người mang đến có đầy đủ giấy tờ gốc và phải giữ lại bản chính trong thời gian cầm cố.

Trong trường hợp này, hiệu cầm đồ đã vi phạm quy định vì: Nhận cầm xe không có giấy đăng ký; Không giữ bản chính giấy tờ sở hữu. Do đó, cơ sở cầm đồ có thể bị xử lý hành chính và buộc phải khắc phục hậu quả, hoàn trả tài sản cho chủ sở hữu hợp pháp.

Luật sư Vũ Anh Tuấn khuyến nghị anh Đức có thể: Làm đơn gửi công an để tố giác hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản của người bạn; Đề nghị cơ quan điều tra thu giữ chiếc xe từ hiệu cầm đồ, làm rõ việc cơ sở này có thể là đồng phạm hoặc tiêu thụ tài sản do phạm tội mà có.

Trong trường hợp công an chưa vào cuộc, anh Đức có thể nộp đơn khởi kiện hiệu cầm đồ ra tòa án dân sự, yêu cầu trả lại xe cho chủ sở hữu hợp pháp, bồi thường thiệt hại nếu có phát sinh tổn thất trong quá trình cầm giữ.

Giấy đăng ký xe đứng tên anh Đức sẽ là bằng chứng quan trọng chứng minh quyền sở hữu và xác lập cơ sở pháp lý để đòi lại tài sản.

Luật sư Tuấn cũng cảnh báo: Từ câu chuyện trên, người dân cần thận trọng khi cho mượn tài sản có giá trị như xe máy, ô tô. Đồng thời, các cơ sở cầm đồ cũng cần thực hiện nghiêm túc quy định pháp luật để tránh vô tình trở thành đối tượng liên đới hoặc vi phạm pháp luật.

Tài sản cho mượn không đồng nghĩa với mất quyền sở hữu. Nếu bị chiếm đoạt trái phép, bạn có quyền đòi lại và pháp luật sẽ bảo vệ bạn.